Căn bệnh ung thư có tiên lượng cực xấu, có thể tử vong trong 3 - 6 tháng: Dấu hiệu nhận biết được bằng mắt thường

Hầu hết các u đường mật là u ác tính

Sỏi mật là nguyên nhân ngoại khoa chính gây ra tình trạng vàng da nhưng nguyên nhân đáng sợ nhất là khối u đường mật vì các khối u phát hiện trên đường mật đa số là ác tính. Ung thư đường mật ít gặp hơn ung thư gan, nhưng bệnh thường được phát hiện khá trễ, ảnh hưởng đến kết quả điều trị và thời gian sống còn của bệnh nhân.

Theo một nghiên cứu của tác giả Kim và cộng sự tại Hàn Quốc khảo sát trong năm 2015, tỉ lệ sống sau 5 năm của ung thư đường mật trong gan là 16% và ung thư đường mật ngoài gan là 28%. Tuổi mắc bệnh trung bình trong cộng đồng là 50-70 tuổi, nam nhiều hơn nữ, khoảng 25-57% có kèm sỏi mật.

Hiện nay, phát hiện sớm ung thư đường mật còn rất khó khăn, đặc biệt là khi có kết hợp sỏi đường mật. Đa số trường hợp khi phát hiện đã có xâm lấn các mạch máu quan trọng của gan, gây khó khăn cho phẫu thuật triệt để cắt bỏ khối ung thư.

Hình ảnh ung thư đường mật.

Các yếu tố thuận lợi của ung thư đường mật: Nhiễm trùng mạn tính, nhiễm ký sinh trùng, tiếp xúc các hóa chất dùng trong công nghiệp cao su, có nang đường mật, xơ gan bẩm sinh, viêm đường mật xơ hóa nguyên phát, viêm loét đại tràng là các yếu tố thuận lợi đối với ung thư đường mật.

Ung thư đường mật trên bệnh nhân viêm loét đại tràng có khuynh hướng diễn tiến trầm trọng hơn.

Các triệu chứng thường gặp: Vàng da là triệu chứng phổ biến nhất, xuất hiện ở khoảng 90% các trường hợp. Đau bụng xuất hiện ở 30-50% bệnh nhân. Đôi khi bệnh nhân vào viện vì sốt nhiễm trùng đường mật. Các triệu chứng khác có thể gặp như: ngứa toàn thân, thiếu máu, chán ăn sụt cân. Trong các trường hợp muộn, người bệnh có xuất hiện báng bụng (có dịch trong bụng).

Chẩn đoán ung thư đường mật

- Siêu âm là phương tiện chẩn đoán đầu tiên đối với bệnh nhân vàng da. Biểu hiện chính là hình ảnh đường mật bị giãn, siêu âm rất khó nhận biết vị trí của khối u.

- Chụp cắt lớp điện toán (CT Scan) đánh giá được vị trí u, mức độ xâm lấn của u vào gan và di căn, nhưng CT không thể phát hiện u nhỏ hơn 1 cm.

- Chụp cộng hưởng từ mật tụy (MRCP) có giá trị trong chẩn đoán u đường mật. Thuận lợi lớn nhất của MRCP là phương tiện chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, tránh được tia X, cho phép quan sát được toàn bộ hình ảnh đường mật, tuy nhiên đôi khi MRCP khó phân biệt giữa u và sỏi hoặc bùn mật.

Hiện nay, tại nhiều trung tâm y khoa, MRCP trở thành một phương tiện chẩn đoán trước phẫu thuật có giá trị đối với bệnh nhân ung thư đường mật.

- Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP), chụp đường mật xuyên gan qua da (PTC) và siêu âm qua nội soi (EUS). Bác sĩ có thể chọn các kỹ thuật này trong một số trường hợp cần thiết, nhất là khi cần xác định bản chất mô học của u. Tuy nhiên, cho đến hiện nay vẫn chưa có kỹ thuật chẩn đoán nào chính xác 100%, u vẫn có thể bị nhầm là sỏi hay bùn mật trên các chẩn đoán hình ảnh.

- Các xét nghiệm máu: bilirubin (trực tiếp, gián tiếp, tổng cộng), phosphatase kiềm, men gan, đông máu, đây là các xét nghiệm đánh giá tình trạng tắc nghẽn đường mật và chức năng của gan. Các xét nghiệm đo nồng độ chất chỉ thị ung thư trong máu như CEA tăng trong 40-60% trường hợp, CA 19.9 tăng trong 80% trường hợp.

- Sinh thiết: xác định bản chất mô học của tế bào của khối u, có nhiều phương pháp như chọc kim nhỏ qua da, qua nội soi mật tụy ngược dòng, qua siêu âm nội soi… hoặc tìm tế bào ung thư trong dịch mật.

Phẫu thuật triệt để là phương pháp duy nhất cải thiện thời gian sống còn của bệnh nhân. Tuy nhiên, có trên nửa số trường hợp trong khi phẫu thuật phát hiện có di căn phúc mạc hoặc di căn xa dù các phương tiện chẩn đoán trước mổ cho thấy còn khả năng làm phẫu thuật triệt để.

Phòng bệnh ung thư đường mật

Không thể dự phòng hoàn toàn bệnh ung thư đường mật, chúng ta chỉ có thể tránh các yếu tố thuận lợi của ung thư đường mật: tránh tiếp xúc hóa chất độc hại, điều trị các bệnh nhiễm trùng mạn tính, bệnh ký sinh trùng như giun sán, bệnh sỏi mật, các bệnh đường mật khác (nang đường mật, xơ gan, viêm đường mật xơ hóa…), bệnh viêm loét đại tràng.

Chúng ta nên khám sức khỏe định kỳ hằng năm, đặc biệt những người trên 50 tuổi, lứa tuổi thường gặp của bệnh ung thư đường mật. Trong các trường hợp có đau vùng bụng trên bên phải, tiểu vàng sậm, vàng da, vàng mắt nên đến ngay các trung tâm y tế để phát hiện bệnh sớm trong giai đoạn còn phẫu thuật triệt để.