Bộ trưởng KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng: Việt Nam đang hội tụ đầy đủ các yếu tố và điều kiện để tạo nên những cú hích lớn cho sự phát triển thần kỳ

Hiện nay Việt Nam đã đẩy lùi và kiểm soát tốt dịch Covid-19. Các hoạt động của đời sống xã hội đã nhanh chóng thiết lập trạng thái bình thường mới. Đất nước đang đứng trước một vận hội mới, thời cơ mới.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng trích dự báo của các tổ chức uy tín quốc tế: Đại dịch Covid-19 sẽ khiến cho kinh tế thế giới năm 2020 tăng trưởng âm khoảng 3%. Đẩy thêm nửa tỷ người trên thế giới vào cảnh nghèo đói. GDP năm 2020 của một số nền kinh tế lớn trên thế giới được dự báo sẽ sụt giảm mạnh, như Mỹ -5,9%, Anh -6,5%, EU -7,5%... 

Trong khi đó, Việt Nam đã nỗ lực để đạt được trạng thái tích cực. Tăng trưởng GDP quý 1/2020 đạt 3,82%. Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 83 tỷ USD, tăng 4,7% so với cùng kỳ, xuất siêu 3 tỷ USD. 

Tuy nhiên, Bộ trưởng cho hay, Việt Nam cũng không thể nằm ngoài vùng xoáy ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch. Lực lượng doanh nghiệp - bộ phận quan trọng của nền kinh tế - hiện đang bị tổn thương nặng nề. Các doanh nghiệp đang phải đối mặt với khó khăn kép: vừa thiếu hụt nguyên liệu đầu vào, vừa bị giảm mạnh thị trường đầu ra tiêu thụ hàng hóa và xuất khẩu, nhất là các ngành hàng tham gia sâu vào các mạng lưới sản xuất, chuỗi giá trị toàn cầu.

Các hoạt động xúc tiến thương mại, đầu tư bị ngưng trệ, doanh thu bị sụt giảm, dẫn đến tình trạng thua lỗ. Nhiều doanh nghiệp đã phải tạm dừng hoạt động, thu hẹp sản xuất, nhất là doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa. 

Cuối tháng 4 vừa qua, Bộ KH-ĐT đã tiến hành khảo sát nhanh gần 130.000 doanh nghiệp trên cả nước. Theo đó, có khoảng 86% doanh nghiệp doanh nghiệp bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch COVID - 19. Doanh thu dự kiến của 4 tháng đầu năm 2020 của các doanh nghiệp giảm mạnh xuống còn khoảng 70% so với cùng kỳ năm trước.

Một trong những khó khăn lớn nhất hiện nay của doanh nghiệp là thiếu vốn, đặc biệt là vốn lưu động. Có trên 45% doanh nghiệp đang bị thiếu hụt nguồn vốn sản xuất kinh doanh. Khó khăn về thị trường, nguồn thu, dòng tiền đã khiến nhiều doanh nghiệp buộc phải sử dụng các biện pháp cắt giảm tiền lương và lao động.

Các số liệu về tình hình đăng ký doanh nghiệp trong 4 tháng đầu năm cũng cho thấy những diễn biến phức tạp của dịch Covid-19 đã ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của toàn bộ doanh nghiệp, thể hiện ở việc giảm mạnh số doanh nghiệp thành lập mới, quy mô doanh nghiệp cũng bị thu hẹp. Số doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng hoạt động có thời hạn tăng mạnh 33,6% so với cùng kỳ.

Mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức như vậy, nhưng ý chí kiên cường của dân tộc Việt Nam đã được phát huy hơn bao giờ hết. Cộng đồng doanh nghiệp đã và đang nêu cao tinh thần vượt khó, tự lực, tự cường, nỗ lực thích ứng với tình hình mới, duy trì sản xuất kinh doanh và việc làm cho người lao động.

Kết quả của một số cuộc khảo sát gần đây cho thấy, doanh nghiệp Việt Nam đã rất chủ động và có giải pháp tự cứu mình. Nhiều sáng kiến đã được triển khai để khắc phục tác động tiêu cực của dịch bệnh. Ví dụ như: áp dụng giờ làm linh hoạt, cắt giảm chi phí sản xuất, tìm kiếm nhiều nguồn cung ứng nguyên liệu, vật liệu thay thế, thị trường tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt là tập trung khai thác thị trường nội địa, nhanh nhạy, nắm bắt các cơ hội kinh doanh mới, ứng dụng công nghệ số trong sản xuất kinh doanh...

Điều đáng mừng là trong những giai đoạn khó khăn vừa qua, cộng đồng doanh nghiệp đã phát huy tinh thần đoàn kết, chia sẻ khó khăn, hỗ trợ các doanh nghiệp khác cùng nhau vượt khó, vượt qua thách thức và nhiều doanh nghiệp đã chung vai chia sẻ với Chính phủ trong cuộc chiến chống dịch vừa qua.

Với tinh thần luôn đồng hành, sát cánh cùng doanh nghiệp, thời gian qua, người đứng đầu Chính phủ, các bộ ngành, địa phương đã thường xuyên gặp gỡ, trao đổi, nắm bắt kịp thời đình hình khó khăn của các doanh nghiệp, chỉ đạo quyết liệt thực hiện nhiều chính sách, giải pháp để giảm bớt khó khăn cho việc sản xuất kinh doanh.

Đặc biệt là Chỉ thị 11, đây là định hướng cho các chính sách cụ thể như Nghị định 41, Nghị quyết 42 của Chính phủ. Bộ trưởng KH-ĐT cho biết, có thể khẳng định rằng, các chính sách vừa qua đã phần nào chia sẻ được tổn thất mà doanh nghiệp phải gánh chịu, thể hiện qua con số 88% doanh nghiệp được khảo sát đã nhận định các nhóm giải pháp Chính phủ ban hành theo Chỉ thị 11 là phù hợp và kịp thời.

Tuy nhiên, cộng đồng doanh nghiệp cũng còn nhiều mong mỏi vào những quyết sách và hành động mạnh mẽ hơn nữa từ phía cơ quan nhà nước để đồng hành cùng doanh nghiệp chớp lấy cơ hội trong điều kiện dịch bệnh đang được kiểm soát tốt ở nước ta.

Điểm đáng chú ý ở trong các kiến nghị là Chính phủ cần triệt để thực hiện việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, bảo đảm tính minh bạch, rõ ràng, nhất quán trong các quy định, chính sách, thái độ phục vụ và tính công minh, sát cánh cùng doanh nghiệp của đội ngũ cán bộ cấp thực thi. Đây là điều doanh nghiệp mong mỏi nhất từ các cơ quan chính quyền, hơn là hỗ trợ bằng tiền.

Mặc dù hiện nay tình hình dịch bệnh trong nước đã được đẩy lùi và kiểm soát thành công, tuy nhiên trên thế giới vẫn còn diễn biến hết sức phức tạp. Đặc biệt là ở các nước đối tác thị trường quan trọng của Việt Nam. Vì vậy, phía trước vẫn đang còn rất nhiều nguy cơ tiềm ẩn và thách thức, như tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị và vẫn chưa thể khắc phục ngay trong thời gian tới, và sẽ tiếp tục gây ảnh hưởng lớn tới các doanh nghiệp.

Hiện tượng mua bán, sáp nhập doanh nghiệp trong thời gian tới có thể sẽ diễn ra mạnh mẽ hơn. Nguy cơ các doanh nghiệp tiềm năng của Việt Nam có thể sẽ bị thâu tóm với giá rẻ. 

Các quốc gia đang tìm cách giảm thiểu sự phụ thuộc vào một thị trường, dẫn đến xu hướng các doanh nghiệp FDI lớn thực hiện việc cấu trúc lại hệ thống cung cấp nguyên vật liệu, lựa chọn điểm đầu tư mới thỏa mãn những điều kiện về khoa học công nghệ, môi trường sinh thái và dịch vụ y tế an toàn.

Thực tiễn này đã đặt ra câu hỏi lớn với tất cả chúng ta: Cần phải làm gì, hành động gì để có thể vượt qua được các thách thức, biến nguy thành cơ? Làm thế nào để trỗi dậy mạnh mẽ hơn nữa?

"Lịch sử dân tộc đã chứng minh Việt Nam luôn tìm được hướng đi đúng, tạo nên kỳ tích, làm nên điều kỳ diệu trong lúc khó khăn và gian nguy nhất" - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Từ góc nhìn quốc tế, hiện nay uy tín và vị thế của Việt Nam đang được đánh giá rất cao qua những thành công đạt được trong công tác phòng chống đại dịch Covid-19. Đây là cơ hội để thế giới biết tới Việt Nam với lợi thế đặc biệt là về sự tin cậy chiến lược, điểm đến đầu tư an toàn và sẵn sàng đón nhận dòng vốn chuyển dịch tới Việt Nam. Lợi thế này có thể tạo đà cho Việt Nam đi trước một bước trong việc phục hồi kinh tế, thiết lập một vị thế mới trên trường quốc tế.

Bên cạnh đó, tác động của dịch Covid-19 đã tạo ra những nhận thức mới, xu hướng tiêu dùng mới, mô hình kinh doanh mới... đem lại những cơ hội thị trường, các ngành, các chuỗi liên kết giá trị mới để bứt phá. Đây thực sự là cơ hội để giúp các doanh nghiệp Việt Nam nhìn nhận, sát hạch lại năng lực thực sự, sức chống chịu, khả năng thích nghi trước những biến cố của thị trường; tái cấu trúc cơ sở sản xuất và chuyển đổi chiến lược.

Hơn nữa, các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA chính thức có hiệu lực, tạo lợi thế mới cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, đổi mới trang thiết bị, công nghệ với chi phí hiệu quả hơn nhằm nâng cao năng lực và sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Nhiều chuyên gia kinh tế có uy tín trong và ngoài nước đã nhận định, đây là thời cơ quý báu, không dễ gì có được khi Việt Nam đang hội tụ đầy đủ các yếu tố và điều kiện để tạo nên những cú hích lớn cho sự phát triển thần kỳ.

Chính vì vậy, ngay lúc này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng chúng ta cần phải có những hành động nhanh, mạnh mẽ hơn để hỗ trợ doanh nghiệp chớp lấy thời cơ vàng, nhằm phục hồi và phát triển bứt phá, kích thích tăng trưởng.