Sai phạm cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình: VEC không thừa nhận?

Theo kết quả kiểm toán Kiểm toán Nhà nước gửi Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), Dự án xây dựng đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình (giai đoạn 1) do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) làm chủ đầu tư đã bộc lộ hàng loạt sai phạm từ khâu khảo sát, thiết kế đến thi công… dẫn đến giảm chất lượng công trình, lãng phí đầu tư.

Đặc biệt, Kiểm toán Nhà nước chỉ rõ, công tác lập phương án thiết kế cơ sở cho dự án này chưa đề xuất được phương án tối ưu theo quy định, kéo theo việc dự án phải thay đổi hướng tuyến 2 lần (từ hướng Tây sang hướng Đông quốc lộ 1), từ đó dẫn đến thời gian lập dự án khả thi kéo dài từ quý I/1999 đến tháng 5/2005 mới được phê duyệt. Sau 2 lần điều chỉnh, tổng đầu tư dự án tăng lên gần 2,5 lần, từ mức 3.734 tỷ đồng lên 8.974 tỷ đồng.

Cũng tại kết luận gửi Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), Kiểm toán Nhà nước đã yêu cầu chủ đầu tư VEC giảm trừ chi phí đầu tư thực hiện đến tháng 6/2013 làtrên 346 tỷ đồng. Đồng thời, VEC phải khẩn trương thu hồi số tiền tạm ứng chưa thu hồi hết theo quy định của hợp đồng là 30 tỷ đồng; điều chỉnh giảm số thuế giá trị gia tăng đầu vào tương ứng với giá trị chi phí đầu tư giảm trừ qua kiểm toán đối với các gói thầu trị giá hơn 1,83 tỉ đồng.

Kiểm toán Nhà nước trong thông báo của mình cũng đề nghị Bộ GTVT kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với tập thể và các cá nhân liên quan trong quá trình thẩm định và phê duyệt dự toán các gói thầu, trong đó định mức thi công giếng cát D400 không đúng quy định, không phù hợp với tình hình thực tế của dự án. Bộ GTVT cần kiểm tra, chỉ đạo ngay các đơn vị, chủ đầu tư các dự án tương tự có liên quan đến việc áp dụng định mức thi công giếng cát để ngăn chặn kịp thời nguy cơ gây thất thoát, lãng phí vốn đầu tư của nhà nước…

VEC khẳng định lập, thẩm định dự án đúng quy định

Ngày 19/3, VEC đã có văn bản giải trình. Theo VEC, đối với quá trình lập phương án dự án xây dựng đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình đã được thống nhất chọn hướng xây dựng theo hướng phía Đông. Điều này ngoài việc khắc phục được các tồn tại của phương án phía Tây, còn hội đủ các yếu tố thuận lợi khác như: Tuyến đều đạt tiêu chuẩn của đường cao tốc tốc độ 100-120 Km/h, khối lượng đắp nền thấp hơn phương án phía Tây do tuyến nằm ngoài hệ thống đê sông Đáy và sông Hoàng Long, khối lượng đền bù giải phóng mặt bằng thấp, ít phát sinh các khối lượng các công trình nút giao, vượt…

Ngoài ra, phương án phía Đông được chọn phù hợp với quy hoạch mạng đường cao tốc phía Bắc, tăng tính kết nối với mạng đường hiện tại cũng như quy hoạch các đô thị, khu công nghiệp của các tỉnh Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình.

Đối với việc thu thập số liệu và khảo sát thực địa, VEC đã tiến hành so sánh, phân tích lựa chọn phương án tuyến. Ngoài ra, cơ quan tư vấn TEDI còn sử dụng số liệu khảo sát thủy văn, địa chất của một số dự án (QL10, QL38, QL21A, QL1A, Đường sắt Bắc Nam..) để hoạch định phương án thiết kế là phù hợp với tiêu chuẩn hiện hành.

Đối với việc điều chỉnh và tổng mức đầu tư Dự án, VEC cho biết, ngày 20/4/2005, Thủ tướng Chính phủ có quyết định số 323/QĐ-TTg về việc đầu tư Dự án xây dựng đường cao tốc Cầu Giẽ – Ninh Bình (giai đoạn 1) với Tổng mức đầu tư là 3.733,3 tỷ đồng (thời giá tháng 8/2004).

Tuy nhiên, do tổng mức đầu tư của Dự án lập vào thời điểm trước năm 2005 bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước, sau đó, do ngân sách nhà nước gặp khó khăn, dự án đã chuyển sang hình thức đầu tư bằng vốn trái phiếu công trình do VEC phát hành – điều này đã khiến dự án đã phải chịu thêm phần lãi suất vay ngân hàng (có lúc lên đến 16%/năm) cùng với những biến động lớn về giá vật liệu, giá nhân công, giá ca máy, thay đổi thể chế chính sách xây dựng của Nhà nước dẫn đến tổng mức đầu tư của dự án đã được duyệt không còn phù hợp với thực tế.

Theo VEC, sau khi được điều chỉnh trên cơ sở tuân thủ Nghị định 16/2005/NĐ-CP ngày 07/02/2005 của Chính phủ về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, Dự án điều chỉnh được phê duyệt năm 2007 có tổng mức đầu tư là 7.723 tỷ đồng và năm 2010 là 8.974 tỷ đồng.

VEC khẳng định, việc tăng tổng mức đầu tư chủ yếu là do các nguyên nhân bất khả kháng (giá vật liệu, giá nhân công, bổ sung khối lượng hạng mục, thể chế chính sách...). Các hạng mục khác tăng là do cơ chế quản lý đầu tư xây dựng của Nhà nước có sự thay đổi, thời điểm lập Dự án và thực hiện Dự án kéo dài.

Trong đó, nguyên nhân gây tăng tổng mức lớn nhất do giải phóng mặt bằng chậm; tăng khối lượng công trình cầu vượt, cống chui theo yêu cầu của địa phương; địa chất, địa mạo diễn biến phức tạp, bất thường; biến động giá bất thường vào thời điểm năm 2007-2008.

Đối với việc thi công cọc cát và giếng cát D400, VEC lý giải theo Định mức xây dựng cơ bản số 1242/1998/QĐ-BXD ngày 25/11/1998 của Bộ Xây dựng chỉ có định mức AC.24000. Đây là phương pháp giống như các công đoạn thi công không có tính chất đặc thù riêng cho bất kỳ dự án nào trong công trình giao thông cũng như các lĩnh vực xây dựng cơ bản khác. Do vậy, việc sử dụng định mức AC.24000 để lập dự toán cho các gói thầu phục vụ công tác đấu thầu là phù hợp.

VEC cũng khẳng định, việc lập dự toán cho dự án đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình không gây thất thoát. Bởi lẽ, việc lựa chọn nhà thầu thi công thông qua hình thức đấu thầu cạnh tranh, giá gói thầu được xác định thông qua kết quả đấu thầu, không theo giá trị dự toán do cơ quan tư vấn thiết kế lập được chủ đầu tư phê duyệt.

VEC sẽ thuê Tư vấn độc lập chất lượng công trình

Ngay sau khi nhận được thông báo kết quả kiểm toán, dưới sự chỉ đạo của Bộ GTVT, VEC đã chỉ đạo các đơn vị và tổ chức nghiêm túc kiểm điểm rút kinh nghiệm cho các dự án đang và sẽ triển khai.

Theo đó, VEC đã tổ chức cuộc họp với tất cả các nhà thầu, tư vấn giám sát triển khai công tác kiểm điểm, khắc phục các tồn tại liên quan, yêu cầu các đơn vị kiểm điểm trách nhiệm các tập thể, cá nhân có liên quan, yêu cầu các đơn vị hoàn thành việc khắc phục các tồn tại đã nêu trong báo cáo kiểm toán trước ngày 10/5/2014.

Theo VEC, đối với các sai lệch khác trong công tác nghiệm thu, thanh toán, dự án được thực hiện trong bối cảnh kinh tế khó khăn, lãi suất vay các ngân hàng tăng cao, để tạo điều kiện cho nhà thầu đẩy nhanh tiến độ, VEC đã thực hiện tạm ứng, tạm thanh toán một số khối lượng hạng mục cho nhà thầu, các khối lượng thi công được chuẩn xác ở bước hoàn công.

Do đó, VEC đã giao Ban Quản lý dự án phối hợp với tư vấn giám sát, các nhà thầu rà soát và đối chiếu lại toàn bộ các khối lượng theo hồ sơ hoàn công để xác định giá trị xây lắp hoàn thành làm cơ sở thanh, quyết toán dự án.

Đối với các kết quả kiểm toán đo đạc hiện trường có sai lệch về độ dày kết cấu nền, mặt đường theo VEC tình trạng này chỉ xảy ra cục bộ ở một số vị trí. Bộ GTVT cũng đã có ý kiến chỉ đạo VEC tổ chức mời Tư vấn độc lập kiểm định chất lượng công trình xác định chi tiết các khiếm khuyết và xử lý trách nhiệm đúng quy định của pháp luật sau khi có ý kiến kết luận của Tư vấn độc lập./.