Lúng túng xử lý doanh nghiệp FDI vắng chủ

- Theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến hết tháng 5 năm nay, cả nước đã có 518 doanh nghiệp đầu tư nước ngoài vắng chủ với số vốn đăng ký lên tới 903 triệu USD. Những con số này nói lên thực trạng gì, thưa ông?

GS Nguyễn Mại: Hiện có trên 12.000 doanh nghiệp FDI đang hoạt động, trên 500 doanh nghiệp bỏ trốn như vậy là chiếm 5%, tỉ lệ 5% về số doanh nghiệp là khá lớn. Theo công bố của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, số vốn thực hiện của trên 500 doanh nghiệp này là khoảng trên 900 triệu USD, chiếm 1% số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện từ 1987 đến nay.

GS Nguyễn Mại

1 tỉ USD tức là khoảng 21.000 tỉ đồng nên đừng đánh giá thấp thiệt hại về kinh tế. Thiệt hại về mặt xã hội cũng rất lớn, cần công bố cả con số công nhân bị ảnh hưởng, thuế của nhà nước bị ảnh hưởng, tất nhiên hệ lụy đối với công nhân thất nghiệp cũng rất khá. Nếu không đánh giá đủ tầm quan trọng của con số này để xử lý quyết liệt thì rõ ràng là khiếm khuyết của cơ quan quản lí Nhà nước.

Vấn đề phát hiện ra từ lâu mà không xử lí. Các tỉnh như Bình Dương, Đồng Nai... phản ánh về tình trạng không giải quyết được các doanh nghiệp bỏ trốn từ lâu rồi nhưng bây giờ mới thống kê để xử lí thì đúng là quá chậm.

- Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài bỏ trốn là do đâu, thưa ông? Phải chăng là do cơ chế của chúng ta còn nhiều lỗ hổng?

GS Nguyễn Mại: Theo tôi, có 3 loại doanh nghiệp bỏ trốn. Một là, do khó khăn kinh tế, đặc biệt là do khủng hoảng liên miên gần đây gây ra cho họ những khó khăn không lường được, không đủ vốn để làm nên đóng cửa về nước. Hai là, có thể người ta đặt kì vọng lớn vào lợi nhuận làm ra được ở Việt Nam như nhân công giá rẻ, thị trường trong nước... Nhưng sau một thời gian sản xuất làm ăn thua lỗ, không theo kỳ vọng như ban đầu, họ cũng sẽ bỏ.

Cũng có dấu hiệu lừa đảo của một số doanh nghiệp, nhưng không nhiều. Họ sang vay mượn vốn ngân hàng, huy động vốn của người xây nhà... rồi sau đó ôm tiền bỏ trốn.

Cục Đầu tư nước ngoài nên phân loại tỉ mỉ vì nếu không phân loại cụ thể thì giải pháp sẽ không đúng. Không nên bỏ tất cả các doanh nghiệp vào một giỏ, mà phải xử lí theo tình trạng của từng loại doanh nghiệp để có giải pháp thích ứng với từng loại doanh nghiệp.

- Tình trạng doanh nghiệp đầu tư nước ngoài bỏ trốn đã bắt đầu xuất hiện từ những năm 2003-2004. Tuy nhiên gần đây, tình trạng này diễn ra ngày càng phổ biến hơn. Vậy chúng ta cần có những giải pháp gì để xử lý cũng như hạn chế tình trạng doanh nghiệp FDI "vắng chủ"?

GS Nguyễn Mại: Trước hết, về luật pháp, trước đây chúng ta có luật để xử lí vấn đề này nhưng sau lại bỏ. Chúng ta phải khôi phục lại và hoàn chỉnh hệ thống pháp luật, vì đây là vấn đề sẽ xảy ra nữa. Nếu chúng ta không thấy đây là cơ hội để lấp lỗ hổng của luật pháp hiện tại bằng luật pháp hữu hiệu hơn để sau này có cơ sở xử lí.

Thứ hai, phải làm quyết liệt từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhất là Cục Đầu tư nước ngoài cho đến ban quản lí khu công nghiệp, rồi các tỉnh phải coi đây là vấn đề phải xử lí, tránh tình trạng phát hiện ra rồi mà không đưa ra phương án thống nhất từ trên xuống.

Nên tập hợp các cơ quan nhà nước, các chuyên viên kinh tế hình thành một phương án sửa chữa luật pháp, trước mắt là xử lí các tồn đọng hiện tại.

Thứ ba, từ hiện tượng này cũng nên rút kinh nghiệm về mặt quản lí nhà nước. Rõ ràng, chúng ta đã không lưu ý đến hậu kiểm, cấp giấy chứng nhận đầu tư là thôi và sau này khi xảy ra vấn đề gì mới xử lí. Phải rút kinh nghiệm về quản lý, phải theo dõi thường xuyên, hướng dẫn nhà đầu tư, kiểm tra giám sát nhà đầu tư, khi phát hiện ra lập tức xử lí, nếu vượt thẩm quyền phải báo cáo cấp trên ngay, tránh tình trạng như hiện nay.

- Xin cảm ơn ông!

Theo Cẩm Tú