Vụ bắt cựu Chủ tịch NXB Giáo dục: Một số hợp đồng giấy in SGK chênh lệch hàng trăm tỷ

'Móc ngoặc' trong mua bán giấy in sách

Bị can Nguyễn Đức Thái, cựu Chủ tịch HĐTV NXB Giáo dục Việt Nam và Tô Mỹ Ngọc, Chủ tịch HĐTV Công ty Cổ phần giấy Phùng Vĩnh Hưng.

Cơ quan CSĐT Bộ Công an vừa khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Nguyễn Đức Thái, cựu Chủ tịch HĐTV NXB Giáo dục Việt Nam và bà Tô Mỹ Ngọc, Chủ tịch HĐTV Công ty Cổ phần giấy Phùng Vĩnh Hưng để phục vụ điều tra và hai người khác để phục vụ điều tra những sai phạm xảy ra tại NXB Giáo dục Việt Nam.

Trong đó, ông Nguyễn Đức Thái và các bị can bị khởi tố về các tội danh “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" và "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”.

Tháng 7/2022, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn đã ký quyết định thi hành kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo với ông Nguyễn Đức Thái, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH một thành viên Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Ông Nguyễn Đức Thái có khuyết điểm, vi phạm chính sách pháp luật của Nhà nước trong chỉ đạo Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam tổ chức thực hiện sản xuất, kinh doanh, biên soạn, in ấn, kê khai, phát hành sách giáo khoa mới.

Cơ quan điều tra cáo buộc, ông Thái đã lợi dụng chức vụ quyền hạn được giao trong việc mua sắm giấy in phục vụ in ấn sách giáo dục cùng thuộc cấp thông đồng với bà Tô Mỹ Ngọc, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Cổ phần giấy Phùng Vĩnh Hưng, vi phạm quy định của pháp luật về bảo đảm công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu cung cấp giấy in, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản Nhà nước.

Trước đó, Thanh tra Chính phủ đã ban hành kết luận, xác định trong giai đoạn 2014-2019, Công ty cổ phần giấy Phùng Vĩnh Hưng được lựa chọn cung cấp chiếm 83,1% số lượng giấy của NXB tương ứng hơn 1.890 tỷ đồng.

Khi tiến hành kiểm tra xác suất một số hợp đồng cung cấp giấy in cho NXB, cơ quan chức năng phát hiện, giá giấy in của Công ty cổ phần giấy Phùng Vĩnh Hưng bán cho NXB cao bình quân gấp 1,7 lần giá giấy công ty nhập khẩu trực tiếp (số tiền chênh lệch khoảng 210 tỷ đồng).

Cơ quan thanh tra cho rằng, việc lựa chọn nhà thầu cung cấp giấy in để sản xuất SGK theo phương thức chào hàng cạnh tranh của NXB có nhiều điểm “bất thường, chưa bảo đảm công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế”.

Học sinh phải gánh giá SGK cao hơn quy định cả trăm tỷ đồng

Vẫn theo Thanh tra Chính phủ, NXB bán 3 loại giấy in có mức thuế suất thuế GTGT đầu vào là 5% cho các nhà thầu trúng thầu in SGK, nhưng NXB tính chung vào với mức thuế của dịch vụ in SGK có thuế suất thuế GTGT là 10%. Điều này dẫn đến gia đình học sinh phải mua SGK bằng giá NXB đã đăng ký từ năm 2011 cao hơn giá SGK phải đăng ký đúng giá với số tiền hơn 14,8 tỷ đồng.

Ngoài ra, trước và sau năm 2014 đến nay, NXB chưa thực hiện xây dựng tiêu chí cụ thể để, phân bổ chi phí chung không đúng tỷ lệ doanh thu của SGK trên tổng doanh thu, làm tăng chi phí chung được phân bổ cho SGK cao hơn so với số liệu thực tế số tiền gần 70 tỷ đồng. Điều này dẫn đến gia đình học sinh phải mua SGK bằng giá NXB đã đăng ký từ năm 2011 cao hơn giá SGK phải đăng ký đúng giá với số tiền gần 70 tỷ đồng.

Học sinh phải mua SGK giá cao hơn quy định cả trăm tỷ đồng.

Không những thế, giai đoạn 2014-2018, quá trình xây dựng giá gói thầu in SGK, hạch toán của NXB có sai sót. Phần sai sót này cũng dẫn đến gia đình học sinh phải mua SGK cao hơn giá phải đăng ký đúng giá với số tiền hơn 85 tỷ đồng.

Theo cơ quan chức năng, để xảy ra sai phạm tại Công ty TNHH MTV Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, có 2 cá nhân gồm: ông Phạm Vũ Luận giữ chức Bộ trưởng Bộ GD&ĐT từ tháng 6/2010 đến tháng 4/2016 và ông Phùng Xuân Nhạ giữ chức Bộ trưởng Bộ GD&ĐT từ tháng 4/2016 đến tháng 4/2021.

Theo Nghị quyết số 40/2000/QH10 của Quốc hội, “NXB là doanh nghiệp thống lĩnh thị trường, doanh nghiệp độc quyền biên tập, thiết kế, chế bản, xuất bản, in, phát hành, kinh doanh SGK đối với SGK được biên soạn, gia đình học sinh phải mua SGK theo giá ấn định trên bìa sách.

Như vậy, NXB có hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, lạm dụng vị trí độc quyền bị cấm theo quy định của Luật Cạnh tranh; xây dựng mức giá để đăng ký giá sai so với hướng dẫn của cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định (giá SGK được NXB đăng ký giá từ năm 2011), có dấu hiệu vi phạm quy định trong lĩnh vực giá, quy định về đăng ký giá SGK”.

Cùng với việc chỉ ra các sai phạm trong công tác quản lý Nhà nước về giáo dục đào tạo giai đoạn từ 1/1/2014 - 31/12/2018, cơ quan chức năng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ GD&ĐT kiểm điểm trách nhiệm và có hình thức xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Bộ trưởng, lãnh đạo Bộ được phân công phụ trách từng thời kỳ.