Buồn của nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới: Hết năm vẫn lạc nhịp trong đàm phán với Mỹ, từ đối tác tiềm năng đến quốc gia chịu thuế cao nhất

Quan hệ Ấn Độ - Mỹ từng được kỳ vọng sẽ bước lên một tầm cao mới ngay từ đầu năm 2025. Thủ tướng Narendra Modi là một trong những nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên gặp Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump vào tháng 2, chỉ vài giờ sau khi ông Trump ký kế hoạch áp dụng “thuế quan đối ứng”.

Hình ảnh lãnh đạo của hai nền dân chủ lớn nhất và lâu đời nhất thế giới bắt tay nhau tạo hiệu ứng chính trị mạnh mẽ. Hai bên khi đó cam kết nâng kim ngạch thương mại song phương lên 500 tỷ USD vào năm 2030. Ông Modi khẳng định: “Các nhóm của chúng tôi sẽ sớm làm việc để hoàn tất một thỏa thuận thương mại cùng có lợi”.

Tuy nhiên, kỳ vọng này nhanh chóng phai nhạt. Đến tháng 12, Ấn Độ lại trở thành một trong những quốc gia chịu mức thuế cao nhất thế giới. Mức thuế áp lên hàng hóa Ấn Độ thậm chí còn cao hơn cả Trung Quốc - quốc gia từng là mục tiêu chính trong chiến dịch tranh cử của ông Trump.

Theo nhà kinh tế trưởng Sonal Varma phụ trách Ấn Độ và châu Á trừ Nhật Bản của Nomura, Ấn Độ và Mỹ có “động lực kinh tế mạnh mẽ” để đạt được thỏa thuận. Mỹ cần các đối tác chuỗi cung ứng đáng tin cậy bên ngoài Trung Quốc. Ấn Độ có quy mô và năng lực để đáp ứng. Ngược lại, New Delhi cần tiếp cận thị trường Mỹ nhằm duy trì tham vọng tăng trưởng dựa vào xuất khẩu.

Dù vậy, các cuộc đàm phán vẫn đang rơi vào bế tắc. Một phái đoàn thương mại Mỹ vừa kết thúc thêm một vòng đàm phán tại New Delhi mà không đạt đột phá. Đại sứ Mỹ tại Ấn Độ Sergio Gor chỉ mô tả cuộc điện đàm giữa ông Modi và ông Trump là “tuyệt vời”, nhưng không kèm theo tiến triển cụ thể.

Ông Mark Linscott, cựu trợ lý Đại diện Thương mại Mỹ, cho rằng rào cản lớn nhất hiện nay là ý chí chính trị. Ông nói: “Thuế quan và nông nghiệp luôn là những vấn đề khó”. Theo ông, để thuyết phục ông Trump, Ấn Độ có thể cần một “cử chỉ lớn”, chẳng hạn như đề nghị mua ethanol nhiên liệu hoặc nhiên liệu hàng không bền vững của Mỹ.

Một trong những điểm nghẽn lớn là nông nghiệp. Mỹ muốn tăng xuất khẩu nông sản sang Ấn Độ, trong khi New Delhi vẫn kiên quyết bảo vệ lĩnh vực nhạy cảm này. Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer nói trước Thượng viện rằng tại Ấn Độ tồn tại sự phản đối mạnh đối với một số loại cây trồng hàng hóa, thịt và các sản phẩm nông nghiệp khác. Ông nhận định: “Đó là một bài toán rất khó giải”.

Ngoài ra, vấn đề dầu mỏ Nga cũng khiến quan hệ song phương thêm căng thẳng. Mỹ gây sức ép buộc Ấn Độ giảm nhập khẩu dầu từ Nga, cho rằng điều này giúp Moscow né tránh các lệnh trừng phạt. Tháng 8, Washington áp thêm mức thuế 25% lên hàng hóa Ấn Độ, đưa tổng mức thuế có thể lên tới 50%.

Dù Mỹ thừa nhận Ấn Độ đã cắt giảm nhập khẩu dầu Nga, New Delhi chưa đưa ra cam kết chính thức. Bộ Ngoại giao Ấn Độ nhấn mạnh rằng chính sách năng lượng phải bảo đảm nguồn cung giá rẻ cho 1,4 tỷ dân.

Sự trì hoãn thỏa thuận đang tiêu tốn nhiều chi phí kinh tế. Ông Pradeep Gupta, Chủ tịch Anand Rathi Share & Stock Brokers, cho biết việc thiếu một thỏa thuận thương mại làm gia tăng biến động dòng vốn và gây áp lực lên đồng rupee. Công ty của ông ước tính mức thuế 50% có thể làm giảm khoảng 0,5 điểm phần trăm tăng trưởng GDP của Ấn Độ. Goldman Sachs dự đoán con số tương tự ở mức 0,6 điểm phần trăm.

Tại Mỹ, các chuyên gia cảnh báo thuế quan đang làm tăng chi phí sinh hoạt. Ông Wayne Winegarden nói rằng các mức thuế trừng phạt áp lên Ấn Độ khiến người tiêu dùng Mỹ phải trả giá cao hơn cho nhiều mặt hàng. Ông cho rằng cuộc chiến thương mại hiện nay đang gây tổn hại cho cả hai nền kinh tế.

Dù có nhiều lập luận kinh tế ủng hộ việc sớm đạt được thỏa thuận, triển vọng vẫn mờ nhạt. Nhà kinh tế trưởng Samiran Chakraborty của Citi tại Ấn Độ nhận định: “Đầu năm, chúng tôi nghĩ Ấn Độ sẽ là quốc gia đầu tiên đạt thỏa thuận. Nhưng đến cuối năm, Ấn Độ lại là quốc gia cuối cùng vẫn chưa có thỏa thuận”.

Theo CNBC