Cách "xe lu" Hòa Phát đã ứng phó khi chịu cùng lúc 4 "cú đấm" từ thị trường: Thu hẹp quy mô vốn lưu động, hàng tồn kho bị ép quay nhanh hết cỡ

"Cú đấm" đầu tiên với ngành thép có thể kể đến là việc sụt giảm nhu cầu của thép xây dựng. Thị trường bất động sản Việt Nam khởi động khá hưng phấn vào đầu năm 2022, rồi đột ngột đảo chiều vào giữa quý 2 và rơi vào cảnh trầm lắng kéo dài đến hết năm khiến nhu cầu thép xây dựng giảm mạnh.

Từ giữa tháng 5/2022, giá thép xây dựng bắt đầu giảm mạnh liên tục với mức giảm lên tới 25% so với quý 1. Đồng thời, nhu cầu thị trường trong nước và thế giới duy trì ở mức thấp, tiêu thụ chậm bởi các ảnh hưởng của chiến tranh, suy thoái hậu Covid, mức lạm phát tăng cao đi kèm với chính sách tiền tệ thắt chặt tại nhiều quốc gia.

Thứ hai, giá than - nhiên liệu chính để luyện thép, leo dốc đột biến do khủng hoảng từ xung đột địa chính trị. Khủng hoảng năng lượng từ chiến sự Nga - Ukraine đã đẩy giá than luyện cốc, một trong hai nguyên liệu chính của luyện thép bằng lò cao lên gấp 3 lần thông thường vào hai đợt đỉnh điểm là tháng 3 - 5/2022 và vẫn duy trì cao hơn mức giá năm 2021 khoảng 1,5 lần trong suốt thời gian còn lại của năm 2022.

Yếu tố này cùng với việc giá bán giảm do cầu yếu đã kéo biên lợi nhuận gộp của Hòa Phát rơi mạnh từ 27% năm 2021 xuống còn 12% năm 2022.

Thứ ba, giá USD tăng mạnh liên tục trong năm và đột ngột đảo chiều hạ sâu vào cuối năm. Tỷ giá bắt đầu có xu hướng nâng lên ngay từ tháng 3/2022 và tăng mạnh liên tục đến hết tháng 11/2022, đạt mức kỷ lục trong vòng 20 năm trở lại đây và chỉ quay đầu giảm sâu đột ngột trong những tuần cuối cùng của năm 2022.

Với đặc thù nguồn nguyên liệu đến chủ yếu từ nguồn nhập khẩu, trong khi thị trường tiêu thụ chính lại là nội địa, đồng thời vẫn duy trì tỷ trọng vay nước ngoài nhất định trong cơ cấu nợ vay, Hòa Phát luôn phải trả nguyên tệ USD ròng, dẫn đến chi phí tài chính liên quan rủi ro tỷ giá tăng cao.

Tổng kết năm 2022, lỗ ròng tỷ giá (chênh lệch lãi và lỗ) của Hòa Phát là 1.858 tỷ đồng, tăng 65 lần so với 2021.

Thứ tư , lãi suất tăng mạnh trong 6 tháng cuối năm. Trong năm 2022, FED đã có 7 liên tiếp nâng lãi suất điều hành để kiềm chế lạm phát tại Mỹ, đưa mức lãi suất này lên cao nhất trong 15 năm kể từ 2007 trở lại đây. Việc thắt chặt chính sách tiền tệ ở Việt Nam được thực hiện với độ trễ khá dài khi duy trì lãi suất VNĐ ở mức dễ chịu trong 6 tháng đầu năm 2022 và chỉ bắt vào đà tăng mạnh trong 6 tháng còn lại.

Hết năm, chi phí lãi vay là 3.084 tỷ đồng, tăng 1,53 lần so với cùng kỳ 2021. Hệ quả của một loạt những khó khăn này là doanh thu năm 2022 của Hòa Phát giảm 5% so với năm 2021. Lợi nhuận năm 2022 giảm tới 76% so với cùng kỳ 2021.

BC thường niên Hòa Phát 2022

EBITDA năm 2022 của Hòa Phát là 23.722 tỷ đồng, giảm 49% so với 2021 cho thấy hiệu quả thuần từ hoạt động kinh doanh trước chi phí thuế TNDN, chi phí tài chính và khấu hao giảm đột ngột so với năm trước. EBITDA quý 1 năm 2022 đạt 11.711 tỷ đồng và sụt giảm dần trong năm. EBITDA các quý cuối năm về mức âm là hệ quả của sự sụt giảm cả cầu và giá bán thép cùng với các chi phí nguyên nhiên liệu tăng cao.

Trong bối cảnh hàng loạt khó khăn bủa vây, Hòa Phát đã thể hiện khả năng quản trị tài chính rất rõ từ cách "xử lý" hàng tồn kho.

Lần đầu tiên từ 2017 tới nay, thời gian quay vòng hàng tồn kho xuống dưới 100 ngày, từ 113 ngày năm 2021 còn 97 ngày năm 2022. Kéo theo đó là vòng quay hàng tồn kho tăng từ 3,17 lên 3,73 lần, cho thấy Ban điều hành đã "ép" hàng tồn kho phải quay nhanh hơn.

BC thường niên Hòa Phát 2022

Việc điều chỉnh cơ cấu hàng tồn kho, giảm mức dự trữ nguyên vật liệu xuống tối đa nhằm giảm lượng thành phẩm sản xuất với giá thành cao, đồng thời còn làm giảm gánh nặng về vốn lưu động và chi phí tài chính.

Bên cạnh đó, Hòa Phát cũng phải cắt giảm công suất sản xuất thép với việc đóng cửa 4 lò cao trong năm 2022 để giảm lượng tồn kho thành phẩm giá cao, đồng thời phù hợp với sức tiêu thụ của thị trường.

Bên cạnh sự giảm mạnh của hàng tồn kho, tiền và các khoản tương đương tiền cũng giảm so với cùng kỳ năm 2021, cho thấy sự quản trị thắt chặt dòng tiền của Tập đoàn, nhờ đó giảm được chi phí vốn.

Giá trị các khoản tiền, tương đương tiền, tiền gửi có kỳ hạn còn lại dưới 12 tháng của Hòa Phát đã giảm từ 40.707 tỷ đồng cuối năm 2021 xuống còn 34.593 tỷ đồng vào cuối năm 2022.