ChatGPT làm xói mòn tính độc đáo của con người

Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) được xem là điển hình cho trí tuệ nhân tạo (AI) hiện nay. Mặc dù là một sáng kiến mới, công nghệ này đã thu hút sự quan tâm của công chúng theo cách mà các ứng dụng AI khác không thể sánh bằng.

Điều này phần lớn là do LLM có thể liên hệ với những người bình thường theo cách rất thân mật; thông qua việc sử dụng ngôn ngữ, chúng mô phỏng cuộc trò chuyện giống con người, tạo ra cảm giác tương tác bình đẳng với con người. Hơn nữa, LLM có khả năng thực hiện các nhiệm vụ phù hợp, hoặc đôi khi thậm chí vượt quá, khả năng của hầu hết con người.

ChatGPT như một công cụ kỳ diệu

Học giả người Thái Lan Soraj Hongladarom lấy ví dụ ở nước ông khi nói về ChatGPT, hình thức LLM phổ biến nhất, phần lớn mọi người đều kinh ngạc về những gì nó có thể làm, cứ như thể ChatGPT là một phép màu trời ban giúp cải thiện cuộc sống của họ theo nhiều cách.

Trường đại học hàng đầu của Thái Lan, Chulalongkorn, đã công bố kế hoạch thành lập Viện AI Chulalongkorn để theo kịp các xu hướng công nghệ đang phát triển. Trường cũng đã cam kết tích hợp ChatGPT vào các chương trình giáo dục của mình để sinh viên có thể sử dụng sức mạnh của LLM trong học tập và nghiên cứu.

Bên cạnh đó, các nền tảng truyền thông xã hội của nước này hiện đang tràn ngập quảng cáo quảng bá các khóa đào tạo về cách tận dụng ChatGPT để giành được lợi thế cạnh tranh.

Một quảng cáo tuyên bố rằng AI có thể hoạt động như một trợ lý nghiên cứu và giúp sinh viên tốt nghiệp hoàn thành luận án của họ một cách hiệu quả.

Một quảng cáo khác thậm chí nhấn mạnh việc sử dụng AI có thể nâng cao hiệu quả nghiên cứu, đặc biệt là trong việc viết luận án và luận văn, "gấp 10 lần" .

Những người tổ chức các buổi đào tạo này hiểu đơn giản là muốn nâng cao trình độ ChatGPT cho người học. Tuy nhiên, điều này cũng cho thấy người Thái Lan (và có thể là những người khác trên khắp Châu Á) tin tưởng vào sức mạnh của công nghệ mới như thế nào.

Tuy nhiên, các buổi đào tạo nhằm mục đích nâng cao kiến thức về AI này dường như bỏ qua những hạn chế của ChatGPT.

Hạn chế của ChatGPT

Mặc dù có khả năng giao tiếp trôi trảy và dường như toàn năng, nhưng ChatGPT bị hạn chế bởi thực tế là LLM không có bất kỳ phương tiện nào để tự cảm nhận thế giới. Chúng mù và điếc như những chiếc máy tính để bàn.

“Kiến thức” mà LLM sở hữu bắt nguồn từ cơ sở dữ liệu khổng lồ, nhưng điều đó không giống như việc nhìn thấy và cảm nhận thế giới như con người. LLM có thể tạo ra các mối liên kết giữa văn bản và hình ảnh, thậm chí tạo ra hình ảnh từ văn bản, nhưng điều đó cũng khác với việc con người hiểu hình ảnh và mô tả chúng bằng từ ngữ.

Như vậy, hạn chế nằm ở quan niệm sai lầm rằng ChatGPT biết tất cả mọi thứ, khiến người dùng tin rằng nó có thể cảm nhận và hiểu thế giới giống như con người chúng ta. Nhưng thực tế không phải vậy.

Do đó, hiểu một câu được tạo bởi ChatGPT khác với việc hiểu cùng một câu do con người nói ra. Sự gần gũi, sự thân mật mà chúng ta có thể cảm nhận được ở ChatGPT luôn không liền mạch, cảm nhận được ở phần sau thì lại không liên quan đến phần trước, thiếu sự thấu hiểu từ khả năng cảm nhận của một con người thực sự.

Không nhận ra những hạn chế của ChatGPT có thể là một vấn đề nghiêm trọng, đặc biệt là khi người dùng dễ bị đánh lừa bởi sự cường điệu hoặc tin rằng ChatGPT có khả năng hoạt động tự chủ mà không cần sự giám sát của con người.

Tư duy này có thể khiến người dùng dễ bị tiếp nhận thêm thông tin sai lệch, vì họ lạm dụng dụng và phụ thuộc vào ChatGPT để suy nghĩ và làm việc thay cho họ.

Giữ khoảng cách

Không thể phủ nhận thực tế là ChatGPT đang được sử dụng rộng rãi và góp phần cải thiện nhiều mặt trong cuộc sống người dùng trên toàn cầu. Tuy nhiên, để tối ưu hóa việc sử dụng ChatGPT đòi hỏi chúng ta phải thay đổi thái độ của mình đối với ứng dụng AI này.

Thay vì coi ChatGPT như thứ luôn có thể tin cậy, chúng ta nên giữ nó ở khoảng cách nhất định. Nó có thể giúp chúng ta sửa bài viết, dịch văn bản nước ngoài hoặc tóm tắt các đoạn văn dài, nhưng chúng ta phải là người quyết định cuối cùng.

Chúng ta không thể giao phó tất cả các nhiệm vụ nhận thức của mình cho nó; nếu không, chúng ta sẽ mất đi tính độc đáo của chính mình. Khi đó, thời đại máy móc chi phối con người có thể đến sớm hơn dự kiến.