Vì sao chứng khoán Việt lại lỡ hẹn nâng hạng thị trường?

Sau nhiều năm chờ nâng hạng, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn giậm chân tại chỗ trong nhóm cận biên, được ví như “một con cá lớn nằm trong ao nhỏ”. Theo các chuyên gia, việc nâng hạng từ cận biên lên mới nổi là cần thiết và xứng tầm, tạo cơ hội lớn để đón dòng vốn tỷ USD từ các nhà đầu tư ngoại.

Chia sẻ tại hội thảo “Nâng hạng thị trường chứng khoán và việc minh bạch thông tin của công ty niêm yết” ngày 10/10, ông Phạm Hồng Sơn, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cho biết, nâng hạng thị trường là một trong những mục tiêu lớn mà Việt Nam đang hướng tới; nâng hạng phải thể hiện ở quy mô, sự minh bạch theo thông lệ quốc tế.

Tuy nhiên, thực trạng công bố thông tin đang còn cách khá xa chuẩn mực thế giới, ví như việc công bố bằng tiếng Anh mới dừng ở mức khuyến khích, chưa bắt buộc.

Bên cạnh đó, ông Sơn chỉ ra tỷ lệ sở hữu nước ngoài (room) cũng tạo rào cản cho quá trình nâng hạng. Giấy phép hoạt động của nhiều ngành quy định về tỉ lệ sở hữu nước ngoài khác nhau.

Theo phản ánh của các tổ chức nước ngoài, nhà đầu tư nước ngoài không biết room ngoại cụ thể của doanh nghiệp là bao nhiêu nên khó để đưa ra quyết định đầu tư. Yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (pre-funding) cũng là trở ngại lớn để nâng hạng thị trường. Về vướng mắc trong quá trình nâng hạng, ông Sơn cho biết, UBCKNN đã báo cáo lên Bộ Tài chính, Thủ tướng để có biện pháp tháo gỡ.

Để nâng hạng thị trường chứng khoán, TS. Cấn Văn Lực cho rằng, các quy định pháp luật liên quan phải được cải cách mạnh mẽ hơn, hướng đến công khai, minh bạch. Việt Nam đang rất thiếu yếu tố này, trong khi đây là nền tảng phát triển vững chắc cho thị trường chứng khoán. Quy mô thị trường ngày càng lớn, có thời điểm chiếm 100-120% GDP, cách thức quản trị của doanh nghiệp niêm yết cần thay đổi.

Ông Lực nhấn mạnh, việc nâng hạng thị trường phải gắn với câu chuyện thành lập trung tâm tài chính quốc tế ở TPHCM và TP Đà Nẵng. Trong bối cảnh hiện nay, vị chuyên gia đề xuất 3 giải pháp rút ngắn tiến trình nâng hạng. Trước hết, Việt Nam phải dứt khoát nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin để tránh lỗi sai sót; kiểm soát hành vi của nhà đầu tư bằng cách tăng chế tài, xử phạt 1.000-5.000 USD.

Cơ quan quản lý cũng cần tăng thẩm quyền cho các công ty chứng khoán (CTCK) để thẩm định rủi ro và tự đưa ra quyết định, CTCK được phép quyết định một nhà đầu tư cần ký quỹ hay không. Như vậy cũng cần cơ chế xử lý rủi ro, CTCK được phép tịch thu tài sản, chứng khoán, thanh lý chứng khoán trong trường hợp họ không thể thanh toán.

Bà Vũ Thị Chân Phương, Chủ tịch UBCKNN cho biết, nâng hạng thị trường là một trong những mục tiêu lớn mà Chính phủ Việt Nam đang hướng tới. Hai nhóm vấn đề trọng yếu cần tập trung cải thiện (yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (prefunding) và giới hạn sở hữu nước ngoài) phải có sự phối hợp thiết thực của các cơ quan, bộ, ngành liên quan để tháo gỡ, như Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Ông Đặng Hồng Quang, Giám đốc, Trưởng Đại diện văn phòng Hà Nội của VinaCapital nhấn mạnh, việc nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi là cần thiết, xứng tầm với quy mô của thị trường chứng khoán Việt Nam. Được nâng hạng, chứng khoán trong nước sẽ thu hút thêm lượng lớn vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài từ cả các quỹ đầu tư chủ động và các quỹ chỉ số (ETF).

Đồng quan điểm, ông Steve Brown, Công ty Chứng khoán VPS cho rằng, việc nâng hạng thị trường sẽ thúc đẩy làn sóng đầu tư của dòng vốn ngoại. Kinh nghiệm từ các thị trường khác cho thấy, khối lượng giao dịch của thị trường chứng khoán Việt Nam có thể tăng lên; dự kiến, sẽ nhận được 1 - 5 tỷ USD vốn từ nước ngoài khi được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi.