Đánh thuế thương lái Trung Quốc: Được không?

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) mới đây đã có công văn kiến nghị Bộ Tài chính thu thuế đối với thương lái Trung Quốc (TQ).

Lỗ hổng lớn

Cụ thể, công văn của VASEP nêu rõ: Đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu, bổ sung quy định thu thuế đối với thương lái người nước ngoài thu mua trực tiếp nông thủy sản. Hiện nay thương lái nước ngoài chủ yếu là người TQ.

“Các văn bản luật về thuế còn lỗ hổng lớn là quản lý thu thuế đối với thương nhân thu mua trực tiếp nông thủy sản là người nước ngoài. Việc thiếu quy định thu thuế với những thương lái này không những khiến Nhà nước thất thu thuế mà còn gây nhiều khó khăn, lũng đoạn thị trường nguyên liệu nông thủy sản đối với các doanh nghiệp (DN) trong nước làm ăn chân chính” - văn bản của VASEP nhấn mạnh.

Đây không phải lần đầu tiên VASEP có kiến nghị về vấn đề này. Trước đó, VASEP từng có kiến nghị Bộ Tài chính đánh thuế xuất khẩu đối với tôm tươi xuất khẩu. Việc đánh thuế sẽ hạn chế tiêu cực của tình trạng thương lái TQ thu mua tôm, không qua chế biến hay cấp đông mà xuất ngay tôm tươi.

Trao đổi thêm với chúng tôi vào ngày 28-7, ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký VASEP, nói việc kiến nghị thu thuế đối với thương lái TQ thu mua nông sản ở Việt Nam vì họ tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh với DN trong nước. Hiện các thương lái TQ chủ yếu thu mua gián tiếp qua thương lái Việt Nam, xuất khẩu phần lớn qua đường tiểu ngạch nên không hề chịu bất cứ thuế, phí nào của nước ta.

“Các thương lái TQ không chỉ thu mua để xuất khẩu mà nghiêm trọng hơn là họ còn bán lại trong nội địa Việt Nam. Thậm chí, việc thu mua tràn lan của thương lái TQ, thu mua kiểu vơ vét bất kể chất lượng kém hay tốt làm ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng thủy sản Việt Nam. Đơn cử như với tôm bơm tạp chất, thương lái TQ cũng thu mua mà không hề kiểm tra chất lượng. Đó là chưa kể họ còn tạo điều kiện cho thương lái Việt Nam bơm tạp chất, ăn gian trọng lượng” - ông Hòe nhấn mạnh.

Làm sao để thu thuế?

Nhiều DN cho rằng việc tính toán để có giải pháp đánh thuế đối với thương lái TQ là chủ trương đúng. Bởi lẽ thương lái TQ hoạt động tại Việt Nam thì phải tuân thủ pháp luật Việt Nam, phải đóng thuế như các DN trong nước.

Tuy nhiên, việc làm thế nào để đánh thuế đối với thương lái TQ là không dễ. “Với việc thương lái TQ thu mua rồi bán lại ngay tại thị trường Việt Nam thì có thể kiểm tra, giám sát và áp dụng biện pháp thu thuế. Nhưng đối với trường hợp thương lái TQ núp bóng thương lái Việt Nam để xuất khẩu thì rất khó. Tuy vậy, chúng tôi vẫn đưa ra đề nghị như trên là để đánh động các cơ quan chức năng, quản lý của Việt Nam cần có giải pháp kiểm tra, quản lý và thu thuế các thương lái TQ” - ông Hòe nói.

Luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang cho biết trước đây thương lái người nước ngoài hay trong nước đều nộp thuế buôn chuyến với thuế suất thấp. Về sau thuế này được bỏ, tính thành thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân. Nông lâm thủy sản trước đây còn chịu thuế giá trị gia tăng 5% thì nay được miễn.

“Chính sách thuế thì phải áp dụng chung, không phân biệt cá nhân trong nước hay ngoài nước. Do đó không có căn cứ để thu thuế đối với thương lái nước ngoài, cụ thể là thương lái TQ” - ông Xoa bày tỏ quan điểm.

Trong khi đó, luật sư Nguyễn Thái Sơn, Giám đốc Công ty Tư vấn thuế Sài Gòn,đề nghị: “Bộ Tài chính trên kiến nghị của VASEP nên khôi phục loại thuế tương tự thuế buôn chuyến trước đây để thương lái phải nộp thuế. Tuy nhiên, đã thu thuế thì không phân biệt trong nước, nước ngoài. Với cách thu này, dù thương lái TQ thuê người Việt ra giao dịch thì thương lái TQ vẫn phải gián tiếp nộp thuế. Nếu thương nhân trong nước bán lại cho DN trong nước thì có thể có chính sách hoàn thuế này lại cho thương nhân, còn anh mua giùm thương lái TQ thì không hoàn thuế” - ông Sơn đề xuất.

Song song đó, ông Sơn cũng cho rằng cần quy định rõ liên quan đến thương nhân nước ngoài mà không có đăng ký kinh doanh thì phải bị tịch thu hàng.