“Cái bẫy” trên thị trường tiền ảo đã được “giăng” ra như thế nào?

Tạo tin đồn… để thổi giá?

Nếu quan sát lại một cách kĩ càng, có thể thấy từ khoảng ngày 20-31.7.2018, giá các đồng tiền ảo nói chung và đồng Bitcoin nói riêng đã tăng phi mã tại các sàn giao dịch trên thế giới. Theo tính toán, chỉ trong vài ngày, đồng Bitcoin tăng giá tới 40% cho dù tính chung so với thời cao điểm tháng 12.2017 vẫn còn mất giá đến gần 60%. Tuy nhiên, sự hồi phục đầy bất ngờ này cũng giúp cho tổng giá trị thị trường tiền ảo đạt xấp xỉ 300 tỉ USD trong đó giá trị đồng Bitcoin chiếm 2/3.

Trong những ngày đó, những “tin tốt” được đồn đại ra bên ngoài là Ủy ban Chứng khoán Mỹ có khả năng sẽ thông qua một quyết định thành lập quỹ ETF về tiền ảo vào đầu tháng 8 thay vì các loại tiền ảo cứ phải sống “ngoài vòng pháp luật” tại nền kinh tế lớn nhất thế giới. “Tin tốt” thứ hai là quỹ đầu tư lớn nhất thế giới BlackRock (Mỹ) đã thành lập một nhóm nghiên cứu về tiền ảo và công nghệ blockchain. “Tin tốt” thứ ba là tổ chức thẻ tín dụng MasterCard vừa lấy được một bằng sáng chế cho phép giao dịch đồng Bitcoin trên thẻ tín dụng. Và “tin tốt” thứ tư: Chuỗi cửa hàng càphê lớn nhất hành tinh StarBucks cho phép thanh toán bằng đồng Bitcoin…

Nhưng cuối cùng, những tin tốt ấy chỉ là những lời đồn. Đầu tháng 8, thông tin StarBucks cho phép thanh toán bằng Bitcoin đã được làm rõ chỉ là tin giả (fake news). Quyết định của Ủy ban Chứng khoán Mỹ cũng chả thấy đâu. Còn việc MasterCard lấy được sáng chế hay quỹ BlackRock nghiên cứu và triển khai như thế nào vẫn còn mù mờ. Khi sự lạc quan tan biến dần theo những lời đồn và tin giả, thì giá tiền ảo nói chung và Bitcoin nói riêng trên các sàn giao dịch cũng đi xuống ngay từ những ngày đầu tháng 8.

Cho đến những ngày trung tuần tháng 8 này, khi các tin xấu bắt đầu xuất hiện nhiều hơn từ các định chế tài chính, ngân hàng và một số chính phủ khẳng định rằng Bitcoin khó có cửa để trở thành một phương tiện thanh toán trong nền kinh tế thế giới, thì thị trường tiền ảo còn lao dốc thảm hại hơn.

Mất nhiều hơn…

Còn nhớ, trong đợt tăng giá đột biến cuối tháng 7.2018, đồng Bitcoin từ mức khoảng 6.000USD/BTC tạo được “thành quả” tăng 40%. Nhưng rất nhanh sau đó, giá Bitcoin đã rời khỏi mức đỉnh 8.400USD/BTC. Tuy nhiên từ đó đến nay, cuộc lao dốc ngày càng sâu hơn. Tính đến thời điểm 11 giờ sáng ngày 14.8 (giờ Việt Nam), giá Bitcoin có lúc tuột khỏi ngưỡng 6.000USD, và giá trị của toàn thị trường tiền ảo trên sàn coinmarketcap.com chỉ còn 192 tỉ USD với dữ liệu thống kê của hơn 1.830 đồng tiền ảo thay vì ở mức xấp xỉ 300 tỉ USD như những ngày cuối tháng 7.

Nhưng vấn đề quan trọng nhất không phải là giá trị thị trường lên xuống ra sao mà chính là con sóng lên xuống theo tin đồn đó đã cuốn theo bao nạn nhân chạy theo nó. Tất nhiên trong cuộc chơi này, về cơ bản là có hai phía. Phía những kẻ tạo hoặc tung tin đồn có thể bán ra các đồng tiền ảo ở mức giá tăng đột biến trong vài ngày cuối tháng 7 nhằm thu lợi. Còn phía những người chạy theo tin đồn, vốn đa phần chơi nhỏ lẻ thì khó tránh được thiệt hại.

Cách tạo tin đồn để “thổi giá” như thế cũng chẳng phải chiêu lạ gì, chỉ khác là nó được tạo ra trên thị trường tiền ảo thay vì các thị trường quen thuộc khác là đất đai hay chứng khoán. Tại Việt Nam, dạng tạo tin đồn thổi giá này đã lặp đi lặp lại rất nhiều lần trong hàng chục năm qua trên thị trường nhà đất và chứng khoán, hậu quả dường như tất yếu rơi vào những người lao theo vào thời điểm cuối con sóng vì mua vào với giá cao nhưng không kịp thoát ra.

Cứ nhìn vào “cái bẫy” được lập trên thị trường tiền ảo cuối tháng 7 vừa qua thì rõ. Đến thời điểm giữa tháng 8 này, số điểm tăng 40% trước đó đã hoàn toàn bị các tin đồn “thổi” bay, thậm chỉ còn “ăn thâm” vào giá trị trước đó. Điển hình là giá đồng Bitcoin có thời điểm còn giảm xuống dưới mức 6.000USD/BTC (giá thấp nhất thời điểm cuối tháng 7 trước khi diễn ra đợt sóng tăng đột biến).