Tóm tắt:

- Ngày 31/3, Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam (TKV) có văn bản số 1424/TKV-VP cung cấp thông tin về một số nội dung đối với hai dự án Alumina tại Tân Rai-Lâm Đồng và Nhân Cơ-Đăk Nông.

- TKV khẳng định việc tổ chức đấu thầu rộng rãi quốc tế gói thầu nêu trên hoàn toàn tuân thủ theo đúng các quy định của Luật Đấu thầu.

- Về công suất của nhà máy, trong hồ sơ mời thầu của dự án Tân Rai, công suất yêu cầu của Nhà máy Alumina là 600.000 tấn Alumina/năm.

- Hiệu quả kinh tế của hai dự án Tân Rai và Nhân Cơ đã được TKV tính toán, báo cáo các Bộ, Ngành, Thủ tướng Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tại buổi tọa đàm về dự án khai thác bôxit Tây Nguyên do Trung tâm Con người và Thiên nhiên (Pan Nature) tổ chức tọa đàm ngày 28 /3/2015, nhiều chuyên gia đã khẳng định Tập đoàn Công nghiệp than - khoáng sản VN (TKV) đã “sập bẫy” giá rẻ, càng làm càng thua lỗ nặng.

Trong thông báo chính thức ngày 30/3, Vụ Công nghiệp nặng, Bộ Công thương khẳng định, hiệu quả kinh tế của dự án alumin Tân Rai đã báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội cho thấy dự án có hiệu quả với thời gian lỗ kế hoạch dự kiến là 4,0 năm và thời gian thu hồi vốn 11,5 năm. Và theo Bộ Công thương, đánh giá “nếu sản xuất 660.000 tấn bôxít sẽ lỗ khoảng 37,4 triệu USD” là vội vã, thiếu cơ sở.

Sau Bộ Công thương, ngày 31/3, Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam (TKV) tiếp tục có văn bản số 1424/TKV-VP cung cấp thông tin về một số nội dung đối với hai dự án Alumina tại Tân Rai-Lâm Đồng và Nhân Cơ-Đăk Nông.

Lựa chọn nhà thầu tuân thủ đúng quy định

TKV cho biết, quá trình chuẩn bị và tổ chức đấu thầu được thực hiện theo trình tự như sau: Lập và phê duyệt kế hoạch đấu thầu, tổ chức đăng báo công khai kế hoạch đấu thầu được duyệt, trong đó hình thức lựa chọn nhà thầu được duyệt là đấu thầu rộng rãi quốc tế, phương thức đấu thầu hai giai đoạn, có sơ tuyển.

Giai đoạn sơ tuyển có 7 nhà thầu nộp hồ sơ quan tâm cụ thể như sau: Nhà thầu ABB Switzerland Ltd (Thụy Sỹ); Nhà thầu liên danh JGC – TECHNIP (Nhật-Pháp); Nhà thầu MACMAHON CONTRUCTION (Úc); Nhà thầu MCC Overseas Ltd (Úc); 03 Nhà thầu Trung Quốc: Nhà thầu liên danh NFC-CNTIC, Nhà thầu CHALIECO, Nhà thầu liên danh giữa Tập đoàn Luyện kim Vân Nam(CYMG) và một số thành viên khác. Sau quá trình xét sơ tuyển thì có 03 nhà thầu vượt qua bước sơ tuyển là Nhà thầu Chalieco, Nhà thầu liên danh NFC-CNTIC, Nhà thầu liên danh giữa CYMG và một số thành viên khác.

Kết quả đấu thầu giai đoạn 1 có 3 nhà thầu đủ điều kiện để tiếp tục ở giai đoạn 2 gồm Nhà thầu Chalieco, Nhà thầu liên danh NFC-CNTIC, Nhà thầu liên danh giữa CYMG và một số thành viên khác. Đấu thầu giai đoạn 2, nhà thầu Chalieco thắng thầu và được mời vào đàm phán thương thảo hoàn thiện hợp đồng EPC.

Như vậy, TKV khẳng định việc tổ chức đấu thầu rộng rãi quốc tế gói thầu nêu trên hoàn toàn tuân thủ theo đúng các quy định của Luật Đấu thầu số 61/2005/QH11 ngày 29/11/2005 và các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Đấu thầu có liên quan. Các nhà thầu tham gia có quốc tịch khác nhau như Thụy Sỹ, Nhật, Pháp, Úc và Trung Quốc, nhà thầu thắng thầu là Chalieco của Trung Quốc.

Đáp ứng yêu cầu về công nghệ và công suất

Về công suất của nhà máy, trong hồ sơ mời thầu của dự án Tân Rai, công suất yêu cầu của Nhà máy Alumina là 600.000 tấn Alumina/năm.

Trong quá trình đấu thầu, Nhà thầu Chalieo Trung Quốc đã chào với công suất thiết kế 600.000 tấn Alumina/năm, theo đúng yêu cầu của hồ sơ mời thầu. Trong quá trình đàm phán thương thảo Hợp đồng EPC, hai bên đã thống nhất công suất thiết kế là 650.000 tấn Alumina/năm và công suất bảo đảm vận hành là 630.000 tấn Alumina/năm.

Năm 2014, sau một năm vận hành, Nhà máy Alumina đã sản xuất được 485.000 tấn Alumina, đạt 75% công suất thiết kế và bằng 77% công suất bảo đảm vận hành. Năm 2015 TKV giao kế hoạch sản xuất cho Công ty Nhôm Lâm Đồng là 540.000 tấn Alumina, bằng 83% công suất thiết kế, Công ty đang phấn đấu để đạt sản lượng cao hơn kế hoạch giao. Dự kiến năm 2016 Nhà máy sẽ đạt công suất thiết kế.

Nhiều Nhà máy Alumina trên thế giới, sau khi đạt công suất thiết kế, đã tiếp tục cải tiến, hoàn thiện quy trình công nghệ, mỗi năm nâng thêm được sản lượng từ 3÷5% so với công suất thiết kế. Bằng cách này, sản lượng Alumina có thể tăng tới 20÷30% so với công suất thiết kế (chưa tính đầu tư mở rộng nhà máy).

Bộ KH&CN đã Quyết định thành lập Hội đồng khoa học giám sát và đánh giá kết quả việc chuyển giao và ứng dụng công nghệ của hai dự án Tân Rai và Nhân Cơ. Sau quá trình giám sát, Hội đồng đã nhận xét, đánh giá như sau:

Công nghệ khai thác mỏ: Công nghệ và thiết bị khai thác được lựa chọn là phù hợp với đặc điểm tự nhiên về địa chất, địa lý và thời tiết khí hậu của vùng bauxite Tây Nguyên cũng như quy mô sản lượng của nhà máy Alumina Tân Rai, kể cả khi cần nâng cao công suất, và yêu cầu về cải tạo phục hồi môi trường sau khai thác.

Công nghệ tuyển quặng bauxite: Công nghệ và thiết bị tuyển được lựa chọn là phù hợp đối với quặng bauxite laterit vùng Tây Nguyên. Các thông số công nghệ và chất lượng sản phẩm cơ bản đáp ứng yêu cầu cho công nghệ sản xuất Alumina bằng phương pháp Bayer. Có một số tồn tại trong quá trình chạy thử có tải nhưng đã được Chủ đầu tư và Nhà thầu khắc phục.

Công nghệ luyện Alumina: Căn cứ đặc điểm của bauxite Tây Nguyên, dự án lựa chọn Công nghệ Bayer Châu Mỹ, hòa tách quặng tinh ở nhiệt độ 145OC và áp suất thấp là hợp lý. Hiện nay, đa số các nhà máy trên thế giới đều sử dụng phương pháp Bayer này. Công nghệ này khá phức tạp, được phân chia thành các khâu công nghệ riêng một cách phù hợp. Thực tế sản xuất thời gian qua tại dự án Tân Rai cho thấy công nghệ sản xuất Alumina áp dụng là hợp lý. Hiện tại chất lượng sản phẩm Alumina đã đạt theo cam kết của hợp đồng và được đánh giá là tương đương với sản phẩm Alumina của Úc và một số nước khác.

Hiệu quả kinh tế cao

Hiệu quả kinh tế của hai dự án Tân Rai và Nhân Cơ đã được TKV tính toán, báo cáo các Bộ, Ngành, Thủ tướng Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Kết quả tính toán cho thấy, cả hai dự án Tân Rai và Nhân Cơ đều có hiệu quả kinh tế, hoàn trả được vốn vay, đóng góp cho Ngân sách. Dự án Tân Rai lỗ kế hoạch 4 năm đầu, do phải trả nợ các khoản vay đến hạn và thời gian đầu dự án chưa đạt công suất thiết kế. Dự án Nhân Cơ lỗ 5 năm đầu, do cung độ vận tải sản phẩm Alumina xuống cảng biển xa hơn và hạ tầng khó khăn hơn. Chính vì vậy, việc năm 2015 và một vài năm tiếp theo, các khoản lỗ mang tính chất lỗ kế hoạch theo dự kiến là chuyện bình thường.

Dự án thí điểm bước đầu đã có kết quả tích cực, doanh thu của dự án năm 2014 ước đạt 3.500 tỷ đồng; Nộp ngân sách địa phương 211 tỷ đồng (luỹ kế đến hết 2014 đã nộp ngân sách địa phương 338 tỷ đồng). TKV đã và đang thực hiện đúng các cam kết với địa phương, như đào tạo nghề và tuyển dụng trực tiếp trên 1.200 công nhân công nghiệp (lao động địa phương), tạo việc làm ổn định cho khoảng 12.000 lao động liên quan, nâng cao đời sống người dân khu vực Dự án, đóng góp đáng kể cho GDP của tỉnh Lâm Đồng. Hơn 1.450 lao động của Công ty nhôm Lâm Đồng có việc làm ổn định và thu nhập bình quân 6,6 triệu đồng/người/tháng (năm 2015 dự kiến 7,4 triệu đồng/người/tháng). Công ty đã thực hiện tốt công tác chăm lo đời sống và điều kiện sinh hoạt đi lại, nhà ở, ăn công nghiệp… cho cán bộ công nhân.

Dự án Nhà máy sản xuất Alumina Nhân Cơ hiện đã hoàn thành trên 90% khối lượng công việc đầu tư xây dựng. Tổng giá trị thực hiện đầu tư xây dựng lũy kế từ khi khởi công đến cuối tháng 3/2015 ước khoảng 13.782,8 tỷ đồng. Dự kiến cuối năm 2015 dự án sẽ hoàn thành công tác đầu tư xây dựng, đi vào vận hành có sản phẩm Alumina.

>>>Tranh cãi về dự án bôxit Tây Nguyên: Bộ Công thương chính thức lên tiếng

Thảo Anh