ASEAN nắm giữ "mỏ vàng ròng" trị giá 3000 tỷ USD: Khai thác theo cách 3-6, chúng ta sẽ dẫn đầu toàn cầu

Abatable - Nhà cung cấp hàng đầu các giải pháp thị trường carbon toàn diện - nhận định, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) là một trong những cụm kinh tế lớn nhất và năng động nhất thế giới với GDP chung trên 3.400 tỷ đô la Mỹ.

Khu vực này đã xây dựng các kế hoạch giảm phát thải toàn diện theo Thỏa thuận Paris về Biến đổi khí hậu, tuy nhiên các quốc gia thành viên ASEAN vẫn chưa tách rời tăng trưởng kinh tế khỏi sản lượng phát thải của họ. Điều này có nghĩa là các cơ chế định giá carbon có tiềm năng đáng kể để thúc đẩy quá trình phi carbon hóa hơn nữa.

Các thị trường carbon mới nổi của ASEAN mang đến cơ hội độc đáo để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu trong khi thúc đẩy phát triển kinh tế, Carboncredits cho biết.

ASEAN không chỉ bao gồm 10 nền kinh tế năng động mà nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú cùng vị trí chiến lược của khu vực này hứa hẹn mang lại tiềm năng to lớn để dẫn đầu các nỗ lực phi carbon hóa toàn cầu.

Báo cáo mới nhất có tên "Cơ hội cho thị trường carbon tại ASEAN" của Abatable được công bố tại Jakarta (thủ đô của Indonesia) đầu tháng 12/2024, nêu bật cách thị trường carbon của ASEAN có thể tạo ra 3.000 tỷ USD doanh thu tích lũy vào năm 2050. 

Con số này sẽ đến từ việc giảm hoặc loại bỏ lượng khí thải tương đương 1,1 gigaton CO2 hàng năm, mang đến cơ hội đáng kể cho khu vực. Sự tăng trưởng này có thể tạo ra 13,7 triệu việc làm xanh ở ASEAN, làm nổi bật cơ hội chuyển đổi kinh tế và môi trường.

Tiềm năng thị trường nghìn tỷ bao gồm các giá trị sau cho mỗi một trong ba loại dự án carbon (Xem biểu đồ):

• 27 tỷ đô la từ REDD+ (Giảm phát thải từ nạn phá rừng và suy thoái rừng),
• 96 tỷ đô la từ carbon xanh,
• 144 tỷ đô la từ thị trường than sinh học.

Nắm 'mỏ vàng' này trong tay rồi, vậy ASEAN cần làm gì để khẳng định vị thế là người dẫn đầu thị trường carbon toàn cầu?

Giảm phát thải carbon ở ASEAN: Biến thị trường carbon thành vàng ròng

Thị trường carbon hoạt động bằng cách gán giá trị tiền tệ cho lượng khí thải carbon, khuyến khích các ngành công nghiệp giảm lượng khí thải nhà kính. Các thị trường này được chia thành hai loại:

• Thị trường tuân thủ: Được chính phủ yêu cầu, bao gồm các cơ chế như thuế carbon và hệ thống giao dịch khí thải (ETS).
• Thị trường Carbon tự nguyện (VCM): Các doanh nghiệp tự nguyện bù đắp lượng khí thải bằng cách mua tín chỉ carbon từ các dự án được chứng nhận.

Ở ASEAN, thị trường carbon mang lại hai lợi ích: Lợi ích về môi trường thông qua việc giảm phát thải và lợi ích kinh tế thông qua các khoản đầu tư do thị trường thúc đẩy.

Khu vực này, với GDP kết hợp là 3.400 tỷ USD, là một khối kinh tế đang phát triển rực rỡ. Tuy nhiên, sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và nạn phá rừng đã khiến khu vực này trở thành nguồn phát thải đáng kể, đóng góp khoảng 6% lượng khí thải toàn cầu vào năm 2023.

Những tác nhân chính gây ra ô nhiễm carbon này bao gồm các lĩnh vực chính sau:

• Ngành năng lượng: Chiếm 50% lượng khí thải do phụ thuộc vào than.
• Sử dụng đất và lâm nghiệp: Chiếm 30%, liên quan đến nạn phá rừng và mở rộng nông nghiệp.
• Nông nghiệp: Sản xuất 450 triệu tấn CO2 tương đương mỗi năm.

Bất chấp những thách thức này, các khu rừng nhiệt đới, rừng ngập mặn và cảnh quan nông nghiệp của ASEAN vẫn mang lại tiềm năng chưa được khai thác về khả năng cô lập carbon và các hoạt động bền vững.

Khu vực này đã có những bước tiến trong việc tạo ra tín chỉ carbon, sản xuất 233 triệu tấn tín chỉ từ năm 2009 đến năm 2024. Con số này chiếm khoảng 7% lượng phát hành toàn cầu. Indonesia và Campuchia là những nhà cung cấp hàng đầu, chủ yếu thông qua các dự án lâm nghiệp như REDD+.

Một số nước ASEAN, như Thái Lan và Việt Nam, cũng đang thúc đẩy các dự án năng lượng tái tạo và hiệu quả. 

Đây là những tín hiệu cực kỳ tích cực cho câu chuyện biến thị trường carbon thành vàng ròng - mà theo báo cáo của Abatable, ASEAN chúng ta có thể tạo ra doanh thu tích lũy lên tới 3.000 tỷ USD vào năm 2050 - từ carbon. (Xem biểu đồ).

"Chiến lược 3-6" mở khóa vị thế người dẫn đầu thị trường carbon toàn cầu

Theo phân tích của Carboncredits, ASEAN hoàn toàn có thể từng bước đạt được doanh thu tích lũy 3.000 tỷ USD đến năm 2050 cũng như khẳng định vị thế người dần đầu thị trường carbon toàn cầu thông qua chiến lược sau:

1/ Chiến lược 3 bước nhằm đạt con số doanh thu tích lũy 3.000 tỷ USD: 

Đầu tiên là thông qua các giải pháp dựa trên thiên nhiên như trồng rừng, tái trồng rừng và phục hồi rừng ngập mặn để thu giữ carbon trong khi vẫn bảo tồn đa dạng sinh học.

Thứ hai là chuyển đổi năng lượng thông qua việc đóng cửa sớm các nhà máy điện than. 

Thứ ba là thông qua các khoản đầu tư tái tạo, cùng với các dự án sáng tạo như than sinh học và carbon xanh, nhằm cung cấp các phương pháp tiếp cận bền vững cho nông nghiệp và hệ sinh thái biển.

Những sáng kiến này cũng có thể mang lại lợi ích kinh tế xã hội, bao gồm hàng triệu việc làm xanh vào năm 2050.

Tuy nhiên, ASEAN phải vượt qua những thách thức đáng kể để khai thác hoàn toàn tiềm năng này. Sự không chắc chắn về quy định, đặc trưng bởi các chính sách không nhất quán và khuôn khổ không rõ ràng, đang cản trở đầu tư. Sự phân mảnh thị trường cũng gây hạn chế các cơ hội giao dịch carbon xuyên biên giới.

Ngoài ra, các vấn đề về tính toàn vẹn như lo ngại về việc tẩy xanh và chất lượng tín chỉ carbon làm suy yếu uy tín của thị trường, làm nổi bật nhu cầu về các hệ thống mạnh mẽ và hoạt động minh bạch.

Vậy đâu là giải pháp?

2/ 6 bước giúp ASEAN vượt qua những thách thức này và khẳng định vị thế là người dẫn đầu thị trường carbon toàn cầu

(1) Thiết lập các quy định rõ ràng

Các khuôn khổ minh bạch, chuẩn hóa là điều cần thiết để thu hút đầu tư và mở rộng thị trường carbon. Các chính phủ nên xác định quy trình phê duyệt dự án, cơ cấu phí và quy tắc chia sẻ lợi ích.

(2) Xây dựng năng lực thể chế

Các văn phòng thị trường carbon chuyên dụng, các chương trình đào tạo khu vực và nền tảng hợp tác có thể trang bị cho các nước ASEAN chuyên môn cần thiết để quản lý hiệu quả các dự án carbon.

(3) Phù hợp với Tiêu chuẩn Quốc tế

ASEAN phải hài hòa các phương pháp luận của mình với các thông lệ tốt nhất toàn cầu để nâng cao độ tin cậy của các tín chỉ carbon. Phát triển các tiêu chuẩn địa phương trong khi đảm bảo sự công nhận quốc tế để có thể mở rộng khả năng tiếp cận thị trường.

(4) Phát triển thị trường tuân thủ trong nước

Việc áp dụng thuế carbon và ETS có thể thúc đẩy nhu cầu trong nước về tín chỉ carbon, khuyến khích các ngành công nghiệp áp dụng các biện pháp xanh hơn.

(5) Thúc đẩy hợp tác khu vực

ASEAN có thể tận dụng Điều 6 của Thỏa thuận Paris để thúc đẩy giao dịch carbon nội khối. Một khuôn khổ thống nhất có thể tạo điều kiện cho quan hệ đối tác và thu hút người mua toàn cầu.

(6) Nâng cao nhận thức của công chúng

Các chiến dịch khu vực và chương trình công nhận có thể khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào thị trường tự nguyện và thúc đẩy nhu cầu về tín chỉ carbon chất lượng cao.

Bằng cách thực hiện các chiến lược này, ASEAN có thể định vị mình là Trung tâm đổi mới thị trường carbon. Nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào của khu vực, cùng với cam kết phát triển bền vững, khiến khu vực này có đủ điều kiện để dẫn đầu các nỗ lực phi carbon hóa toàn cầu.

Báo cáo "Cơ hội cho thị trường carbon tại ASEAN" của Abatable được xây dựng thông qua quan hệ đối tác giữa Abatable, Liên minh ASEAN về Thị trường Carbon và Công ty tư vấn quốc tế Equatorise.

Tham khảo: Abatable, Carboncredits, ASEAN