VN-Index sắp phá đỉnh 11 năm, nhưng cuộc vui không dành cho tất cả khi nhiều cổ phiếu lớn đã giảm giá không ngừng

Chinh phục thành công ngưỡng 1.140 và gần nhất là 1.150 điểm, từ cơ quan quản lý, chuyên gia cho tới các nhà đầu tư đều kỳ vọng vào ngưỡng kỷ lục của VN-Index cách đây 11 năm bị phá vỡ. Đi cùng với đó là sự trông đợi vào đà tăng của những nhóm cổ phiếu chi phối thị trường trong giai đoạn vừa qua. Tài chính, ngân hàng, bất động sản hay nhóm bluechip là những cái tên như vậy. Tuy nhiên, sự phân hóa thấy rõ từ dòng tiền là điều khiến "bàn tiệc" không dành cho tất cả.

Trong bối cảnh thị trường thăng hoa, vẫn có không ít cổ phiếu đi ngược lại xu hướng này, đặc biệt là những cái tên được kỳ vọng đúng ra phải tăng mạnh. Cổ phiếu CTD của Coteccons giảm gần 35% sau khi đạt đỉnh 240.000 đồng, MWG của Thế giới Di động bập bùng quanh ngưỡng 125.000 – 130.000 đồng rồi đổ đèo về dưới 115.000 đồng, SAB của Sabeco mất gần 100.000 đồng xét về thị giá, chỉ còn hơn 220.000 đồng/cp.

Dù vậy, câu chuyện này không chỉ đơn giản là một cổ phiếu bị dòng tiền "bỏ rơi". Bản chất của thị trường chứng khoán là phản ánh kỳ vọng, và sự sụt giảm của mỗi cái tên đều có lý do của nó.

Cũng như nhiều doanh nghiệp được đánh giá thuộc hàng cơ bản, những yếu tố về một tương lai không chắc chắn là lý do chính khiến nhà đầu tư "quay lưng" với những cổ phiếu này.

Với Thế giới Di động, doanh nghiệp từng mang lại nhiều thành quả với những nhà đầu tư kiên định nắm giữ cổ phiếu, đang bước vào giai đoạn chuyển giao giữa những động lực tăng trưởng. Tuy nhiên, vấn đề của MWG là việc chuyển giao này đang bộc lộ nhiều điểm không chắc chắn.

Vươn lên nhờ chuỗi siêu thị điện thoại và điện máy, MWG nhanh chóng trở thành công ty có quy mô đứng đầu và nắm thị phần lớn nhất trên thị trường. Thành công của doanh nghiệp này, vốn có thể thấy rõ qua kết quả kinh doanh những nằm gần đây và đà tăng liên tục của cổ phiếu. Nhưng khi thị trường điện máy bắt đầu bão hòa, đà tăng hai chữ số hàng năm của MWG dần trở thành thử thách. Vấn đề đặt ra là liệu ban lãnh đạo công ty có tìm kiếm được "công thức tăng trưởng" mới và triển khai nó thành công hay không?

"Năm 2018 chúng tôi sẽ dốc toàn lực cho Bách Hóa Xanh" – câu nói khẳng định của ban lãnh đạo công ty về "công thức thành công" mới, nhưng nó lại khiến đa số nhà đầu tư bất ngờ, rồi lại hoài nghi. Thị trường "màu mỡ", nhưng Thế giới Di động chân ướt chân ráo liệu có cạnh tranh lại những đại gia hiện tại. Chưa kể, sau 2 năm triển khai thì thành tích Bách Hóa Xanh có được vẫn chưa quá nổi trội khi cả doanh thu và độ phủ đều không đạt chỉ tiêu đề ra.

Báo cáo tóm tắt kết quả kinh doanh tháng 1/2018 của MWG ghi nhận doanh thu đạt 7.861 tỷ đồng, hoàn thành 9% kế hoạch 2018 và tăng trưởng 15% so với cùng kỳ năm trước. Lợi nhuận sau thuế của công ty đạt 300 tỷ đồng, hoàn thành 12% kế hoạch và tăng trưởng 12%.

Điện Máy Xanh – chuỗi siêu thị được đánh giá sẽ bù đắp lại đà giảm của chuỗi điện thoại đã có quý thứ 2 liên tiếp đạt doanh thu trên 4.000 tỷ đồng, nhưng đây là do có sự góp mặt của Trần Anh, một thương vụ M&A là MWG đã thực hiện. Còn Bách Hóa Xanh – được kỳ vọng là "động lực tăng trưởng" mới cho MWG vẫn còn khá mờ nhạt.

Không có gì chắc chắn Thế giới Di động sẽ thành công và tăng trưởng mạnh như trước, trong khi thị trường cho thấy còn có những cơ hội tốt hơn. Do đó không ít nhà đầu tư đã chọn phương án ra đi.

Với Sabeco, câu chuyện của doanh nghiệp bia giữ thị phần lớn nhất thị trường, có thể đơn giản là vấn đề định giá. Con số hơn 320.000 đồng/cp, mức đỉnh thị giá cổ phiếu này từng được nhiều CTCK trên thị trường đánh giá là "phi lý". Động lực cho sự phi lý đó là sự xuất hiện của Thaibev trong thương vụ đấu giá hơn 53% cổ phần.

Một phiên đấu giá cổ phần thành công ngoài mong đợi, Thaibev thông qua các công ty tại Việt Nam đã thâu tóm thành công doanh nghiệp sở hữu thương hiệu Bia Sài Gòn, còn Nhà nước đã thu về hơn 5 tỷ USD từ thoái vốn. Và khi mọi thứ đã "hạ màn", khi động lực tăng giá đã bị triệt tiêu, không còn lý do nào để nhà đầu tư tiếp tục nắm giữ một cổ phiếu bị định giá "phi lý". Giảm hơn 100.000 đồng về thị giá có thể là con số cao, nhưng mức 220.000 đồng có thể mới là con số hợp lý cho doanh nghiệp bia này.

Với trường hợp của Coteccons, doanh nghiệp đứng đầu thị trường về xây dựng lại là một câu chuyện khác về hoạt động kinh doanh. Không phải tìm kiếm động lực tăng trưởng, cũng không phải do vấn đề định giá, Coteccons là một trường hợp về sự "đổ đèo" so hoạt động kinh doanh không như kỳ vọng.

"Lỡ kế hoạch lợi nhuận năm 2017 do biên lợi nhuận gộp Q4/2017 thấp kỷ lục" – tiêu đề báo cáo của ACBS về Coteccons cuối tháng 1/2018, đồng thời công ty chứng khoán này quyết định hạ khuyến nghị từ mua xuống nắm giữ. Khi đó cổ phiếu CTD còn 191.000 đồng.

Lập luận của ACBS xuất phát từ KQKD trong quý cuối cùng của năm 2017 khi doanh thu thuần của CTD đạt gần 9.000 tỷ đồng, tăng 22% nhưng lợi nhuận ròng chỉ đạt hơn 460 tỷ đồng, không tăng trưởng. Trong đó biên lợi nhuận gộp của CTD trong giai đoạn này chỉ còn 6,4%.

Nguyên nhân chính, theo ACBS, là do giá nguyên liệu tăng, một số dự án ký mới với các khách hàng trung thành có biên lợi nhuận thấp (khoảng 6%) và việc ghi nhận một số dự án bị đẩy sang năm 2018. Trong số những nguyên nhân này, hai yếu tố sau đóng vai trò chính khiến biện lợi nhuận gộp của CTD giảm mạnh. Kết quả này cũng kéo biên lợi nhuận gộp năm 2017 của CTD chỉ còn 7,4%, giảm 1,3% so với năm 2016.

Vấn đề xa hơn với Coteccons là nhiều công ty chứng khoán trong dự phóng những năm tới cho rằng biên lợi nhuận của công ty sẽ còn tiếp tục giảm. ACBS dự báo biên lợi nhuận gộp của CTD sẽ giảm về 7% năm 2018 và 6,7% vào năm 2019. Lợi nhuận theo đó sẽ đạt đỉnh vào năm nay và lần đầu ghi nhận sụt giảm vào năm sau.