Bộ Y tế quy định về arsen trong nước chấm như thế nào?

Theo văn bản QCVN 8-2:2011/BYT, trong mục Giới hạn ô nhiễm arsen (As) trong thực phẩm có quy định với nhiều sản phẩm như sữa dạng bột, sữa dạng lỏng, phomat, dầu, mỡ động vật, rau khô, quả khô, nước chấm...

Theo đó, giới hạn ô nhiễm kim loại nặng trong thực phẩm tức là mức tối đa (ML - maximum limit) hàm lượng kim loại nặng đó được có trong thực phẩm (đơn vị trính là mg/kg hoặc mg/l).

Với arsen, văn bản ghi chú rõ, tính theo arsen vô cơ. Lượng ăn vào hàng tuần mà cơ thể chấp nhận được, không gây ảnh hưởng có hại đến cơ thể con người là 0,015mg/kg thể trọng.

Trong danh sách này, với danh mục nước chấm, thì nước chấm được quy định giới hạn ô nhiễm arsen (arsen vô cơ) là 1,0, nghĩa là hàm lượng arsen vô cơ được phép có trong thực phẩm không được phép vượt quá mức 1mg/lít.

Theo các chuyên gia, arsen trong tự nhiên tồn tại ở hai dạng: arsen vô cơ và arsen trong hợp chất hữu cơ. Arsen vô cơ là chất gây hại, còn arsen hữu cơ thì không. Arsen hữu cơ được tìm thấy ở nhiều loại động vật và thực vật, đặc biệt có nhiều trong cá, tôm, thủy hải sản.

Giới hạn cho phép của arsen vô cơ trong nước chấm là 1 mg/l.

Trước đó, chiều 17/10, Hiệp hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ Người tiêu dùng (Vinastas) đã công bố kết quả gây sốc khi cho biết 101/150 mẫu nước mắm được khảo sát trên toàn quốc có hàm lượng arsen vượt ngưỡng cho phép của Bộ Y tế (1 mg/l).

Kết quả đó cũng nhấn mạnh rằng những loại nước mắm có hàm lượng đạm cao thì đồng nghĩa với hàm lượng arsen cao. “95,65% số mẫu khảo sát có độ đạm từ 40 độ trở lên được đánh giá có hàm lượng thạch tín vượt ngưỡng quy định.”, Hội này cho biết.

Như vậy, đối chiếu với văn bản nói trên của Bộ Y tế, việc Vinatas đánh đồng việc so sánh giữa hàm lượng arsen (tổng hợp) trong các mẫu nước mắm được khảo sát với hàm lượng arsen vô cơ được phép có trong nước chấm theo quy chuẩn, để đưa ra kết luận rằng các mẫu mắm vượt ngưỡng quy định có thể xem là chưa chính xác.

Đúng ra cơ quan này sẽ phải nêu rõ, hàm lượng arsen vô cơ có trong các mẫu nước mắm khảo sát là bao nhiêu, có vượt quy định về hàm lượng arsen vô cơ trong nước chấm mà Bộ Y tế yêu cầu hay không.

Thông tin công bố không rõ ràng đã gây hoang mang cho người tiêu dùng bởi hầu hết các gia đình Việt Nam đều đang sử dụng nước mắm và nước chấm.

Chuyên gia Vũ Thế Thành, Thạc sĩ Quản trị chất lượng, giảng viên an toàn thực phẩm VASEP (Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam), trước đó có bài viết trên trang NĐH. Ông Thành khẳng định:

Kiểm tra arsenic tổng trong nước mắm là vô nghĩa.

Trong cá và các loại thủy hải sản nói chung, arsenic tồn tại ở cả hai dạng vô cơ và hữu cơ. Trong đó arsenic dạng vô cơ chiếm rất ít. Ít đến độ Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu (EFSA) đã ấn định luôn lượng arsenic vô cơ đương nhiên có trong cá biển là 0,03 mg/kg, và 0,1 mg trong các hải sản khác khi tính toán mức độ tiêu thụ arsenic trong các loại thực phẩm ở người.

Trong cá và các loại thủy hải sản nói chung, arsenic tồn tại ở cả hai dạng vô cơ và hữu cơ. Trong đó arsenic dạng vô cơ chiếm rất ít. Ít đến độ Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu (EFSA) đã ấn định luôn lượng arsenic vô cơ đương nhiên có trong cá biển là 0,03 mg/kg, và 0,1 mg trong các hải sản khác khi tính toán mức độ tiêu thụ arsenic trong các loại thực phẩm ở người (2).