Vì sao trong một nhóm luôn có người bị muỗi đốt nhiều hơn, nguy cơ sốt xuất huyết tiềm ẩn

Theo báo cáo tổng hợp từ các địa phương của Bộ Y tế, tuần qua, số ca mắc sốt xuất huyết trên cả nước tăng khoảng hơn 10.000 ca. Tại nhiều địa phương, dịch sốt xuất huyết vẫn đang nóng với số mắc mới ghi nhận vẫn cao, trong đó có Hà Nội và TP.HCM.

Trong khi đó, đặc điểm của thời tiết hiện nay đang rất thuận lợi cho sự phát triển của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết. Nguyên nhân lây lan bệnh là do muỗi vằn truyền virus Dengue từ người bệnh sang người khỏe mạnh.

Trong cuộc sống, nhiều người sẽ gặp phải tình trạng cùng ở một địa điểm nhưng chỉ có một vài người bị muỗi đốt. Đây không phải hiện tượng ngẫu nhiên. Thực tế, các nhà khoa học đã tìm ra những lý do để giải thích tại sao muỗi lại hút máu một số người nhất định.

Trái ngược với tưởng tượng của số đông, muỗi không đốt người để làm thức ăn; chúng chủ yếu ăn mật hoa thực vật. Chỉ muỗi cái mới hút máu để nhận protein nuôi dưỡng trứng trong cơ thể.

Tại sao một số người dễ bị muỗi đốt?

Nhóm máu

Nhóm máu được xác định bởi di truyền. Mỗi nhóm máu được tạo ra dựa trên các bộ protein cụ thể khác nhau, được gọi là kháng nguyên, trên bề mặt của các tế bào hồng cầu. Có 4 nhóm máu chính: A, B, AB và O.

Mặc dù không có kết luận chắc chắn về việc nhóm máu nào hấp dẫn muỗi hơn, nhưng một số nghiên cứu đã cho thấy những người thuộc nhóm máu O thường xuyên bị muỗi đốt nhất.

Một nghiên cứu năm 2019 đã quan sát hành vi kiếm ăn của muỗi khi được cung cấp các mẫu máu khác nhau. Kết quả chỉ ra rằng muỗi tập trung đến máng ăn nhóm máu O nhiều hơn các nhóm máu còn lại. Một nghiên cứu năm 2004 cũng cho thấy muỗi đậu vào người có máu nhóm O (83,3%) nhiều hơn đáng kể so với người tiết máu nhóm A (46,5%).

Tuy nhiên, những nghiên cứu này vẫn chưa có đủ bằng chứng để đưa ra kết luận chính thức.

Hình minh họa. Ảnh: Truly Nolen

Màu quần áo

Muỗi là loài săn mồi có thị giác cao khi xác định mục tiêu. Điều này có nghĩa là các màu quần áo tối màu như đen, xanh nước biển và đỏ sẽ thu hút loài côn trùng này hơn so với những màu còn lại.

Nghiên cứu được công bố trên Journal of Experimental Biology đã chỉ ra rằng muỗi bị thu hút bởi màu đen hơn. Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra lý do cụ thể vì sao xảy ra hiện tượng này.

Khí cacbonic

Muỗi sử dụng thị giác và khứu giác tìm vật chủ để đốt. Một trong những cách nhanh nhất mà muỗi có thể “đánh hơi” được một người là thông qua khí carbon dioxide thải ra khi chúng ta hít thở. Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Chemical Senses, muỗi sử dụng một cơ quan gọi là bàn tay hàm trên để phát hiện carbon dioxide và có thể cảm nhận nó từ cách xa 50 mét.

Những người thải ra nhiều chất này thường là người lớn hoặc vừa lao động nặng sẽ dễ thu hút muỗi hơn so với những người bình thường.

Mùi cơ thể và mồ hôi

Muỗi bị thu hút bởi nhiều chất và hợp chất hơn chỉ là carbon dioxide. Loài côn trùng này có thể tìm thấy người để cắn bằng cách ngửi các chất có trên da người và trong mồ hôi, bao gồm axit lactic, axit uric và amoniac.

Một nghiên cứu mới được đăng tải trên Cell cho thấy muỗi bị thu hút bởi các hợp chất gọi là axit cacboxylic mà con người tạo ra thông qua bã nhờn, một lớp phủ như sáp, trên da của chúng ta. Bã nhờn được ăn bởi hàng triệu vi sinh vật có lợi trên da người, tạo ra nhiều axit cacboxylic hơn.

Hình minh họa. Ảnh: Mosquito Magnet

Các nhà nghiên cứu chính trong nghiên cứu này cho biết muỗi rất nhạy cảm với mùi của con người và ngay cả nước hoa hay nước hoa cũng không thể che được mùi đó.

Các chuyên gia vẫn đang tìm hiểu lý do tại sao một số mùi cơ thể lại hấp dẫn muỗi. Một trong những yếu tố quyết định đó là do di truyền, vi khuẩn trên da và tập thể dục. Di truyền tác động đến lượng axit uric thải ra, trong khi tập thể dục làm tăng tích tụ axit lactic.

Bia

Trong một nghiên cứu nhỏ, người ta quan sát thấy muỗi đậu vào những người vừa uống bia. Tuy nhiên, điểm hạn chế của nghiên cứu này là chỉ có 14 người tham gia. Do đó, con số và kết luận có thể chưa thể khẳng định được đúng hay không.

Cách ngăn ngừa muỗi đốt

Một số cách phổ biến để ngăn ngừa muỗi đốt bao gồm:

- Sử dụng thuốc xua đuổi và thuốc xịt côn trùng

- Sử dụng chất xua đuổi tự nhiên ( tinh dầu sả, dầu sầu đâu, tinh dầu cỏ xạ hương…)

- Tránh ra ngoài vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn

- Tránh quần áo tối màu, đặc biệt là màu đen

- Tránh nước đọng, loại bỏ những nơi có thể tích tụ nước lâu ngày ở gần nhà

- Sử dụng màn chống muỗi

- Mặc áo dài tay và quần dài