Bẫy thị trường và nguy cơ vỡ trận cá tra

Thả lỏng sẽ “vỡ trận”

Tổng cục Thủy sản vừa phát đi một cảnh báo đến các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long về tình trạng ồ ạt, tự phát đào ao thả cá tra dễ kéo theo nhiều hệ lụy: Nguy cơ dịch bệnh, ô nhiễm môi trường, giảm hiệu quả sản xuất, gây mất cân đối cung cầu và sẽ ảnh hưởng đến phát triển bền vững của ngành cá tra.

Ông Võ Hùng Dũng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cá tra Việt Nam cho biết, khoảng 18 tháng qua, giá cá gần như tăng liên tục. Hiện giá cá nguyên liệu ở mức 32-33 nghìn đồng/kg,  cao gấp 1,5 lần cùng kỳ năm trước; còn cá giống loại lớn cũng lên 60-70 nghìn đồng/kg, gấp trên 3 lần so với năm trước.

“Đây là mức giá có lời không cưỡng lại được, khiến người nuôi ồ ạt đào ao thả cá. Về quy hoạch, có thể cảnh báo rủi ro, phê phán người nuôi nhưng cũng phải hiểu động lực nào để họ làm như thế trong khi trồng lúa hoài vẫn thu nhập thấp”- ông Dũng nói.

Theo ông Dũng, các địa phương như An Giang, Long An, Đồng Tháp… có thể sẽ xem xét, để tăng diện tích nuôi cá, nhất là diện tích nằm trong quy hoạch cũ.

Ông Dũng cũng cảnh báo, nếu ồ ạt đào ao thả cá tra, sẽ gây áp lực lên môi trường . “Cứ mỗi kg cá thịt, sẽ mất khoảng hơn 1,5 kg thức ăn. Những thứ đó thải đi đâu, xử lý thế nào. Đây là vấn đề băn khoăn khi sản lượng có thể tăng lên 2 triệu tấn, chứ không còn 1,2 triệu tấn/năm như hiện nay”- ông Dũng nói.

Hiệp hội Cá tra đã khuyến cáo từ năm ngoái: Nếu giá cá cứ tăng, một lúc nào đó người mua sẽ ngần ngại, thậm chí chậm mua, hoặc ngưng mua sẽ dẫn tới dư thừa.

Trao đổi với PV Tiền Phong khi đang kiểm tra thực trạng trên tại một số địa phương ở Đồng bằng sông Cửu Long, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Vũ Văn Tám cho biết, tình hình đang rất nóng, nhất là tại Long An, An Giang, Đồng Tháp. Đây là vấn đề cần chấn chỉnh ngay.

Theo ông Tám, hiện về quy hoạch, sản xuất giống tổng thể đã đảm bảo cho nhu cầu sản xuất. Tuy nhiên, do giá cá nguyên liệu tăng mạnh, nhiều nơi người nuôi thả giống cùng lúc, có thời điểm không điều tiết kịp nên giá cá giống tăng cao. Việc phát triển tự phát, sẽ dư cung, ảnh hưởng đến chất lượng, dịch bệnh, môi trường, chính người dân sẽ bị thiệt hại lớn.

Lãnh đạo Bộ NN&PTNT cho rằng, cá tra là sản phẩm quốc gia, các thị trường đang yêu cầu rất cao về tiêu chuẩn kỹ thuật. Do vậy, việc này các địa phương phải quyết liệt, nếu không sẽ rất nguy hiểm. Đứng trước việc các địa phương có thể “thả lỏng” cho người dân ồ ạt nuôi  vì phát triển kinh tế địa phương, ông Tám hay, người dân họ thấy có lợi là họ làm, nhưng quan trọng là nhận thức của chính quyền cơ sở.

“Lo ngại nhất là địa phương có cách nhìn cục bộ, ngắn hạn. Có thể một hai lứa cá thì có lợi…Vẫn còn lãnh đạo nhiều huyện, tỉnh nghĩ rằng việc nuôi cá chỉ trong địa phương mình, chứ chưa nhìn nhận ở quan hệ cung cầu vì thiếu thông tin. Bây giờ, sản xuất cá tra phải đảm bảo theo chuỗi, đảm bảo các yêu cầu khắt khe, từ sản xuất giống, kiểm dịch, an toàn thực phẩm, ao nuôi, môi trường”- ông Tám nói.

Đừng vui khi thương lái Trung Quốc vào tận ao mua

Trong khi xuất sang thị trường Mỹ, EU đang gặp nhiều về rào cản về thuế chống bán phá giá, các tiêu chuẩn kỹ thuật…thì thị trường Trung Quốc nổi lên, trở thành thị trường nhập khẩu cá tra Việt Nam lớn nhất (vượt Mỹ và EU). Các chuyên gia cảnh báo, việc người dân đổ xô nuôi cá ồ ạt, đang nhắm vào “giỏ” lớn nhất này sẽ gặp nhiều rủi ro, nhất là buôn bán biên mậu.

Theo ông Dương Ngọc Minh, Chủ tịch Cty CP Hùng Vương, thị trường Trung Quốc đang có nhu cầu nhập khẩu thực phẩm rất cao. Hiện 1kg cá tra khi vào nhà hàng Trung Quốc giá gần 70 USD chưa tính gia vị, trong khi Việt Nam xuất khẩu qua chỉ 3,5 USD/kg. Tuy nhiên, đây là thị trường rủi ro cao.

Mới đây, trước “sức nóng” của đợt tăng giá nguyên liệu trong nước, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep) đã kiến nghị Bộ NN&PTNT kiểm soát chất lượng cá tra xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc qua việc cấp và kiểm tra chứng thư xuất khẩu.

Theo Vasep, việc xuất khẩu sản phẩm cá tra qua đường tiểu ngạch gặp một số các vấn đề đáng lo ngại. Giá xuất khẩu giữa sản phẩm chính ngạch chênh lệch hơn 1 USD/kg so với sản phẩm tiểu ngạch. Trong khi hiện có 9 cá nhân đại diện xuất hàng qua biên giới, nhưng đã chiếm đến 47% khối lượng nhưng kim ngạch chỉ đạt 23% so với 73% từ các nhà máy chế biến.

Vasep cũng kiến nghị Bộ NN&PTNT có chương trình kiểm tra các cơ sở gia công, sơ chế cá tra hiện nay để bảo đảm chất lượng cá tra xuất khẩu. Cùng đó, Bộ NN&PTNT nghiên cứu chiến lược phát triển dài hạn thị trường Trung Quốc, có chương trình tiếp thị, truyền thông quảng bá sản phẩm cá tra vào thị trường rộng lớn này.

Về vấn đề trên, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Vũ Văn Tám cho biết, tới đây Bộ NN&PTNT sẽ phối hợp với Bộ Công Thương, trên cơ sở đề xuất của Vasep, sẽ bàn kỹ hơn về mặt hàng thủy sản xuất khẩu đi sang Trung Quốc, kể cả chính ngạch, tiểu ngạch.

Theo ông Tám, thời gian qua, thương lái Trung Quốc qua nhiều kênh khác nhau vào tận ao nuôi để đặt các hộ nuôi cá tra để xuất tiểu ngạch và không yêu cầu cao về mặt chất lượng, chủng loại. Nhiều cơ sở, địa phương, có thể chưa nắm được thông tin cho rằng đó là yếu tố thuận lợi, nhưng thực ra, Trung Quốc đang có nhiều chính sách “siết” chặt.

Ồ ạt thả nuôi cá tra ở ĐBSCL