Cuộc đua trở thành trung tâm sản xuất mới của châu Á thay Trung Quốc: Ấn Độ khó 'soán ngôi' Việt Nam

Kênh CNBC ngày 2/4 đưa tin, Mỹ đã theo đuổi chương trình nghị sự "kết bạn" khi cạnh tranh với Trung Quốc ngày càng gia tăng. Chính quyền Tổng thống Joe Biden đã khuyến khích các công ty Mỹ chuyển hoạt động sản xuất công nghệ và điện tử ra khỏi Trung Quốc, sang các nước thân thiện hơn, đặc biệt là Việt Nam và Ấn Độ ở Châu Á-Thái Bình Dương.

"Cả Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa đều coi Trung Quốc là một thách thức. Và trong mọi cuộc họp ở Mỹ đều hỏi giám đốc điều hành rằng chiến lược giảm rủi ro của họ trước Trung Quốc là gì", Mukesh Aghi - Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Diễn đàn Đối tác Chiến lược Mỹ-Ấn Độ - cho biết.

Việt Nam khởi đầu thuận lợi

CNBC đưa tin, Ấn Độ và Việt Nam là những lựa chọn sản xuất hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và công ty nước ngoài, một phần do chi phí lao động thấp. Tuy nhiên, giữa hai quốc gia này, Việt Nam vẫn dẫn đầu với kim ngạch xuất khẩu năm 2023 đạt tổng cộng 96,99 tỷ USD, so với 75,65 tỷ USD của Ấn Độ.

"Việt Nam được biết đến với khả năng sản xuất thiết bị điện tử. Ấn Độ mới tham gia vào cuộc chơi đó nên điều này mang lại cho Việt Nam lợi thế cạnh tranh", Samir Kapadia - Giám đốc điều hành của India Index và quản lý trưởng của Vogel Group - cho biết.

Trong khi mối quan hệ giữa Ấn Độ với Mỹ ngày càng nồng ấm, đặc biệt là sau chuyến thăm cấp nhà nước tới Nhà Trắng của Thủ tướng Narendra Modi vào tháng 6/2023, Việt Nam đã có thỏa thuận thương mại và đầu tư với Washington kể từ năm 2007.

Một lợi thế quan trọng khác của Việt Nam là chính sách thông thoáng hơn so với Ấn Độ. Chủ tịch Diễn đàn Đối tác Chiến lược Mỹ-Ấn Độ Aghi lưu ý rằng Ấn Độ có "29 bang và mỗi bang lại có chính sách có thể khác nhau".

Nari Viswanathan - Giám đốc cấp cao về chiến lược chuỗi cung ứng tại công ty phần mềm Coupa có trụ sở tại California (Mỹ) - cho biết: "Việt Nam chiếm thế thượng phong khi nói đến lợi thế kinh tế nhờ quy mô sản xuất."

Thuế nhập khẩu của Ấn Độ vẫn ở mức cao

Một trở ngại đối với tham vọng trở thành trung tâm sản xuất của Ấn Độ là thuế nhập khẩu 10% đối với công nghệ thông tin và truyền thông. Theo Andy Ho - giám đốc đầu tư của VinaCapital - mức này cao hơn thuế nhập khẩu trung bình của Việt Nam khoảng 5%.

Thuế nhập khẩu của Ấn Độ nhằm bảo vệ các nhà sản xuất trong nước, nhưng việc giảm thuế sẽ là một phần trong nỗ lực của chính phủ Ấn Độ nhằm thu hút các công ty nước ngoài sản xuất hàng hóa trong nước.

Kapadia của India Index nói: "Năm 2024 sẽ là năm Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi dỡ bỏ nhiều mức thuế này, nhưng ông ấy sẽ thực hiện điều đó tập trung vào từng ngành chứ không phải theo từng quốc gia."

Ví dụ, Ấn Độ vào tháng 1 đã giảm thuế nhập khẩu đối với một số bộ phận kim loại và nhựa được sử dụng trong sản xuất điện thoại di động từ 15% xuống 10%. Điều đó mang lại lợi ích cho các công ty như Apple và Dixon Technologies - nhà sản xuất điện thoại cho Xiaomi, Samsung và Motorola.

"Với thế mạnh của Việt Nam về sản xuất điện tử và xuất khẩu sang Mỹ, đó là nơi chúng ta sẽ sớm thấy lực kéo mạnh nhất khi Ấn Độ cố gắng chiếm thị phần. Điều này bao gồm tất cả các loại nhựa, thành phần kim loại và các mặt hàng cơ khí", Kapadia cho biết.

Theo bài đăng trên LinkedIn của Pankaj Mahindroo - Chủ tịch Hiệp hội Điện tử và Di động Ấn Độ, xuất khẩu đồ điện tử của Ấn Độ sang Mỹ từ tháng 1 đến tháng 9/2023 đạt 6,6 tỷ USD, so với 2,6 tỷ USD của cùng kỳ năm 2022.

Nhưng Ho của VinaCapital cảnh báo rằng, việc giảm thuế nhập khẩu "không phải là lợi thế bền vững trong việc thu hút đầu tư FDI về lâu dài".

"Điều mà các nhà đầu tư nước ngoài có xu hướng quan tâm hơn là các vấn đề về kinh doanh dễ dàng - đặc biệt là tính linh hoạt trong việc tuyển dụng nhân công - hơn là thuế và thuế quan. Đây là nguồn lợi thế lâu dài chính của Việt Nam so với Ấn Độ", ông Ho nói với CNBC trong một email.

Hiệu quả là chìa khóa

Mặc dù Ấn Độ muốn trở thành một nền kinh tế phát triển vào năm 2047 nhưng cơ sở hạ tầng của nước này vẫn còn thiếu sót, dẫn đến thời gian vận chuyển và giao hàng bằng đường bộ kéo dài.

"Một tàu biển ở Singapore có thể được dỡ hàng trong vòng 8 giờ và được đưa lên xe tải đến các nhà máy tiềm năng, nhưng con tàu tương tự ở Ấn Độ sẽ bị mắc kẹt trong một nhà kho trong nhiều ngày", Aghi của Diễn đàn Đối tác Chiến lược Mỹ-Ấn Độ cho biết, đồng thời cảnh báo những sự chậm trễ này làm giảm sức hấp dẫn của quốc gia Nam Á này đối với các công ty nước ngoài.

Ông nói thêm: "Trung Quốc có thể đi trước Ấn Độ 10 năm về cơ sở hạ tầng, vì vậy nước này cần nỗ lực hơn nữa để đảm bảo cơ sở hạ tầng tiếp tục được xây dựng."

Ngân sách tạm thời của Ấn Độ ước tính rằng, chính phủ liên bang sẽ chi 2,55 nghìn tỷ rupee (30,7 tỷ USD) để cải thiện hệ thống đường sắt của Ấn Độ.

"Ấn Độ đang đi đúng hướng trên con đường hiện đại hóa hệ thống hậu cần để tăng cường chuỗi cung ứng, đáp ứng nhu cầu của các nhà nhập khẩu và nhà xuất khẩu, ở tất cả các loại đường và cảng mới. Tôi nghĩ đó sẽ là ưu tiên hàng đầu trước khi tự động hóa", Kapadia nói.