Vụ trộm bí mật kinh doanh chấn động: Coca Cola bị mất công thức trị giá 2.800 tỉ đồng, nữ thiên tài Trung Quốc suýt xây dựng trót lọt dây chuyền 'phake' ở quê hương

Tối ngày 8/8/2017, Shannon You rời trụ sở Atlanta của Coca-Cola. Kế hoạch tái cơ cấu của giám đốc điều hành khiến một số nhân viên bị sa thải, trong đó có You, nhà hóa học đã ngoài 50.

Thông thường, một công ty khi ra quyết định sa thải nhân sự sẽ lo lắng việc tài liệu nội bộ bị rò rỉ. Coke, thương hiệu nước giải khát nổi tiếng nhất thế giới lúc bấy giờ, cũng quan tâm điều tương tự. Nó có sơ đồ phân loại kiểu tình báo, thậm chí cài đặt cả phần mềm theo dõi việc sử dụng dữ liệu của nhân viên.

Mùa hè năm đó, khi thông báo sa thải được ban bố, hệ thống ngăn ngừa mất dữ liệu bắt đầu xuất hiện các cảnh báo. Phần lớn là do nhân viên lấy lại các tệp thông tin cá nhân lưu trữ trên máy tính làm việc, từ tờ khai thuế đến các khoản vay ngân hàng. Tuy nhiên, không phải ai cũng đơn giản lấy lại những thông tin vô hại đó.

Shannon You có quyền truy cập vào một số dữ liệu mật, trong đó có bộ công thức hóa học chi tiết cho lớp lót nhựa dày 2 micron bên trong lon nước Coke. Được kỳ công nghiên cứu, chúng có tác dụng ngăn thứ chất lỏng chứa đầy ga ‘nuốt chửng’ lớp kim loại bao quanh.

6:02 chiều hôm ấy, You cắm ổ đĩa cứng Western Digital vào cổng USB, sau đó cố gắng kéo một thư mục có tên BPANI—viết tắt của lớp lót lon. Tuy nhiên, do đang trong diện bị sa thải, người phụ nữ này không thể trót lọt thực hiện hành vi. Một thông báo hiện lên trên màn hình, nhắc nhở rằng bất kỳ tệp tin nào chuyển từ máy tính làm việc của You đều phải đi qua tài khoản lưu trữ đám mây đã được công ty cài đặt từ trước.

You không quan tâm. 6:08, bà tiếp tục cắm một ổ cứng khác, cố gắng di chuyển các tệp và một lần nữa không thành. Lưu chúng vào ổ đĩa ngoài thông qua Microsoft Excel cũng không hiệu quả.

Cuối cùng, You tìm ra giải pháp. Vào ngày 25/8, You sử dụng điện thoại chụp một loạt ảnh màn hình máy tính, hết tệp tin này đến tệp tin khác. Tối muộn ngày 29, bà tiếp tục tải một số tệp được mã hóa từ máy tính của mình lên tài khoản Google Drive cá nhân. Hệ thống bảo mật thông tin của Coke, được thiết lập để chặn các thiết bị USB, đã không nghi ngờ gì.

Coca Cola không hề hay biết rằng vào ngày 17/8 trước đó, You đã đến thành phố Uy Hải của Trung Quốc để gặp gỡ các doanh nhân giúp bà thành lập công ty sơn phủ. Để tài trợ cho dự án, You nộp đơn xin hàng triệu USD, đồng thời tham gia phỏng vấn cho một chương trình tài trợ cấp tỉnh có tên Yishi-Yiyi.

Một tháng sau, You bay đến Bắc Kinh và tiếp tục đăng ký một chương trình tài trợ vốn khác. Bà viết trong đơn rằng số tiền quý giá này sẽ giúp mình “xây dựng dây chuyền sản xuất lớp phủ BPANI đầu tiên tại Trung Quốc”, đồng thời phá vỡ được “thế độc quyền quốc tế” trong ngành công nghiệp sơn hộp đựng thực phẩm toàn cầu. Giây phút You ‘ăn trộm’ công thức từ Coca Cola, bà đã nhận thức được mối nguy hiểm pháp lý đang rình rập.

“Cuối cùng, tôi là người gánh chịu mọi rủi ro. Nếu có chuyện gì xảy ra, số tiền tôi kiếm được thậm chí còn không đủ trả phí luật sư”, bà You tâm sự với bạn trên WeChat.

Ba năm sau, You hầu tòa vì tội lừa đảo, âm mưu đánh cắp và sở hữu bí mật thương mại. Các công tố viên liên bang lập luận rằng nạn nhân của bà là 7 công ty chuyên phát triển lớp sơn phủ.

Quan chức phương Tây từ lâu đã cảnh báo về các chương trình tài trợ của Trung Quốc. Mục đích chính là khai thác các nhà khoa học và kỹ sư rời quê hương tìm kiếm các cơ hội giáo dục và nghề nghiệp, sau đó thuyết phục họ quay về khởi nghiệp với lời hứa hỗ trợ tài chính hào phóng. Jay Tabb, cựu trợ lý giám đốc điều hành FBI, người đứng đầu chi nhánh an ninh quốc gia, cho biết: “Đó là một vỏ bọc hoàn chỉnh”.

Hầu hết mọi đồ vật xung quanh chúng ta đều có lớp phủ, từ bàn phím máy tính đến màn hình cảm ứng. Chúng được phát triển và bán bởi các công ty trong ngành như Akzo Nobel, Dow Chemical, PPG Industries và Sherwin Williams.

Tuy nhiên, lớp phủ bên trong lon nước giải khát bằng nhôm có cấu trúc đặc biệt phức tạp. Các nhà máy lớn sản xuất 16 triệu lon mỗi ngày; mỗi lon đều yêu cầu một lớp phủ đồng nhất, được phun chỉ trong vài giây. Công thức được điều chỉnh tùy theo công thức pha chế đồ uống và phụ thuộc vào mức độ axit, đường, caffeine, dầu và cồn. Polyme, sau khi được sấy khô, sẽ không thể phản ứng với đồ uống ngay cả sau nhiều tháng được bày bán trên kệ siêu thị.

Quay trở lại với câu chuyện của You. Bà đến với Coca Cola vào đúng thời điểm khó khăn nhất, khi BPA, thành phần phổ biến trong lớp lót, bị nghi có thể xâm nhập vào cơ thể, làm tăng nguy cơ mắc một loạt các bệnh như tiểu đường Loại 2 và dậy thì sớm. Năm 2010, Pháp cấm BPA chứa trong bình sữa trẻ em, sau đó mở rộng sắc lệnh lên mọi bao bì thực phẩm được bán trong nước. California, Liên minh châu Âu và Trung Quốc cũng có động thái tương tự một năm sau đó, trong khi California thêm BPA vào danh sách các chất bị “thổi còi”.

Lệnh cấm đã tạo ra một cuộc chiến giữa các công ty sản xuất lớp lót, song tìm ra chất thay thế BPA là một thách thức không hề nhỏ. Nguyên nhân là bởi nó đặc biệt tốt trong việc liên kết các phân tử monome với nhau thành nhựa epoxy bền, nhẹ.

Coke mua lon từ các nhà sản xuất toàn cầu như Ball Corp. Thương hiệu này không sản xuất lớp phủ, song với tư cách là nhà sản xuất nước ngọt có ga lớn nhất thế giới , các quyết định của Coke về cơ bản sẽ xác định rõ hãng sơn phủ nào sẽ dẫn đầu thị trường.

You biết mình có thể hỗ trợ quá trình tìm ra hợp chất mới thay thế BPA. Sau khi lấy bằng thạc sĩ tại Đại học bang Kent ở Ohio cùng bằng tiến sĩ về khoa học và kỹ thuật polymer tại Đại học Lehigh ở Pennsylvania, You trở thành công dân Mỹ vào năm 1999, sau đó định cư cùng con gái và chồng là một kỹ sư cơ khí ở Delaware.

Vào tháng 12/2012, Coca-Cola thuê You làm kỹ sư cho bộ phận nghiên cứu toàn cầu và chịu trách nhiệm tìm ra công thức lớp lót không chứa BPA. Người phụ nữ này vô hình chung trở thành cầu nối giữa Coke và các công ty sơn phủ.

“Bà ấy thường xuyên nói với chúng tôi rằng công ty chúng tôi đang bị tụt lại phía sau  các đối thủ cạnh tranh. Bà ấy nói sẽ có thể giúp chúng tôi”, Tiến sĩ Dan Leschnik, giám đốc dịch vụ kỹ thuật toàn cầu của Akzo Nobel NV, nói trước tòa. “Bà ấy thường xuyên hỏi rất nhiều thông tin, từ thành phần đến lượng chất cụ thể”.

Không chỉ Akzo, các công ty khác cũng nhận được hồi đáp tương tự vậy từ You. “Bà ấy nói mình hiểu rõ về polyme hơn chúng tôi”, Tom Mallen, phó chủ tịch phụ trách tiếp thị công nghệ bộ phận đóng gói của Sherwin-Williams, nói.

Cứ như vậy, trong 2 năm, You tích lũy được cơ số các dữ liệu công thức cho lớp lót trị giá hàng chục triệu USD. Máy tính của bà tại trụ sở chính là nơi duy nhất trên thế giới có tất cả những bí mật thương mại này.

Đến năm 2016, Coke dường như đã nhận ra vấn đề xoay quanh You. Dana Breed được thuê vào năm đó, chuyên phụ trách việc giám sát phê duyệt các thành phần mới mà công ty sử dụng. Tại trụ sở chính tại Atlanta, Breed, giống như những nhân viên khác ngồi gần You, đã nghe thấy một số cuộc hội thoại giữa nhà hóa học này với các nhà cung ứng. “Trong các cuộc điện thoại, Shannon rất hoạt bát và tranh luận với các bên cung cấp”, Breed nhớ lại.

Chưa đầy 1 năm sau khi Breed vào làm, You bị sa thải. Trước khi rời khỏi công ty giải khát nổi tiếng nhất nước Mỹ, You đã tìm được một công việc ở Tennessee với thu nhập khoảng 157.000 USD/năm, sau đó quyết định tham gia chương trình cấp vốn của nhà nước. You ước tính thị trường sơn phủ BPANI ở Trung Quốc trị giá khoảng 20 tỷ nhân dân tệ (2,9 tỷ USD) hàng năm nên đã tự mở ra cho mình cơ hội.

Trong PowerPoint chuẩn bị cho bài thuyết trình kêu gọi vốn, You tự nhận mình “từng là giám đốc công nghệ, giám đốc kỹ thuật tại 6 công ty khác nhau trong danh sách Fortune 500”. Bà còn tuyên bố rằng chính mình là người đã “tạo ra công nghệ sản xuất và chuẩn bị lớp phủ BPANI thế hệ thứ hai tiên tiến nhất thế giới”.

Fan, dì của You, sau đó giới thiệu cháu gái với Liu Xiangchen, tổng giám đốc của một công ty hóa chất có tên Weihai Jinhong Group, có trụ sở tại Uy Hải, tỉnh Sơn Đông để hợp tác. Trong một tin nhắn WeChat vào tháng 9, dì Fan cho biết Liu đã hối lộ 10.000 nhân dân tệ giúp You đăng ký nhận trợ cấp thuận lợi.

Các điều tra viên sau đó tìm thấy biên bản Coke cho phép Weihai Jinhong Group sử dụng các kỹ thuật sản xuất lớp phủ BPANI. Tờ giấy đó, được trích dẫn nhiều lần trong đơn đăng ký gọi vốn của You, là giả mạo.

You dự tính giúp công ty con Weihai Jinhong hình thành quan hệ đối tác với một nhà cung cấp nước ngoài là công ty Metlac Spa của Ý nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các công thức lớp lót hiện có. Sau đó, You lặng lẽ tận dụng các công thức BPANI lấy cắp từ Coke vào sản phẩm của mình để tiết kiệm thời gian thử nghiệm. Sản phẩm thu được không hoàn toàn giống với sản phẩm của Akzo Nobel hay Sherwin-Williams.

Vào ngày 14/2/2019, You bị bắt ngay tại căn hộ. Ngôi nhà có người ở trong nhiều tháng nhưng hầu như không được trang bị nội thất và chỉ có độc một tấm nệm trên sàn. Trong phòng khách, một chiếc hộp ngân hàng chứa ổ cứng Western Digital lưu trữ công thức lớp lót của Coke. Ước tính, bí mật thương mại này trị giá gần 120 triệu USD (tương đương 2.800 tỷ đồng).

You sau đó bị thẩm vấn trong hơn 2 giờ đồng hồ. Trong một đoạn video ghi lại, bà, mặc một chiếc áo len màu hồng, đang ngồi đối diện Bill Leckrone, điều tra viên chính của vụ án. Câu chuyện người phụ nữ ăn cắp công thức lớp lót của thương hiệu nước giải khát lớn nhất thế giới dần được hé lộ.

Tháng 5/2022, You bị kết án 14 năm tù. Phía Trung Quốc từ chối bình luận trực tiếp về vụ việc song khẳng định chính phủ đã chỉ đạo các đơn vị liên quan tuân thủ nghiêm ngặt luật pháp và đạo đức quốc tế khi tham gia các chương trình xin cấp vốn.

Theo: Bloomberg