Chợ kiểu mới thời "xã hội giãn cách"

Những ngày giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, trên địa bàn một số tỉnh đã xuất hiện nhiều hình thức cung ứng lương thực, thực phẩm cho người dân. Từ "Đi chợ giùm dân" đến "Gian hàng 0 đồng", "Chuyến xe yêu thương", "Suất cơm nghĩa tình" đã cung cấp đầy đủ lương thực, thực phẩm cần thiết để mỗi nhà, mỗi người có đủ dinh dưỡng trong bữa ăn, góp phần nâng cao sức khỏe, thể trạng để phòng, chống dịch bệnh.

‘Chợ lưu động’

Những ngày qua, nhiều chợ truyền thống, siêu thị trên địa bàn thành phố Hà Nội phải tạm ngưng hoạt động vì dịch COVID-19, mặt khác người dân cũng không thể di chuyển sang các chợ lân cận nên việc mua thực phẩm phục vụ cuộc sống hằng ngày gặp nhiều khó khăn.

Để giải quyết tình trạng trên, mô hình siêu thị, chợ lưu động đã được triển khai phục vụ nhu cầu mua sắm của người dân và giảm áp lực cho các chợ dân sinh. Sở Công Thương Hà Nội cho biết đã sẵn sàng kích hoạt 2.500 điểm bán hàng lưu động do các quận, huyện, thị xã bố trí địa điểm.

Tại quận Long Biên, một siêu thị trên địa bàn đã phối hợp với chính quyền địa phương mở 4 điểm bán hàng lưu động bình ổn giá tại khu dân cư gồm: khu đô thị Việt Hưng, sân chơi phố Bắc Cầu (Ngọc Thụy), phố Đặng Vũ Hỷ (phường Thượng Thanh) và sân bóng đảo Sen. Tại đây, các mặt hàng được niêm yết giá chi tiết và làm mới mỗi ngày nhằm đảm bảo chất lượng thực phẩm đến tay người dân.

Bên cạnh đó, tại phường Mai Dịch (quận Cầu Giấy), mô hình chợ lưu động cũng được triển khai sau khi chợ Đồng Xa, chợ dân sinh lớn nhất tại phường, bị đóng cửa do ảnh hưởng của dịch. UBND phường Mai Dịch đã bố trí 2 điểm chợ lưu động tại Trung tâm văn hóa thể thao phường và sân bóng B5. Đây đều là những địa điểm nằm ngay trong khu dân cư, tạo sự thuận lợi cho người dân trong việc mua sắm.

Một số quận, huyện (Tây Hồ, Ba Đình, Thanh Xuân, Đống Đa, Long Biên, Hà Đông, Đông Anh…) triển khai việc phát thẻ vào chợ cho người dân theo nguyên tắc chỉ được sử dụng thẻ để vào chợ mua các nhu yếu phẩm cần thiết theo quy định trong thời gian áp dụng Chỉ thị số 17/CT-UBND; quy định giờ và ngày ra vào chợ, dùng cho 01 người/lượt.

Khi đến các siêu thị, chợ lưu động, người dân phải tuân thủ các biện pháp phòng chống dịch bao gồm: đeo khẩu trang, sát khuẩn tay, khai báo y tế, đảm bảo giãn cách khi mua hàng.

Mô hình này cũng được nhiều địa phương khác như TP HCM và các tỉnh thành phía Nam đang có dịch áp dụng.

"Đi chợ giùm dân"

Đây là hiệu quả bước đầu trong công tác phòng, chống dịch trên địa bàn tỉnh thời gian qua, bởi để chống dịch thành công thì không thể thiếu lương thực, thực phẩm. Từ nhận thức đó, ngành Công thương phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố tại An Giang lên kế hoạch kiểm soát lượng hàng hóa cung ứng về các chợ, siêu thị, cửa hàng tiện ích trên thị trường.

Đồng thời, vận động doanh nghiệp, nhà cung cấp tham gia chương trình bình ổn để trong thời gian chống dịch, hàng hóa thiết yếu, như: gạo, mì gói, thịt, gas, rau, củ… có giá cả ổn định, giúp nhân dân có đầy đủ dinh dưỡng cho mỗi bữa ăn, góp phần nâng cao sức khỏe, thể trạng để phòng, chống dịch.

Theo Tổ công tác đặc biệt Bộ Công Thương, nhiều hình thức cung ứng lương thực, thực phẩm cho người dân trong mùa dịch góp phần giúp tỉnh kiểm soát dịch bệnh. Nếu ở xã An Thạnh Trung (huyện Chợ Mới), Khánh Bình (huyện An Phú), thị trấn Phú Mỹ (huyện Phú Tân) có "Chuyến xe 0 đồng" thì ở phường Châu Phú A (TP. Châu Đốc), xã Phú Vĩnh (TX. Tân Châu) và nhiều nơi khác có "Gian hàng 0 đồng". Phường Long Thạnh (TX. Tân Châu) có mô hình "Đi chợ giùm dân" trong mùa dịch triển khai rất hiệu quả.

Mô hình này cũng được đề xuất áp dụng ở nhiều địa phương khác có dịch, nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người dân.

"Gian hàng 0 đồng"

Ghi nhận thực tế cho thấy, ngay những ngày đầu thực hiện chủ trương giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, trên địa bàn các phường: Long Thạnh, Long Hưng, Long Châu (TX. Tân Châu) của tỉnh An Giang vẫn còn nhiều người đến chợ, trong khi quy định giãn cách là không tập trung đông người. Để giải quyết khó khăn này, Đảng ủy, UBND phường Long Thạnh đã suy nghĩ, cho chủ trương thực hiện mô hình "Đi chợ giùm dân". Mô hình do các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội của phường thực hiện và khi thực hiện, mô hình đã phát huy hiệu quả, góp phần hạn chế lượng người ra đường không cần thiết.

Cùng với mô hình "Gian hàng 0 đồng", mô hình "Đi chợ giùm dân" đã mang lại sự chia sẻ, động viên, giúp đỡ hộ nghèo, lao động nghèo tại các địa phương. Thông qua các mô hình góp phần thắt chặt nghĩa tình, tinh thần đoàn kết, sáng tạo của dân tộc, dìu dắt nhau vượt qua giai đoạn khó khăn của cuộc sống. Trong những ngày cả nước chống dịch, chỉ tính riêng địa bàn tỉnh, đã có hàng trăm gian hàng, hàng ngàn tấn rau, củ, quả, gạo được mang đến phục vụ người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn, góp phần làm sâu sắc thêm truyền thống "Tương thân tương ái" của dân tộc Việt Nam.

Nhiều địa phương có dịch cũng xuất hiện mô hình chợ này để đảm bảo mọi người dân đều có cơ hội tiếp cận hàng hóa thiết yếu để "không ai bị bỏ lại phía sau".

"Bán theo 'combo'

Được mở bán lại, nhiều chợ tại TP HCM đã áp dụng một số mô hình bán hàng kiểu mới như bán theo "combo", lập các đội bán hàng lưu động, nhằm phục vụ nhu cầu người dân.

Hình thức mua hàng Combo (gói những hàng hoá thiết yếu nhất phục vụ đời sống người dân hàng ngày) đang được áp dụng nhiều nơi tại TP HCM. Nhiều siêu thị cũng đưa ra biển hướng dẫn cách mua hàng combo để người dân tiện mua sắm, như: Chọn hàng và điền đầy đủ vào phiếu thông tin; thanh toán và chuyển đơn đặt hàng đến cán bộ phụ trách trên địa bàn và nhận hàng theo lịch của cơ quan quản lý trên địa bàn.

Tổ Công tác đặc biệt Bộ Công Thương ghi nhận, mô hình bán hàng lưu động bằng xe buýt hoặc chợ "dã chiến" lưu động đã được nhiều tiểu thương đăng ký nên quận sẽ tăng quy mô thực hiện để thay thế các chợ bị tạm ngưng vì dịch, các phường có nhu cầu sẽ được hỗ trợ.

Trong khi đó, dù chợ tạm ngưng hoạt động nhiều tuần qua nhưng đại diện Ban quản lý chợ Xã Tây (Q.5) cho biết đơn vị vẫn phối hợp với chính quyền, tiểu thương để giao hàng đến người dân, điểm cách ly, phong tỏa.

Viettel Post tại TP HCM cho biết ngoài duy trì bán rau củ, đơn vị đã tăng lượng bán trứng lưu động lên hàng chục nghìn quả mỗi tuần bằng hình thức nhận đơn hàng trên kênh online và giao tận nơi cho khách.

Tương tự, vừa tham gia bán thực phẩm lưu động, đại diện Bưu điện TP HCM cho biết đơn vị bán ra khoảng 20.000 trứng gia cầm cho mỗi đợt, và có nhiều hoạt động hỗ trợ người dân như tặng gạo, giao hàng miễn phí.

Hiện nhiều siêu thị như Vinmart/Vinmar+, Bách Hóa Xanh... cũng đã bắt đầu áp dụng bán hàng dưới dạng "combo", đăng ký trước cho nhiều địa phương, và sẽ tăng mạnh thêm quy mô hoạt động để hỗ trợ người dân.

Theo đó, khi cần, người dân có thể đăng ký mua chung, hoặc liên hệ với địa phương để chuyển đơn hàng đến người đại diện, thông qua đây, đơn hàng mua chung sẽ được địa phương và siêu thị thiết lập.

Siêu thị di động kiểu mới

Sở Công Thương TP HCM mới đây đã phối hợp với một đơn vị để khai trương mô hình "siêu thị di động kiểu mới". Theo đó, mô hình này sẽ bày bán với hơn trăm mặt hàng nhu yếu phẩm như thịt, trứng, rau củ… với giá tốt ngay trên các xe buýt. Ngoài ra, chương trình có 1.000 phần quà, tổng trị giá 300 triệu gửi đến những hộ gia đình khó khăn.

Mô hình này dự kiến kéo dài trong 2 tháng và sẽ tăng quy mô lên 3-4 chiếc xe buýt, chủ yếu phục vụ tại quận, huyện vùng ven, mỗi chiếc bán tại 1-2 điểm.

Theo báo cáo của Tổ Công tác đặc biệt của Bộ Công Thương, hơn một tháng qua, TP HCM đã tổ chức được hàng nghìn điểm bán hàng lưu động, bình ổn, lượng lớn thực phẩm thiết yếu đã được đưa đến tay người dân qua các kênh bán hàng này.

Siêu thị trên xe buýt

"Mang chợ ra chỗ thoáng"

Dịch Covid-19 diễn biến phức tạp với chủng loại Delta lây lan nhanh, một số siêu thị ở Cần Thơ đã áp dụng mô hình bán hàng thông minh, cho phép người mua hàng theo "combo" tại các quầy bán lưu động ở khu vực thoáng khí và hạn chế tối đa tiếp xúc.

Theo ghi nhận của Tổ Công tác đặc biệt khu vực các tỉnh thành phía Nam của Bộ Công Thương, việc các siêu thị tận dụng khu vực sảnh, hành lang, khuôn viên trung tâm thương mại để bày bán các quầy hàng giãn cách đã hạn chế tối đa sự tiếp xúc giữa người người mua. Đây là mô hình rất thông minh, cần được cân nhắc áp dụng với các địa phương khác có dịch, với biến chủng Delta có nguy cơ lây lan nhanh.

Thành phố Cần Thơ đã áp dụng các biện pháp phòng chống dịch bệnh theo Chỉ thị 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ được 21 ngày. Theo ghi nhận của Tổ Công tác đặc biệt, tình hình thị trước khá ổn định, nguồn cung đã cơ bản đáp ứng được nhu cầu của người dân. Trong ngày 8/8 giá cả các mặt hàng thiết yếu nhìn chung ổn định. Trong đó, sức mua một số mặt hàng lương thực, thực phẩm tại các siêu thị, cửa hàng tiện ích tăng 10% so với ngày 7/8.

Hiện, lượng hàng hóa thiết yếu được nhập về để phục vụ nhu cầu của người dân trên địa bàn thành phố là 89.915 tấn. Trong đó, thịt heo là 15.335 tấn, thịt gia cầm 6.681 tấn, trứng gia cầm 23.712 vỉ, (mỗi vỉ 06 trứng), thủy hải sản các loại 11.153 tấn và rau củ quả 56.746 tấn.

Sở Công Thương Cần Thơ đã phối hợp chặt chẽ với các Sở, ngành, Ủy ban nhân dân quận, huyện tổ chức và bố trí các điểm bán hàng bình ổn, "mô hình mang chợ ra không gian thoáng" và các hình thức bán hàng hợp lý khác,… nhằm để phục vụ cho người dân từng khu vực. Hiện, thành phố đã triển khai được 47 điểm chợ và siêu thị, điểm bán thông minh theo hình thức giãn cách, không tiếp xúc. Do vậy, hàng hoá cũng như giá cả trên địa bàn thành phố nhìn chung ổn định, chưa có biến động.

Làm việc với Sở Công Thương Cần Thơ mới đây, Tổ Công tác đặc biệt Bộ Công Thương ở phía Nam đánh giá cao mô hình "mang chợ ra không gian thoáng" của Cần Thơ. Tổ lưu ý Sở cần phối hợp chặt chẽ với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đẩy mạnh tiêu thụ hàng hoá nông sản; phối hợp với lực lượng Quản lý thị trường theo dõi kiểm tra chặt chẽ chất lượng an toàn thực phẩm và giá cả hàng hoá theo chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Công Thương tại các Chỉ thị số 07 và Chỉ thị số 08 năm 2021. Ngoài ra, Tổ cũng vận động thêm các doanh nghiệp vận tải ủng hộ (miễn phí hoặc giảm giá) tham gia để giảm chi phí và gánh nặng bảo đảm bình ổn thị trường.

Mô hình bưu cục và chợ thương mại điện tử

Tận dụng tối đa hệ thống vận chuyển của doanh nghiệp bưu chính viễn thông cho công tác phân phối, lưu chuyển hàng hóa trong khu vực có dịch và hệ thống các điểm bán của bưu điện làm điểm phân phối hàng hóa - đó là mô hình được Bộ Công Thương (Tổ công tác đặc biệt về đảm bảo nguồn cung hàng hoá và hỗ trợ duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh cho các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương phía Nam - Tổ công tác đặc biệt) và Bộ Thông tin Truyền thông chỉ đạo doanh nghiệp triển khai rất tốt thời gian qua nhằm nối liền chuỗi cung ứng hàng hóa đến các vùng có dịch.

Ngoài việc phối hợp chặt chẽ với Bộ Thông tin và Truyền thông tạo điều kiện cho các doanh nghiệp cung ứng hàng hóa thiết yếu ra thị trường, Tổ công tác đặc biệt của Bộ Công Thương cũng làm đầu mối cung cấp liên hệ của Sở Công Thương các tỉnh phía Nam để cung cấp cho các doanh nghiệp để công ty trực tiếp liên hệ hỗ trợ các tỉnh thành kết nối, tiêu thụ nông sản, hàng hóa thiết yếu thông qua hoạt động vận chuyển, sàn thương mại điện tử và bán hàng offline hay lưu động tại các tỉnh, thành phố.

Bên cạnh 2 doanh nghiệp lớn là Tổng công ty Bưu điện Việt Nam (Vietnam Post) và Tổng công ty cổ phần Bưu chính Viettel (Viettel Post) đã tham gia cung cấp hàng hóa thiết yếu tại các địa phương đang giãn cách xã hội từ trung tuần tháng 7, đến nay hoạt động này đã có thêm sự chung tay của 3 doanh nghiệp bưu chính khác gồm Giao hàng nhanh, Giao hàng tiết kiệm và Netco.

Theo số liệu từ 5 doanh nghiệp bưu chính, tính đến hết ngày 7/8, tổng khối lượng hàng hóa thiết yếu đã được các doanh nghiệp này cung ứng tới người dân các địa phương trên cả nước là 14.584 tấn, tăng 11% so với ngày 6/8. Đến hết ngày 7/8, trên cả nước các doanh nghiệp bưu chính đã thiết lập tổng số 3.735 điểm cung cấp hàng hóa thiết yếu. Tổng khối lượng 14.584 tấn hàng hóa thiết yếu đã được các doanh nghiệp bưu chính cung cấp cho người dân các tỉnh, thành đang giãn cách có tổng giá trị 448,43 tỷ đồng, tăng 11% so với ngày 6/8.

Ngoài ra, trong thời gian qua, các doanh nghiệp cũng đã vận chuyển theo chỉ đạo của chính quyền các địa phương hơn 3.880 tấn hàng hóa thiết yếu.

Hiện nay, cùng với việc đảm bảo duy trì chuỗi cung ứng hàng hóa tại Thủ đô trong thời gian toàn thành phố thực hiện giãn cách, các doanh nghiệp bưu chính đang tập trung để vừa đảm bảo cung ứng hàng hóa thiết yếu vừa hỗ trợ tiêu thụ nông sản đến kỳ thu hoạch tại 19 tỉnh, thành phía Nam gồm: An Giang, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bến Tre, Bình Dương, Bình Phước, Cà Mau, Cần Thơ, Đồng Nai, Đồng Tháp, Hậu Giang, Kiên Giang, Long An, Sóc Trăng, Tây Ninh, Tiền Giang, TP.HCM, Trà Vinh, Vĩnh Long và Bạc Liêu.

Thời gian tới, theo Bộ Công Thương, đây được xác định là một trong những kênh phân phối sẽ được phát huy tối đa hiệu quả nhằm cung ứng hàng hóa đến cho người dân các địa phương đang thực hiện cách ly theo các chỉ thị của Chính phủ.