Vì sao hệ thống ngân hàng thừa tiền?

Theo báo cáo mới đây của CTCK Bảo Việt (BVSC), thị trường OMO tiếp tục trầm lắng tuần thứ 17 liên tiếp khi không có hoạt động bơm/hút ròng nào qua kênh này.

Tuần qua, NHNN tiếp tục điều tiết cung cầu tiền Đồng trên thị trường thông qua việc phát hành tín phiếu kỳ hạn ngắn liên tiếp trong gần bốn tháng trở lại đây. Tín phiếu kỳ hạn 14 ngày tiếp tục được phát hành với tổng giá trị trong tuần đạt xấp xỉ 22.000 tỷ đồng, trong khi lượng tín phiếu đáo hạn đạt 15.000 tỷ đồng. Do vậy, thông qua kênh tín phiếu, NHNN đã hút ròng 7.000 tỷ đồng từ thị trường.

Diễn biến phát hành tín phiếu NHNN 16 tuần nay.

Xét về xu hướng, trong số 16 tuần vừa qua, chủ yếu việc phát hành tín phiếu ở trạng thái hút ròng tiền Đồng từ thị trường, cụ thể đã có tổng cộng 76.997 tỷ đồng được hút ròng qua kênh này.

Đáng lưu ý mức lãi suất của tín phiếu kỳ hạn 14 ngày phát hành bởi NHNN tiếp tục xoay quanh mức rất thấp 0,5%/năm, và gần bằng lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm (cũng đang duy trì ở mức thấp 0,55%/năm). Diễn biến này cho thấy sự dư thừa thanh khoản trong hệ thống ngân hàng hiện vẫn duy trì ở mức cao.

Lãi suất liên ngân hàng mặc dù diễn biến tăng trong ngày thứ 6 nhưng nếu tính bình quân cả tuần thì có xu hướng giảm trở lại ở cả ba loại kỳ hạn.

Cụ thể, lãi suất trung bình kỳ hạn qua đêm giảm nhẹ nhất 0,14% về mức 0,55%/năm. Trong khi đó, lãi suất kỳ hạn một tuần và hai tuần đồng loạt giảm mạnh hơn 0,17% lần lượt về mức 0,66% và 0,89%/năm.

Diễn biến lãi suất liên ngân hàng. Nguồn: Bloomberg.

Với mặt bằng lãi suất liên ngân hàng rất thấp trong lịch sử nhiều năm qua (cả ba loại kỳ hạn theo dõi đều dưới mức 1%/năm), song song với diễn biến lãi suất tín phiếu phát hành bởi NHNN giữ ở mức thấp quanh 0,5%/năm các tuần gần đây cho thấy trạng thái dư thừa thanh khoản trong hệ thống các tổ chức tín dụng vẫn còn lớn.

BVSC cho rằng trạng thái dư thừa của hệ thống xuất phát từ hai nguyên nhân chính:

Thứ nhất do cung tiền Đồng lớn do NHNN tiếp tục duy trì hoạt động mua dự trữ ngoại hối trong những tuần qua nhờ các điều kiện thuận lợi về nguồn cung ngoại tệ từ thị trường lớn và tỷ giá diễn biến ổn định.

Thứ hai, tỷ lệ huy động có phần tăng mạnh hơn tỷ lệ tăng trưởng tín dụng (tín dụng sau khi tăng trưởng mạnh trong tháng 6 (8,16%), lại có phần giảm tốc trong 2 tháng qua (chỉ đạt 9,09% tính đến 23/8) và thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái) khiến sức hấp thụ lượng thanh khoản dư thừa không bắt kịp tốc độ tăng cung tiền Đồng từ hệ thống.

"Chúng tôi dự báo trạng thái dư thừa thanh khoản nhiều khả năng sẽ còn duy trì và mặt bằng lãi suất liên ngân hàng sẽ tiếp tục giữ ở mức khá thấp, quanh mức 1% ở cả ba loại kỳ hạn trong vài tuần tới", báo cáo của BVSC nhận định.

Tuy nhiên, BVSC cho rằng hiện tượng dư thừa thanh khoản này có thể sẽ giảm bớt trong thời điểm cuối năm khi tăng trưởng tín dụng bước vào giai đoạn cao điểm và nhu cầu mua tăng dự trữ ngoại hối của NHNN cũng có thể chững lại.

Tuần trước, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã chủ trì một cuộc họp với các tổ chức tín dụng để đánh giá tình hình thị trường tiền tệ 8 tháng đầu năm và phục vụ công tác chỉ đạo điều hành hoạt động ngân hàng những tháng cuối năm.

Tham dự cuộc họp này, có cả Phó thống đốc Nguyễn Thị Hồng và Phó thống đốc Nguyễn Phước Thanh. Lãnh đạo các cục, vụ chức năng của NHNN, lãnh đạo các ngân hàng thương mại cũng có mặt.

Trong cuộc họp có một vấn đề được bàn luận khá sôi nổi đó là lãi suất. Tại sao ngân hàng nói thừa tiền nhưng vì sao vẫn cạnh tranh huy động?

Theo lãnh đạo các ngân hàng, lãi suất trên thị trường 2 (liên ngân hàng) thấp, thanh khoản dồi dào tuy nhiên lãi suất huy động chưa giảm được bởi các TCTD giảm thị phần, dư thanh khoản chỉ là tạm thời. Nhu cầu về vốn từ hệ thống, kể cả vốn trung và dài hạn, đã khiến các TCTD vẫn phải cạnh tranh nguồn vốn huy động.

Những thông tin bất lợi cho hoạt động ngân hàng thời gian qua cũng được đề cập tại cuộc họp. Theo lãnh đạo các ngân hàng, lòng tin của thị trường phần nào bị ảnh hưởng bởi những thông tin đó.

Sau khi lắng nghe ý kiến từ phía các ngân hàng, Phó Thống đốc Nguyễn Phước Thanh đã yêu cầu các ngân hàng trong quá trình phát triển cần đảm bảo các chỉ tiêu an toàn, phát triển lành mạnh và đặc biệt là duy trì yếu tố lòng tin của khách hàng vào hệ thống ngân hàng.

Cũng theo Phó Thống đốc, trong hoạt động thị trường liên ngân hàng, yếu tố lòng tin là quan trọng để thị trường vận hành thông suốt. Với vai trò quản lý hoạt động hệ thống, NHNN luôn theo dõi sát thị trường, sẵn sang hỗ trợ kịp thời thanh khoản, đảm bảo an toàn hệ thống.