Vì sao 90% nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán đều thua lỗ?

Nối dài mạch tăng điểm, VN-Index tiếp tục đánh dấu chuỗi 7 phiên bứt phá liên tiếp. Nhìn xa hơn, kể từ thời điểm cuối tháng 4, thị trường đã tăng một mạch gần 140 điểm (+14%) để tiến lên mốc 1.173. Trong suốt quá trình leo dốc kéo dài gần 3 tháng qua, thị trường gần như không có một nhịp điều chỉnh nào đáng kể.

Thị trường tăng tốc, nhiều nhà đầu tư nhanh nhạy giải ngân ở vùng giá thấp chắc hẳn có mức lợi nhuận đáng kể. Dù vậy, vẫn còn rất nhiều người “lỡ sóng” khi đứng ngoài thị trường. Thậm chí, trong khi dòng tiền xoay trục nhanh giữa các nhóm cổ phiếu, không ít người vẫn chịu thua lỗ nếu không bắt đúng sóng ngành.

Theo nhận định của ông Phan Dũng Khánh - Giám đốc Tư vấn Đầu tư Maybank Investment Bank, ngay cả khi thị trường đi lên nhiều người vẫn không tránh khỏi thua lỗ. Dẫn lời của một vị lãnh đạo CTCK về phát ngôn 90% nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán đều thua lỗ, ông Khánh cho rằng có thể do mắc một số sai lầm dưới đây.

Thứ nhất, tâm lý chủ quan . Trên lý thuyết, những nhà đầu tư lão luyện sẽ kiếm lời nhiều hơn, song một khi thua lỗ mức độ nặng nề hơn rất nhiều. Trên thực tế, vị chuyên gia cho rằng nhiều người thua bởi vì quá giỏi, thất bại vì chính những ưu thế của mình.

“Không hiếm người chiến thắng trong 99 lần đầu tư trên thị trường chứng khoán, song mất hết khi khi all in – full margin ở trận thứ 100. Bởi trong 99 lần đầu tư trước đó, họ luôn giữ mức vốn vừa phải, tuân thủ kỷ luật chặt chẽ. Tuy nhiên, khi quá tự tin vào khả năng của bản thân, nhiều người sẽ mắc phải sai lầm dẫn đến “cháy tài khoản”, ông Phan Dũng Khánh cho biết.

Thứ hai, bỏ lỡ cơ hội vì thua lỗ trước đó . Lấy dẫn chứng cho điều này, vị chuyên gia cho rằng cú sập mạnh trong năm 2022 khiến nhiều người có tâm lý “chim non sợ cành cong”. Dù 6 tháng đầu năm nay thị trường tăng mạnh, nhưng nhiều người vẫn “ôm tiền đứng ngoài” và bỏ lỡ rất nhiều cơ hội.

Thứ ba, chọn sai cổ phiếu và luôn cho rằng giá có thể về đỉnh cũ. Sau một chu kỳ giảm, nhiều cổ phiếu đã chia đôi, chia ba so với đỉnh. Nhiều kỳ vọng lạc quan cho rằng khi thị trường bước vào chu kỳ tăng, sớm muộn cổ phiếu cũng vượt lại đỉnh cũ. Tuy nhiên, ông Khánh cho biết, sự thật là có những cổ phiếu không bao giờ quay trở lại đỉnh cũ khi doanh nghiệp của họ vẫn tồn tại nhưng không bao giờ quay lại được thời hoàng kim.

“Thị trường tăng nhưng nhiều người vẫn không thể kiếm lời vì họ giữ những cổ phiếu với kỳ vọng quá lớn. Không chỉ những nhà đầu tư lướt sóng, những người có tầm nhìn dài hạn vẫn có thể mất tiền khi chọn sai cổ phiếu”, ông Phan Dũng Khánh nhận định.

Thứ tư, vay nợ quá nhiều, dùng bòn bẩy sai. Mặc dù việc sử dụng đòn bẩy cao có thể mang đến lợi nhuận lớn cho nhà đầu tư nhưng rủi ro cũng tăng lên đáng kể. Càng sử dụng margin thì tỷ lệ khuyech lãi và lỗ cũng tăng lên tương ứng. Do đó, nếu không có những phân tích kỹ lưỡng cũng như không chắc chắn về khoản đầu tư của mình thì không nên liều lĩnh sử dụng đòn bẩy.

Thứ năm, short sell. Khi thị trường liên tục tăng điểm, nhiều người vẫn “đánh” xuống, thậm chí cho rằng chứng khoán có thể tiếp tục xuống vùng đáy cũ. Đây cũng là một yếu tố khiến nhà đầu tư đánh mất cơ hội, khó kiếm lời trên thị trường.

Thứ sáu, đầu tư quá ngắn hạn. Tùy trường phái đầu tư, song tầm nhìn dài hạn có thể giúp nhà đầu tư “ăn” được những đợt sóng dài. Ngược lại, vị chuyên gia cho rằng những con sóng quá nhỏ có thể khiến nhà đầu tư dễ “bước hụt”.

Bởi trong những con sóng ngắn hạn, nhà đầu tư thường dùng tỷ lệ đòn bẩy rất cao. Do đó, tỷ lệ nhà đầu tư ngắn hạn thua cuộc bao giờ cũng nhiều hơn nhà đầu tư dài hạn thua cuộc. Thông thường, đầu tư lướt sóng cực ngắn chỉ dành cho những nhà đầu tư chuyên nghiệp, có nghệ thuật phòng thủ chặt, đánh tỷ lệ tiền đều nhau,...

Thứ bảy, cố dự báo biến động ngắn hạn của thị trường. Theo chuyên gia, nhiều người thường có xu hướng muốn dự báo diễn biến ngắn hạn của thị trường để mua đáy bán đỉnh, song điều này rất khó.

“Tôi từng nghe một câu rất hay, cố gắng đi tìm lời giải thích cho biến động ngắn hạn của thị trường chẳng khác nào việc dò kết quả xổ số. Do đó, khi thị trường đi ngược vào dự báo, nhà đầu tư nên dừng giải thích tại sao, thay vào đó nên quan tâm đến việc giữ tiền để giữ cơ hội”, ông Phan Dũng Khánh nêu quan điểm.