Vụ NTACO “bốc hơi” 400 tỷ hàng tồn kho: Rủi ro gì khi kiểm toán viên từ chối đưa ra ý kiến?

Để giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về vụ việc Công ty cổ phần NTACO ( mã cp: ATA) “bay hơi” 400 tỷ đồng hàng tồn kho, chúng tôi đã trao đổi trực tiếp với ông Nguyễn Hoàng Đức - Phó Tổng giám đốc công ty kiểm toán A&C - công ty vừa tiến hành kiểm toán báo cáo tài chính 2015 của ATA.

Xin ông cho biết thông tin báo cáo tài chính năm 2015 của ATA bị kiểm toán viên của A&C từ chối đưa ra ý kiến có đúng không?

Đúng vậy. Nhưng trước hết tôi lưu ý nhà đầu tư rằng A&C chưa chính thức phát hành báo cáo kiểm toán cho Báo cáo tài chính năm 2015 của ATA. Các thông tin hiện nay mà báo chí có được có thể là từ “Dự thảo báo cáo kiểm toán” mà chúng tôi gửi tới khách hàng của mình. Tuy nhiên, do phía ban lãnh đạo ATA chưa đồng ý với dự thảo báo cáo nên chúng tôi chưa phát hành báo cáo kiểm toán chính thức.

Phía Ban lãnh đạo ATA có thể chưa đánh giá hết về bản chất công việc thu thập bằng chứng kiểm toán để các kiểm toán viên hình thành ý kiến kiểm toán theo hướng dẫn của hệ thống chuẩn mực kiểm toán hiện hành nên cho rằng ý kiến của kiểm toán viên đang né tránh. Tuy vậy, cho đến giờ phút này chúng tôi vẫn bảo lưu ý kiến của mình đưa ra trong “Dự thảo báo cáo kiểm toán” này.

"Từ chối đưa ra ý kiến" là 1 loại ý kiến của kiểm toán đưa ra khi họ không đủ bằng chứng, cơ sở để kết luận điều gì.

Vậy căn cứ nào khiến Công ty kiểm toán A&C từ chối đưa ra ý kiến với báo cáo tài chính năm 2015 của doanh nghiệp?

Ý kiến kiểm toán đưa ra là phù hợp với hướng dẫn của Chuẩn mực kiểm toán 700 - "Hình thành ý kiến kiểm toán và báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính" và Chuẩn mực kiểm toán 705- "Ý kiến kiểm toán không phải chấp nhận toàn phần" (đoạn 09)

Do:

- A&C được chỉ định kiểm toán thay thế đơn vị kiểm toán cũ (Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Đất Việt - Chi nhánh Hà Nội) tại thời điểm 16/5/2016. Khi tiến hành thực hiện kiểm toán, kiểm toán viên A&C đã thực hiện chứng kiến kiểm kê Hàng tồn kho, Tiền mặt, TSCĐ tại ngày 20/5/2016 và 21/5/2016 (khá xa so với thời điểm kết thúc năm tài chính); Thực tế, các kho hàng và vùng nuôi trồng thủy sản của ATA đã được cho các bên thứ 3 thuê lại hoặc bán từ trước thời điểm kiểm kê, các kho hàng và các vùng nuôi đều được bàn giao mặt bằng sạch cho các bên thuê hoặc mua lại.

Mặt khác, ATA không thể cung cấp được hồ sơ, chứng từ (Phiếu nhập, Phiếu xuất kho) từ thời điểm kết thúc năm tài chính (31/12/2015) đến thời điểm kiểm kê và Phiếu nhập, Phiếu xuất kho trong năm 2015.

- Đối với các khoản nợ phải thu, nợ phải trả, ATA và A&C cũng đã gửi thư xác nhận nợ đến các đối tượng nhưng không thu thập được bất kỳ phản hồi nào từ phía các đối tượng liên quan; Các kiểm toán viên A&C tiến hành thủ tục thay thế bằng cách kiểm tra các chứng từ phát sinh của các khoản nợ nhưng đã không thu thập được bằng chứng thích hợp do các Hợp đồng, Phiếu thu, Phiếu chi trong các năm đã không được lưu trữ đầy đủ.

Như vậy, kiểm toán viên đã không thể thu thập được đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp để làm cơ sở đưa ra ý kiến kiểm toán và kiểm toán viên kết luận rằng những ảnh hưởng có thể có của các sai sót chưa được phát hiện (nếu có) có thể là trọng yếu và lan tỏa đối với báo cáo tài chính nên theo hướng dẫn của CM kiểm toán 705 thì dạng ý kiến "Từ chối" là phù hợp.

Vậy nhà đầu tư phải hiểu thế nào trước ý kiến “Từ chối đưa ra ý kiến” của kiếm toán trong trường hợp này?

Nhà đầu tư nên hiểu rằng mặc dù có dấu hiệu vi phạm luật kế toán khi doanh nghiệp không cung cấp được đầy đủ các chứng từ kế toán, nhưng để kết luận có sai phạm hay không, 400 tỷ hàng tồn kho có bị kê khai không đúng, hay nó có “biến mất” thật không và các khoản nợ phải thu 205 tỷ có còn tồn tại hay không thì cần có kết luận của cơ quan chức năng.

Ở đây, các kiểm toán viên của chúng tôi không đủ bằng chứng để đưa ra ý kiến.

Nhưng như vậy thì có rủi ro gì với nhà đầu tư không khi kiểm toán từ chối đưa ra ý kiến?

Với Báo cáo tài chính do Ban điều hành Công ty Ntaco lập lần này đã thể hiện sự minh bạch khi Ban điều hành đã đề xuất xử lý các tổn thất theo đánh giá của Ban điều hành là cần thiết nhằm minh bạch tình hình tài chính của Công ty.

Như đã nêu ở trên, do không đủ bằng chứng để đưa ra ý kiến nên rủi ro ở đây là dựa trên kết quả kiểm toán của chúng tôi thì báo cáo tài chính của doanh nghiệp có thể còn chứa đựng những sai sót chưa được phát hiện có thể là trọng yếu và lan tỏa đối với báo cáo tài chính của ATA. Và có thể còn tồn tại những điều chỉnh hồi tố (nếu có) để phản ánh đúng tình hình tài chính qua các năm.

Từ vụ Gỗ Trường Thành, rồi đến vụ việc này, nhà đầu tư rất hoang mang. Với tư cách là một chuyên gia kiểm toán ông có lời khuyên gì với nhà đầu tư?

Các nhà đầu tư thận trọng nên xem xét đầu tư vào các công ty có báo cáo tài chính đã được kiểm toán, đây là điều kiện tất yếu đối với tất cả các công ty giao dịch công khai. Trước khi xem xét tình hình tài chính của công ty, các nhà đầu tư phải quan tâm đọc báo cáo kiểm toán. Những ý kiến của kiểm toán viên có thể là tốt hoặc xấu, và trong trường hợp xấu, có thể bạn sẽ không muốn tiếp tục quá trình xem xét đầu tư.

Mặc dù gần đây một số vụ việc Báo cáo tài chính thay đổi rất trọng yếu khi được kiểm toán gây hoang mang cho nhà đầu tư do đó các nhà đầu tư cũng nên tự trang bị kiến thức cho mình nhằm giảm thiểu các rủi ro, ngoài việc đọc và phân tích kỹ các biến động tài chính, các nhà đầu tư cần lưu ý tới ý kiến không phải là dạng ý kiến chấp nhận toàn phần vì đây có thể tiềm ẩn những rủi ro trong tương lai của doanh nghiệp.

Một số kiểm toán viên, tổ chức kiểm toán có thể do thiếu kinh nghiệm cần thiết khi tiến hành thực hiện các thủ tục kiểm toán dẫn đến những sai sót trọng yếu xảy ra chưa được phát hiện kịp thời làm giảm niềm tin của nhà đầu tư. Tuy nhiên, hiện nay UBCKNN và Bộ tài chính cùng Hội kiểm toán viên hành nghề đã rất nỗ lực từng bước nâng cao chất lượng dịch vụ của các tổ chức kiểm toán đặc biệt là các tổ chức kiểm toán được phép kiểm toán cho các đơn vị có lợi ích công chúng. Chính vì điều này nên đã có những vụ việc được làm rõ, các nhà đầu tư cũng có thể yên tâm khi các nỗ lực của các cơ quan quản lý qua các năm đã được cải thiện rõ rệt và như vậy ý kiến của kiểm toán viên về báo cáo tài chính sẽ dần là một văn bản đáng tin cậy của các nhà đầu tư.

Xin cảm ơn ông!