Lo ngại những 'nhóm lợi ích thân hữu'

Ngày 12.11, Thanh tra Chính phủ, Phòng Thương mại - Công nghiệp VN phối hợp với Đại sứ quán Vương quốc Anh và Bộ Phát triển quốc tế Anh tại VN tổ chức đối thoại về phòng, chống tham nhũng lần thứ 12, với chủ đề “Vai trò của doanh nghiệp và khu vực tư trong công tác phòng, chống tham nhũng”.

Kết quả nghiên cứu qua thăm dò 830 người tại 232 doanh nghiệp (DN) của Thanh tra Chính phủ cho biết có tới 80% DN cho rằng tham nhũng vặt (chi khoản tiền hối lộ nhỏ để đối phó với sự nhũng nhiễu, vòi vĩnh, gây khó khăn của cán bộ công chức hoặc đơn vị cung cấp dịch vụ công) là phổ biến và rất phổ biến.

Kết quả khảo sát cũng cho thấy có đến 58% DN xem mình là nạn nhân của tham nhũng vặt. Trong quan hệ giữa DN nhà nước và DN tư nhân, có đến 68% DN tư nhân phải chi trả hoa hồng trực tiếp hoặc thông qua trung gian để có hợp đồng với DN nhà nước, họ phải chi bình quân 2,8%, thậm chí đến 10% tổng số tiền vay để trả cho dịch vụ môi giới hoặc tư vấn vốn vay ngân hàng. Trong quan hệ nội bộ DN, 68,7% DN cho rằng có tình trạng ăn chia, hối lộ trong quan hệ giữa các công ty mẹ với các công ty con; 64,7% cho rằng các cấp quản lý trong DN lạm dụng quyền hạn, sử dụng phương tiện, tài sản vào mục đích cá nhân...

Phát biểu tại cuộc đối thoại, Tổng thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh bày tỏ lo ngại sự cấu kết giữa DN và các quan chức tha hóa sẽ hình thành những "nhóm lợi ích thân hữu", có khả năng tác động tiêu cực tới quá trình xây dựng và thực thi chính sách, pháp luật.

Hạn chế tối đa các kẽ hở của pháp luật

Tại hội nghị, nhiều nhà tài trợ, đối tác phát triển quốc tế cho rằng bên cạnh các chính sách pháp luật phòng chống tham nhũng hiện có, cần phải chú trọng đến khu vực tư nhân, cần đi theo hướng tiếp cận về phòng hơn là chống, cần minh bạch hóa các lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng.

Phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, lâu nay nhận thức xã hội thường cho rằng DN là nạn nhân của tham nhũng, DN phải đưa hối lộ vì sự nhũng nhiễu của cán bộ, công chức trong các cơ quan công quyền. Tuy nhiên, các kết quả nghiên cứu trình bày tại cuộc đối thoại cho thấy điều này đúng nhưng chưa đủ. Còn một thực tế khác là nhiều DN thường chủ động thực hiện hành vi hối lộ nhằm đạt được những lợi thế không chính đáng trong cạnh tranh trên thương trường hoặc để trốn tránh trách nhiệm pháp lý khi có sai phạm.

Để phòng chống tham nhũng đạt hiệu quả, Phó thủ tướng cho rằng một mặt cần ngăn chặn và xử lý nghiêm những công chức, viên chức nhũng nhiễu, nhận hối lộ; mặt khác phải có chế tài đủ mạnh để răn đe, xử lý hành vi đưa hối lộ, đặc biệt cần nghiêm khắc đối với những DN coi hối lộ như một “giải pháp” trong kinh doanh.

Phó thủ tướng đề nghị các hiệp hội DN, trong đó có Phòng Thương mại - Công nghiệp VN, phải giữ vai trò quan trọng, là người đề xuất, tổ chức thực hiện các sáng kiến trong cộng đồng DN thành viên để các DN cùng hành động, thực hiện liêm chính. Các DN cũng cần chủ động cung cấp thông tin, chủ động phát hiện, thông báo kịp thời với cơ quan có thẩm quyền về những hành vi nhũng nhiễu, tham nhũng của cán bộ, công chức trong bộ máy nhà nước.

Bên cạnh đó, các bộ, ngành, cơ quan T.Ư cần tập trung tham mưu, đề xuất với Chính phủ ban hành, sửa đổi, bổ sung kịp thời các văn bản pháp luật về phòng, chống tham nhũng, đơn giản hóa thủ tục hành chính nhằm hạn chế tối đa các kẽ hở, tạo môi trường cho tham nhũng.

Theo Thái Sơn