Bị 'dằn mặt' cắt giảm sản lượng, châu Âu lại đang nắm vũ khí dầu thô quan trọng khiến Nga 'đau đầu' tìm cách xoay xở

Liên minh châu Âu đã cấm gần như tất cả hoạt động nhập khẩu dầu thô bằng đường biển từ Nga vào tháng 12, buộc Moscow phải chuyển các thùng dầu của mình hàng nghìn dặm sang Trung Quốc và Ấn Độ.

Tàu chở dầu đang khiến Nga "đau đầu"

Tuy nhiên có được 2 vị khách hàng lớn đến từ châu Á chưa chắc đã phải niềm vui đối với Nga. Đội tàu chở dầu thực hiện các chuyến giao hàng xa hơn, đồng nghĩa với quãng đường bị kéo dài ra, khiến Nga ngày càng bị phụ thuộc vào các tàu do châu Âu sở hữu. Điều này cực kì quan trọng bởi vì họ bị cấm vận chuyển dầu của Nga - và không được bảo hiểm để vận chuyển nếu hàng hóa có giá hơn 60 USD/thùng.

Trước khi lệnh cấm nhập khẩu dầu thô của EU và giới hạn giá G7 đi kèm được đưa ra, gần một nửa lượng dầu thô xuất khẩu của Nga từ các cảng phía tây được vận chuyển trên các con tàu thuộc sở hữu của các công ty châu Âu.

Tỷ lệ đó đã giảm xuống còn khoảng 1/4 trong tháng đầu tiên sau khi lệnh trừng phạt có hiệu lực vào ngày 5 tháng 12. Nhưng trong tháng thứ hai sau lệnh cấm, với việc không có đủ tàu chở dầu để duy trì dòng chảy, tỷ trọng thương mại được thực hiện trên các tàu châu Âu đã tăng trở lại hơn 1/3.

Danh sách những quốc gia đang tham gia vận chuyển dầu Nga. Đồ họa: Bloomberg

Vào đầu năm 2022, những người mua châu Âu đã lấy 89% lượng dầu thô được vận chuyển ra khỏi các cảng ở miền tây nước Nga trong khi Ấn Độ hầu như không mua hàng. Một năm sau, vị trí đã bị đảo ngược, với 85% lô hàng đến các cảng ở Ấn Độ và chỉ 6% còn lại ở Địa Trung Hải.

Điều đó đã có tác động đáng kể đến khoảng cách trung bình mà một thùng dầu thô của Nga phải vận chuyển để đến tay người mua, do đó, làm tăng thời gian hàng hóa ở trên biển và số lượng tàu cần thiết để duy trì dòng chảy.

Hành trình trung bình của một thùng dầu thô Nga xuất khẩu từ các cảng xuất khẩu chính của nước này ở Baltic đã tăng từ dưới 3.000 dặm vào tháng 1 năm 2022 lên hơn 9.000 dặm vào đầu năm nay. Sự gia tăng ban đầu được thúc đẩy bởi sự sụt giảm dòng chảy đến khách hàng ở khu vực Baltic - Ba Lan, Litva, Phần Lan và Thụy Điển - và Bắc Âu (chủ yếu là Hà Lan và Đức).

Hành trình của dầu Nga đã trở nên xa xôi hơn. Đồ họa: Bloomberg

Đến tháng 4/2022, Ấn Độ nổi lên như một khách hàng lớn mua dầu thô vùng Baltic của Nga, trong khi Trung Quốc cũng mua một lượng đáng kể. Sự lên xuống của hai thị trường này đã thúc đẩy khoảng cách trung bình của dầu Nga trong mùa hè năm 2022. Các chuyến hàng đến Địa Trung Hải sụt giảm trong những tháng cuối năm 2022, với lệnh cấm nhập khẩu của Liên minh Châu Âu có hiệu lực vào ngày 5 tháng 12, đã đẩy gần như toàn bộ hàng hóa đến Châu Á khiến hành trình trung bình lên mức hiện tại.

Nga chưa thể khắc phục

Thời gian hành trình trên các tuyến chính được đo từ dữ liệu theo dõi tàu cho thấy một tàu chở dầu phải mất 66 ngày để hoàn thành hành trình khứ hồi từ Baltic hoặc Bắc Cực đến bờ biển phía tây của Ấn Độ. Hầu hết các chuyến hàng đến Trung Quốc đều được dỡ tại các cảng ở tỉnh Sơn Đông, kéo theo hành trình khứ hồi từ Baltic kéo dài 123 ngày, tức là hơn 4 tháng.

Hàng hóa của Nga thường được vận chuyển từ Baltic trên các tàu cỡ Aframax, có khả năng chở khoảng 700.000 thùng dầu thô. Các tàu cỡ này cũng được sử dụng ở Biển Đen và Thổ Nhĩ Kỳ. Hàng hóa bốc dỡ ở Bắc Cực và hàng hóa di chuyển từ Biển Đen đến Ấn Độ thường được vận chuyển trên các tàu Suezmax lớn hơn, có thể chở khoảng 1 triệu thùng dầu thô.

Vào tháng 1 năm 2023, Nga đã xuất khẩu 91 chuyến hàng thô từ các cảng xuất khẩu của mình ở Baltic, Bắc Cực và Biển Đen, trong đó 68 chuyến đến Ấn Độ và 9 chuyến khác đến Trung Quốc. Duy trì xuất khẩu ở mức này đến cùng một điểm đến trong những tháng tới sẽ cần một đội tàu chuyên dụng gồm 203 tàu chở dầu thô - 162 chiếc Aframax và 41 chiếc Suezmax.

Công ty vận tải nhà nước Sovcomflot của Nga có một đội tàu bao gồm 10 tàu chở dầu Suezmax và 32 chiếc Aframax. Điều đó không đủ gần để vận chuyển tất cả dầu thô xuất khẩu của Nga từ các cảng phía tây.

Ngay cả việc bổ sung một đội tàu ngầm với các chủ sở hữu thân thiện với Moscow, điều đó vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu của quốc gia.

Theo Bloomberg, FT