Áp dụng hóa đơn điện tử với hộ kinh doanh: Chống né và trốn thuế

Có hiệu lực từ 1/11/2018

Nghị định này quy định nhiều lĩnh vực, ngành hàng phải lập hóa đơn điện tử (HĐĐT) có mã số của cơ quan thuế hoặc HĐĐT không có mã của cơ quan thuế để giao cho người mua, có hiệu lực từ 1/11/2018.

Theo đó, HĐĐT gồm hóa đơn giá trị gia tăng (VAT), hóa đơn bán hàng tem điện tử, vé điện tử, thẻ điện tử, phiếu thu điện tử...Các loại hóa đơn phải xây dựng theo định dạng chuẩn dữ liệu mà cơ quan thuế quy định và phải ghi đầy đủ nội dung, không phân biệt giá trị từng lần bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ.

Các đối tượng phải áp dụng HĐĐT khi bán hàng và cung cấp dịch vụ là doanh nghiệp (DN), tổ chức kinh tế, tổ chức khác sử dụng HĐĐT có mã của cơ quan thuế khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ, không phân biệt giá trị từng lần bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ.

Theo Nghị định 119, các lĩnh vực, ngành hàng phải thực hiện áp dụng HĐĐT là điện lực; xăng dầu; bưu chính viễn thông; vận tải hàng không, đường bộ, đường sắt, đường biển, đường thủy; nước sạch; tài chính tín dụng; bảo hiểm; y tế; kinh doanh thương mại điện tử; kinh doanh siêu thị...

Đặc biệt, hộ, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực nhà hàng, khách sạn, bán lẻ thuốc tân dược, bán lẻ hàng tiêu dùng, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng tại một số địa bàn có điều kiện thuận lợi phải triển khai thí điểm HĐĐT có mã của cơ quan thuế. Hộ cá nhân nằm trong diện này là hộ sử dụng thường xuyên từ 10 lao động trở lên và có doanh thu năm trước liền kề từ 3 tỷ đồng trở lên trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản, công nghiệp, xây dựng.

Nghị định cũng nêu rõ, hộ kinh doanh có doanh thu năm trước liền kề từ 10 tỷ đồng trở lên trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ phải sử dụng HĐĐT có mã của cơ quan thuế khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ, không phân biệt giá trị từng lần bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ.

Chống thất thu thuế

Theo Bộ Tài chính, ước tính, cả nước hiện có khoảng 110.000 hộ, cá nhân kinh doanh và 260.000 doanh nghiệp (DN) có doanh thu/năm trên 1 tỷ đồng. Đại diện Bộ Tài chính cho biết, thực tế các doanh nghiệp trong các lĩnh vực điện, viễn thông, hàng không, ngân hàng, bảo hiểm… đã thực hiện giao dịch điện tử với khách hàng.

Thống kê của Tổng cục Thuế cũng cho thấy, trong năm 2017, Tập đoàn Điện lực đã sử dụng 289 triệu HĐĐT; Tập đoàn Bưu chính Viễn thông (VNPT) khoảng 96 triệu hoá đơn/năm; Tập đoàn viễn thông Quân đội (Viettel) và 63 chi nhánh tỉnh, thành phố đã sử dụng trung bình 3,5 triệu số hóa đơn/tháng, tương đương với 42 triệu số/năm. Số lượng HĐĐT của Tổng công ty hàng không Việt Nam là 2 triệu hóa đơn/năm.

Việc triển khai HĐĐT và thí điểm áp dụng HĐĐT có mã xác thực của cơ quan thuế đã góp phần giảm thời gian, chi phí cho DN, hạn chế các hành vi gian lận về hoá đơn.

Tuy nhiên, thực tế phần lớn hộ kinh doanh thường không có hóa đơn chứng từ mua bán, được tự kê khai đóng thuế nên khó tránh khỏi thất thu thuế. Theo quy định, đối với hộ kinh doanh, hiện có 3 khoản thuế và lệ phí phải nộp chủ yếu là: Lệ phí Môn bài, thuế giá trị gia tăng (VAT), và thuế thu nhập cá nhân. Vậy làm thế nào để công khai, minh bạch trong quản lý thuế đối với hộ kinh doanh?

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, về bản chất hộ kinh doanh và DN vừa và nhỏ là một, nhưng chính sách hiện nay lại phân biệt và nhiều trường hợp hộ kinh doanh bị loại ra khỏi chính sách khiến họ bị hạn chế nhiều so với DN. Cụ thể, về điều kiện kinh doanh, hộ kinh doanh cá thể chỉ được đăng ký tại một địa điểm, hoạt động kinh doanh trong phạm vi quận, huyện, không mở chi nhánh, văn phòng đại diện…Chưa kể, một số ngành nghề quy định phải là DN.

Tuy nhiên so với DN, hộ kinh doanh cá thể lại có những lợi thế nhất định. Chẳng hạn hồ sơ, trình tự, thủ tục thành lập, lệ phí thành lập chỉ bằng 50% lệ phí thành lập DN. Hộ kinh doanh chỉ có 6 loại sổ sách kế toán so với vài chục loại của DN vừa và nhỏ. Họ chỉ cần đóng thuế môn bài, nộp kê khai hoặc thuế khoán, không phải đóng VAT, thu nhập cá nhân hoặc thu nhập DN... Vậy đây phải chăng chính là nguyên nhân khiến các hộ kinh doanh e ngại khi chuyển đổi mô hình hoạt động lên thành DN?

Theo Luật sư Trương Thanh Đức, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Luật BASICO, nguyên nhân quan trọng khiến các hộ kinh doanh không muốn chuyển lên DN đó là khi hoạt động dưới hình thức hộ kinh doanh, họ có thể né thuế, trốn thuế. Tuy nhiên vẫn còn nhiều nguyên nhân khác như các hộ kinh doanh khi chuyển lên DN, họ phải thực hiện nhiều thủ tục hành chính, do đó chi phi của họ sẽ phát sinh nhiều hơn.