Cựu Kinh tế trưởng World Bank chia sẻ về nhân tố mới góp phần tạo bước nhảy vọt cho phát triển kinh tế bền vững tại Việt Nam

Sáng kiến CSR đều tạo ra nhiều giá trị tốt đẹp

Với kinh nghiệm làm việc cho World Bank Việt Nam với vai trò là Kinh tế trưởng, ông nhận thấy sự phát triển của các hoạt động CSR tại Việt Nam như thế nào?

CSR không phải là một khái niệm mới trên toàn cầu, nhưng rõ ràng CSR đã trở nên quan trọng hơn tại Việt Nam trong những năm gần đây. Các doanh nghiệp sẵn sàng mất thêm chi phí khi hoạt động để đóng góp cho xã hội nhiều hơn.

Ví dụ như, một công ty chế biến thực phẩm chọn trả nhiều tiền hơn cho nông dân để cung cấp cho họ những sản phẩm tươi sống, đảm bảo chất lượng nhất. Hoặc một công ty bán trái cây và rau quả lựa chọn các sản phẩm được sản xuất từ các phương pháp sản xuất hữu cơ.

Lý do khiến các công ty tư nhân làm điều này có thể là vì chủ sở hữu của họ thực sự cam kết bởi lý tưởng chính đáng, hoặc chỉ vì làm như vậy sẽ giành được thiện chí của khách hàng và cho phép họ tính giá cao hơn cho sản phẩm của mình.

Ở một khía cạnh khác, kinh doanh có trách nhiệm với xã hội sẽ tạo được nhiều thiện cảm từ khách hàng, nhờ đó các sản phẩm của những doanh nghiệp này được tin tưởng hơn. Thậm chí, những doanh nghiệp này có thể đưa ra mức giá cao hơn các sản phẩm khác nhưng vẫn được người tiêu dùng ủng hộ.

Theo tôi, bất kể động cơ của các doanh nghiệp là gì, để gây ấn tượng với khách hàng thì hoạt động vì lợi ích xã hội sẽ giúp doanh nghiệp hưởng lợi nhiều hơn. Đây chính là một trong những lý do tại sao CSR ngày càng trở nên phổ biến ở Việt Nam.

Hoạt động CSR tác động như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam?

Các sáng kiến đi theo nguyên tắc CSR đều tạo ra nhiều giá trị tốt đẹp. Đơn giản như, nhờ vào CSR, nông dân có thu nhập tốt hơn, phân bón được sử dụng ít hơn trong nông nghiệp, các tòa nhà có giá trị di sản được bảo vệ hay trẻ em ở vùng khó khăn được nhận được học bổng nhiều hơn.

Không chỉ vậy, hoạt động CSR còn tác động tích cực vào đời sống của chúng ta như người tiêu dùng được cung cấp nhiều sự lựa chọn tốt hơn. Nếu như trước đây, người tiêu dùng chỉ có thể mua trái cây và rau quả được sản xuất trong quy trình sử dụng thuốc trừ sâu và phân bón, thì bây giờ họ sẽ được chọn các sản phẩm hữu cơ, ngon hơn và lành mạnh hơn. Tất cả những điều này đều tạo ra hiệu ứng tích cực cho xã hội, vì vậy nên hoan nghênh, khuyến khích thực hiện CSR nhiều hơn.

Xét về mặt phát triển kinh tế, CSR sẽ là một trong những yếu tố góp phần tạo phát triển bền vững trong dài hạn. Tuy nhiên, tôi không nghĩ rằng CSR sẽ là yếu tố quyết định có thể tạo bước ngoặt trong sự phát triển kinh tế của Việt Nam.

Những chuyển đổi kinh tế lớn đến từ việc nâng cấp cơ sở hạ tầng, hệ thống giáo dục và y tế được cải thiện hoặc hội nhập sâu hơn vào thị trường thế giới. Các sáng kiến CSR của các công ty tư nhân có thể là sự bổ sung quan trọng nhưng chúng không thể thay thế cho các loại chính sách phát triển mà chính phủ có thể thực hiện.

Giải thưởng đầu tiên tạo sự khác biệt lớn nhằm thúc đẩy sáng kiến CSR tại Việt Nam

Human Act Prize (HAP) là một giải thưởng nhằm tôn vinh các sáng kiến CSR. Theo ông, giải thưởng này sẽ mang lại những thay đổi như thế nào cho nền kinh tế - xã hội của Việt Nam?

Các hoạt động CSR tại Việt Nam sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ nhờ giải thưởng này. Vì ban giám khảo của HAP bao gồm các doanh nhân, chuyên gia và nghệ sĩ nên việc giành được một trong những giải thưởng của HAP là sự công nhận lớn.

Cùng với tầm ảnh hưởng của giải thưởng và sức lan tỏa mạnh mẽ từ các phương tiện truyền thông, tôi tin HAP sẽ giúp các các cá nhân, tổ chức có những đóng góp tích cực cho xã hội thông qua những sáng kiến, dự án cộng đồng, mang lại hiệu quả lâu dài và bền vững được người biết đến và đón nhận.

Bên cạnh đó, tôi cũng muốn nhấn mạnh rằng, tiêu chí lựa chọn các giải thưởng HAP rất nghiêm ngặt, từ đó tạo độ tin cậy cao cho các sáng kiến giành được giải thưởng. Với tôi, uy tín là yếu tố rất quan trọng đối với sự thành công của CSR.

HAP khuyến khích các doanh nghiệp tham gia các hoạt động xã hội vì sự phát triển bền vững như thế nào?

Tôi kỳ vọng rằng, giải thưởng HAP sẽ được tổ chức trong các năm tới, với nhiều bài dự thi hơn nữa, và chất lượng của giải thưởng sẽ được nâng lên. Với tiêu chuẩn và uy tín cao, HAP sẽ là giải thưởng đầu tiên tạo ra khác biệt lớn trong việc thúc đẩy sáng kiến CSR tại Việt Nam.

Đồng thời, việc phổ biến các sáng kiến CSR giữa các doanh nghiệp tư nhân có thể giúp đất nước vượt qua giai đoạn phát triển khó khăn này một cách an toàn hơn. Nó thậm chí có thể giúp ích rất nhiều! Theo tôi, HAP có đóng góp quan trọng vào việc lan tỏa các sáng kiến CSR tại Việt Nam.

Theo tôi, khi thực hiện các sáng kiến CSR, các doanh nghiệp nên ghi nhớ ba điều. Đầu tiên là phải chọn lọc. Một doanh nghiệp có thể cố gắng làm những điều tốt trên nhiều khía cạnh khác nhau, một số liên quan trực tiếp đến ngành nghề kinh doanh của họ và một số khác có thể là những vấn đề chung của xã hội, nhưng sẽ tốt hơn nếu tập trung vào các hoạt động được khách hàng đánh giá cao và công ty có thể làm tốt hơn.

Thứ hai là truyền thông. Mọi doanh nghiệp muốn làm những điều tốt cho xã hội, nhưng có thế những nỗ lực hoạt động theo CSR của họ sẽ không được đền đáp nếu ít người biết đến. Mặc dù hoạt động CSR không nhằm mục đích khoe mẽ nhưng mỗi công ty nên có một bộ phận quan hệ công chúng, kết nối với người tiêu dùng nhiều hơn và giới thiệu những gì doanh nghiệp đang làm.

Thứ ba là uy tín. Vì các sáng kiến CSR trên thực tế có thể mang lại lợi nhuận, các doanh nghiệp sẽ có cám dỗ to lớn để khuếch đại những gì họ làm. Bằng cách đó, với chi phí thấp các công ty vẫn có thể tạo ảnh hưởng lớn đến người tiêu dùng. Vì rủi ro này, các công ty tư nhân cần phải chứng minh mạnh mẽ rằng họ đang thực sự làm điều tốt cho xã hội chứ không chỉ giả vờ là tốt.

Nền kinh tế “xanh” là chìa khóa cho phát triển bền vững

CSR và HAP đều hướng tới phát triển bền vững. Vậy theo ông, Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức nào trong phát triển bền vững?

Trong bối cảnh nền kinh tế năng động cao sẽ có nhiều cơ hội tạo lợi nhuận rất lớn. Nhưng đồng thời, thách thức ở một đất nước đang phát triển như Việt Nam khá nhiều. Việt Nam cũng đang phải đối mắt với những vấn đề như môi trường, bảo tồn di sản quốc gia…

Ở đó, các doanh nghiệp hoạt động chỉ vì lợi ích của bản thân có thể tác động không tốt đến môi trường, khiến cho một số nhóm yếu thế trong xã hội bị tổn thương.

Chính vì vậy, ưu tiên hàng đầu là xây dựng năng lực để ngăn chặn những thiệt hại từ sự phát triển kinh tế nhanh chóng. Việt Nam cần nỗ lực thực thi các chính sách bảo vệ môi trường, bảo tồn di sản và chăm sóc những thành viên dễ bị tổn thương nhất trong xã hội.

Theo ông, tầm quan trọng của sự hợp tác giữa Chính phủ, doanh nghiệp và xã hội trong việc giải quyết các thách thức về phát triển bền vững ở Việt Nam là gì?

Việt Nam cần các chính sách phát triển mạnh mẽ liên quan đến cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực, thúc đẩy kinh doanh. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng cần các tổ chức được trao quyền có thể bảo vệ môi trường, bảo tồn văn hóa và đảm bảo hòa nhập xã hội.

Đặc biệt, một mình Chính phủ thực hiện là không đủ mà cần có sự tham gia của các tổ chức, doanh nghiệp và bản thân mỗi người dân. Doanh nghiệp nỗ lực đổi mới, đưa sản phẩm mới ra thị trường, cùng với đó Nhà nước hướng dẫn và điều tiết. Dù doanh nghiệp làm gì thì cũng nên có trách nhiệm hơn với xã hội và điều này sẽ tạo ra sự khác biệt lớn.

Đối với mỗi cá nhân, họ có vai trò rất quan trọng trong việc kêu gọi sự chú ý đến các vấn đề, đề xuất các cách giải quyết và giám sát doanh nghiệp hoạt động.

Theo ông, đâu sẽ là chìa khóa cho phát triển bền vững ở Việt Nam?

Tất nhiên, nền kinh tế sẽ “xanh” hơn ở một quốc gia chuyên về dịch vụ có giá trị gia tăng cao, so với quốc gia tập trung vào sản xuất dầu hoặc khai thác than. Một nền kinh tế có tài sản chính là tài năng con người gần như chắc chắn sẽ hoạt động tốt hơn trên phương diện môi trường, văn hóa và xã hội.

Nhưng mọi quốc gia đều cần năng lượng và mọi quốc gia đều cần cung cấp cơ hội việc làm cho những công dân có trình độ thấp hơn. Vì vậy, điều cơ bản là phải làm cho mỗi lĩnh vực trở nên bền vững hơn. Năng lượng có thể sạch hoặc bẩn. Các hoạt động sử dụng nhiều lao động có thể có xu hướng bóc lột những người dễ bị tổn thương hoặc trở thành con đường đưa họ đi lên.

Vì vậy tôi cho rằng chìa khóa của sự phát triển bền vững liên quan đến quá trình đô thị hóa. Các thành phố rộng lớn và tắc nghẽn sẽ có hại cho môi trường. Việc tập trung vào xây dựng đường cao tốc và trung tâm mua sắm có thể giết chết nền văn hóa của một quốc gia, phá hủy các tòa nhà và khu dân cư có giá trị và dẫn đến đời sống xã hội nghèo nàn.

Do đó, những gì chúng ta làm với không gian có thể quan trọng hơn những gì chúng ta làm với mỗi lĩnh vực. Suy nghĩ về các sáng kiến có trách nhiệm liên quan đến thành phố và di sản có thể cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển bền vững. Một lần nữa tôi muốn nhấn mạnh rằng, CSR nói chung hay HAP nói riêng sẽ giúp ích rất nhiều cho phát triển bền vững.