Đề xuất mới về sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân vừa ký tờ trình Chính phủ về việc ban hành Nghị định thay thế Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu và các nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 83.

Bên cạnh đề xuất để doanh nghiệp đầu mối tự quyết định giá bán xăng dầu, Bộ Công Thương cũng đưa ra đề xuất quan trọng về Quỹ bình ổn giá xăng dầu.

Theo Bộ Công Thương, trong quá trình xây dựng dự thảo nghị định mới, có ý kiến về việc trích lập, sử dụng Quỹ Bình ổn giá xăng dầu hiện nay chưa phù hợp với các quy định của Luật Giá.

Cơ quan soạn thảo cũng nêu rõ sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu chỉ là một trong số các biện pháp bình ổn giá, theo quy định tại Luật Giá hiện hành. "Quỹ bình ổn được quy định khá chi tiết tại Luật Giá, nhưng chưa quy định cụ thể khi nào, ở mức độ nào thì sử dụng Quỹ"- Bộ Công Thương nêu rõ.

Để cụ thể quy định tại Luật Giá về Quỹ bình ổn giá xăng dầu, Bộ Công Thương cho biết tại dự thảo Nghị định lần này sẽ quy định cụ thể trường hợp trích lập, chi sử dụng quỹ.

Tại kết luận thanh tra công bố đầu năm 2024, Thanh tra Chính Phủ (TTCP) đã nêu rõ việc quản lý, sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu cũng tồn tại nhiều bất cập dẫn tới bị doanh nghiệp chiếm dụng.

Theo kết luận thanh tra, trong hơn 5 năm, liên Bộ Công Thương – Tài chính quyết định chi từ Quỹ bình ổn giá khi giá nhiên liệu chưa tăng, số tiền gần 1.143 tỉ đồng, và chi bình ổn cao hơn mức tăng giá, hơn 318 tỉ đồng.

Tuy nhiên, từ kỳ điều hành ngày 1-1-2017 đến 23-4-2018, văn bản điều hành giá của cơ quan quản lý không rõ ràng, dẫn tới 19 doanh nghiệp đầu mối trích lập sai Quỹ bình ổn xăng dầu với xăng RON95 hơn 1.013 tỉ đồng. Các doanh nghiệp này cũng chi sai từ quỹ gần 680 tỉ.

Theo quy định, Quỹ bình ổn giá chỉ được sử dụng trong trường hợp cấp bách, khi giá tăng cao bất thường ảnh hưởng tới đời sống người dân, song thực tế liên Bộ Công Thương – Tài chính sử dụng quỹ này liên tục trong thời gian dài, khi không có biến động về giá.

Việc này cũng dẫn tới đùn đẩy trách nhiệm, thiếu quy chế phối hợp, phân công giữa Bộ Tài chính – cơ quan chủ trì quỹ, và Bộ Công Thương – cơ quan phối hợp trong quản lý Quỹ bình ổn, kiểm tra, giám sát thương nhân xăng dầu đầu mối.

cũng chỉ ra, Ngân hàng Nhà nước chưa ban hành văn bản hướng dẫn các ngân hàng thương mại quản lý Quỹ bình ổn, dẫn tới 7 doanh nghiệp sử dụng quỹ sai mục đích bình ổn giá, hơn 7.927 tỉ đồng. Số tiền này đã được doanh nghiệp để tại tài khoản thanh toán trong nhiều kỳ, không kết chuyển về tài khoản quỹ.

Trong đó, 3 doanh nghiệp đã trích lập, chi sử dụng Quỹ bình ổn với khối lượng xăng dầu vượt sổ sách, dẫn tới trích lập sai gần 4,8 tỉ đồng và chi sai từ quỹ này gần 22,6 tỉ đồng. Một doanh nghiệp trích lập thiếu vào quỹ hơn 3 tỉ đồng, và một đơn vị thực hiện sai nguyên tắc kế toán số tiền điều chỉnh vào quỹ, gần 10,3 tỉ đồng.

Tuy nhiên, cơ quan quản lý (Bộ Công Thương, Tài chính) không nắm rõ số dư đầu kỳ, số trích lập, sử dụng hay lãi của quỹ này tại một số doanh nghiệp khi ba năm liên tiếp, các doanh nghiệp đầu mối và ngân hàng thương mại nơi họ mở tài khoản Quỹ bình ổn xăng dầu không gửi sao kê.