Kinh tế Việt Nam 2014 - cơ hội và giải pháp lớn

Kinh tế Việt Nam năm 2014 tiếp tục đối diện với nhiều khó khăn, như tín dụng ngân hàng chưa dễ tiếp cận, sức tiêu thụ chung của thị trường và thị trường bất động sản trong nước chậm phục hồi, khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp ít đột phá. Song, cũng đã xuất hiện nhiều cơ hội tích cực và rất cần những động lực mới từ Chính phủ, ngân hàng và các doanh nghiệp…

Môi trường đầu tư và cơ hội kinh doanh của Việt Nam sẽ tiếp tục được cải thiện nhờ xu hướng hồi phục kinh tế thế giới và cộng hưởng hiệu ứng tích cực của một loạt chính sách vĩ mô mới, nhất là từ chính sách giảm thuế, giảm lãi suất, nới lỏng linh hoạt tài chính và tín dụng, mở rộng và tăng tốc giải ngân đầu tư công cho các dự án trong kế hoạch; dự trữ ngoại hối tăng và tỷ giá ổn định.

Các hoạt động mua bán, sáp nhập doanh nghiệp và chuyển nhượng các dự án, thu hút FDI sẽ tăng mạnh trong năm 2014, nhất là những lĩnh vực giàu tiềm năng của Việt Nam, như ngân hàng, chứng khoán, nông nghiệp, bất động sản, tiêu dùng.

Quá trình này còn được cộng hưởng bởi sự tăng tốc quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước trong năm, với cam kết mạnh mẽ của Chính phủ về đẩy mạnh tái cơ cấu chung, tăng cường công tác quản lý, giám sát, nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN, cùng với nỗ lực của các DN, cho phép tăng thêm kỳ vọng vào sự thành công của chặng đường tái cơ cấu DNNN nói riêng và tái cơ cấu toàn bộ nền kinh tế nói chung, từ đó tạo động lực và cơ hội mới phát triển hiệu quả hơn.

Năm 2014, Chính phủ đã sớm thông qua Nghị quyết 01/NQ-CP/2014 tập trung vào tiếp tục kiểm soát lạm phát, ổn định vĩ mô, cải thiện môi trường sản xuất kinh doanh, tăng cường hỗ trợ thị trường, giải quyết hàng tồn kho, xử lý nợ xấu và khả năng tiếp cận tín dụng, đẩy nhanh tiến độ triển khai gói hỗ trợ tín dụng nhà ở xã hội; tiếp tục giãn, hoãn, miễn, giảm thuế; tạo mọi thuận lợi cho các doanh nghiệp có khả năng phát triển được vay vốn; phát huy hiệu quả Quỹ hỗ trợ phát triển doanh nghiệp; đẩy mạnh và thực thi quyết liệt lộ trình tái cấu trúc DNNN; tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, cung cấp thông tin, hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm phát triển thị trường; tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tiếp cận và chuyển giao công nghệ phù hợp.

Đặc biệt, theo tinh thần thông điệp đầu năm 2014 của Thủ tướng Chính phủ, trong năm 2014, phải tập trung xây dựng, sửa đổi các luật để thực hiện Hiến pháp; đẩy mạnh xây dựng nhà nước pháp quyền, phát huy mạnh mẽ quyền làm chủ của nhân dân và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Tăng cường hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật, kỷ luật kỷ cương, xây dựng bộ máy nhà nước trong sạch, vững mạnh.

Xóa bỏ tình trạng độc quyền DN và những cơ chế chính sách tạo ra bất bình đẳng trong kinh doanh, nhất là trong tiếp cận các nguồn lực. Kiên quyết thực hiện tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước (DNNN), trọng tâm là cổ phần hóa, kể cả các tập đoàn kinh tế; thoái vốn đầu tư ngoài ngành và bán phần vốn mà Nhà nước không cần nắm giữ theo nguyên tắc thị trường, bao gồm cả DN đang kinh doanh có hiệu quả. DNNN chỉ tập trung vào lĩnh vực then chốt, thiết yếu, địa bàn quan trọng và quốc phòng an ninh…

Thực tế cho thấy, thông tin thị trường nước ngoài cho các cơ quan quản lý và doanh nghiệp địa phương là rất cần, nhưng lại rất thiếu và đắt đỏ, không thuận lợi trong khai thác, sử dụng; đặc biệt là các thông tin cơ bản nhất về các chỉ số kinh tế, tình hình chính trị, tập quán và thói quen tiêu dùng; các tài liệu, báo cáo, hiệp định, chính sách, biểu thuế; các địa chỉ và email, điện thoại hoặc website của các tổ chức hỗ trợ kinh tế và các đối tác thị trưòng xuất, nhập khẩu; cũng như loại thông tin thường ngày, cụ thể liên quan đến tình hình xuất - nhập khẩu, quy mô, cơ cấu nhu cầu, thị hiếu, mẫu mã, giá cả, tiêu chuẩn chất lượng, cập nhật các quy định chính sách thuế, thủ tục hải quan, vận tải, hệ thống phân phối và các thông tin theo yêu cầu “đặt hàng” cụ thể khác…

Để đón nhận được cơ hội và vượt qua thách thức, các doanh nghiệp cần tập trung nâng cao năng lực tiếp cận và mở rộng thị trường; tiếp tục thực hiện tái cấu trúc theo chiến lược kinh doanh phù hợp và có chương trình hành động rõ ràng; tập trung vào các phương án kinh doanh hiệu quả, các mảng sản xuất kinh doanh chủ chốt, có thế mạnh, có khả năng tạo ra dòng tiền bền vững, không đầu tư dàn trải, đầu tư mạo hiểm, mạnh dạn cắt bỏ những dự án đầu tư, những hoạt động kinh doanh không cấp thiết, chưa hiệu quả, nhằm củng cố nguồn lực tài chính và quản trị cho các mảng sản xuất kinh doanh chính.

Đặc biệt, duy trì cơ cấu tài chính cân đối, lành mạnh, quản lý chặt chẽ dòng tiền kinh doanh, minh bạch về báo cáo tài chính; xây dựng, rà soát và giám sát chặt chẽ các định mức chi phí; chú trọng cân đối dòng tiền, nâng cao thanh khoản; tăng cường liên kết trong kinh doanh; tăng cường năng lực hấp thụ vốn; nâng cao năng lực quản trị rủi ro và quản trị sự bất định để phân tán rủi ro.

Mở rộng thị trường ngoài nước là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng trong năm 2014, không phân biệt thị trường lớn, thị trường truyền thống hoặc tiềm năng; Đồng thời, tăng cường kiểm soát nhập khẩu, theo hướng chỉ nhập khẩu những mặt hàng thiết yếu phục vụ cho sản xuất, cho đời sống nhân dân, hạn chế tối đa những mặt hàng không cần thiết để thực hiện cân bằng cán cân thương mại, tiến tới xuất siêu trong những năm sau.

Các ngân hàng cần chủ động tiếp xúc với khách hàng, tìm kiếm khách hàng tốt thông qua chính sách khách hàng hợp lý (bao gồm cả việc giảm lãi suất và hy sinh lợi nhuận trong ngắn hạn; tiếp tục có chính sách cơ cấu lại nợ, tính toán lại vòng quay vốn lưu động, miễn và giảm lãi vốn vay đối với DN có khả năng phục hồi trên cơ sở khả năng tài chính của tổ chức tín dụng; hình thành các sản phẩm dịch vụ phù hợp với DN; tăng dư nợ tín dụng theo kế hoạch, nhất là các lĩnh vực ưu tiên; đơn giản hóa các thủ tục vay vốn.

NHNN cần bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ để vừa kiềm chế được lạm phát, vừa phát hành trái phiếu Chính phủ theo đúng mục tiêu đã được phê duyệt, góp phần tăng trưởng kinh tế của đất nước; hơn nữa, phải có chủ trương chỉ đạo rạch ròi sao cho DN có điều kiện, có định hướng tốt, sản phẩm hàng xuất khẩu cũng như tiêu thụ tốt… cần được tạo điều kiện tiếp cận lãi suất thấp để mở rộng đầu tư…

Chuyển mạnh sang nền kinh tế thị trường một cách hiệu quả, trong tư duy tổng thể, không thể chấp nhận lối độc quyền hoặc hạn chế cạnh tranh trên thị trường tài chính.

Các nhà đầu tư nước ngoài, với nghị định mới này có đầy đủ quyền cổ đông theo quy định pháp luật Việt Nam; được chuyển ra nước ngoài các khoản thu nhập chính đáng từ đầu tư, mua cổ phần, các khoản thu từ chuyển nhượng cổ phần sau khi đã thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ tài chính theo quy định của pháp luật Việt Nam; được tham gia hoặc cử người đại diện tham gia hội đồng quản trị, ban kiểm soát, người điều hành của tổ chức tín dụng cổ phần theo quy định tại điều lệ của tổ chức tín dụng cổ phần mà nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần và quy định của pháp luật Việt Nam...

Nghị định 01/2014/Nđ-CP được kỳ vọng tạo cơ hội và tăng động lực thu hút nhiều hơn dòng vốn ngoại, tạo sức bật mới cho chu kỳ tái cấu trúc và phát triển mạnh mẽ hệ thống tổ chức tín dụng Việt Nam thời gian tới. Nới “room” còn cho phép mở rộng và tạo áp lực buộc các tổí chứác tín dụng trong nước liên kết chặt chẽ hơn với các đối tác có tiềm lực nước ngoài.

Thị trường mua, bán nợ, cũng như hoạt động mua, bán doanh nghiệp - ngân hàng cũng sẽ được kích hoạt mạnh hơn. Vai trò thực quyền và trách nhiệm của Thủ tướng và cơ quan quản lý nhà nước sẽ đậm nét và linh hoạt hơn trong quyết định tái cấu trúc và buộc các tổ chức tín dụng yếu kém phải nỗ lực lành mạnh hóa theo hướng cổ phần hóa vốn và quốc tế hóa tiêu chuẩn, chất lượng hoạt động.

Trước sức ép cạnh tranh và phá sản cho tổ chức tín dụng trong nước chuyển đổi hình thức pháp lý thành tổ chức tín dụng cổ phần, kể cả tổ chức tín dụng cổ phần tỷ lệ sở hữu của Nhà nước hơn 50% vốn điều lệ, hy vọng, những khiếm khuyết sẽ bộc lộ để sửa chữa, sự trì trệ sẽ mất dần đất sống, và người hưởng lợi, trước mắt sẽ là người dân, là một cơ cấu tổ chức tín dụng lành mạnh, một sức sống mới cho nền kinh tế.

Kỳ vọng “mở room” đầu năm sẽ còn chờ thực tiễn tiếp nhận và phản hồi, cả thuận chiều và có thể trái chiều. Song với thay đổi đầu năm này, doanh nghiệp Việt Nam đã có thêm kích thích tích cực trong quá trình đẩy nhanh tái cấu trúc theo cơ chế kinh tế thị trường.

Để tồn tại, phát triển trong áp lực cạnh tranh, không có cách gì hơn là phải tự đổi mới. Và đây là công cụ trong nhiều công cụ, bước đi của nhiều bước đi, là thông điệp mới đầu năm.

Hy vọng, với sự năng động và chủ động nắm bắt cơ hội và nhận được các cơ chế, chính sách phù hợp, năm 2014 sẽ là thời điểm các cộng đồng doanh nghiệp nói riêng và toàn bộ nền kinh tế nói chung sẽ bước vào một chu kỳ tăng trưởng mới với chất lượng cao và bền vững hơn.