Doanh nghiệp chủ động ứng phó

Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách công thương (Bộ Công Thương) dẫn thống kê cho thấy trong quý II/2024, thương mại toàn cầu đã có bước phục hồi khá ngoạn mục, dự báo tăng 3% trong năm 2024. Tuy nhiên, căng thẳng địa chính trị dai dẳng có thể leo thang lên mức nguy hiểm, có nguy cơ tác động tới hoạt động sản xuất công nghiệp và thương mại của Việt Nam thời gian tới.

Theo dõi sát sao diễn biến

Theo Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách công thương, căng thẳng địa chính trị cùng với vấn đề biển Đỏ, mức nợ cao và tính bấp bênh của các nền kinh tế tác động tiêu cực đến mô hình thương mại toàn cầu.

Đối với công nghiệp, cuộc xung đột Nga - Ukraine kéo dài dẫn đến tình trạng gián đoạn nguồn cung năng lượng, đẩy giá dầu và khí đốt lên cao. Điều này làm tăng chi phí sản xuất và vận chuyển tại Việt Nam, ảnh hưởng đến lợi nhuận của các doanh nghiệp (DN) và giá cả hàng hóa. Giá năng lượng cao có thể gây áp lực lạm phát, ảnh hưởng đến sức mua của người tiêu dùng và chi phí sinh hoạt, từ đó làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Hơn nữa, Ukraine là nhà xuất khẩu lớn các sản phẩm nông nghiệp như ngũ cốc và dầu ăn nên cuộc xung đột đã làm gián đoạn nguồn cung, đẩy giá các sản phẩm này lên cao. Việt Nam có thể phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguyên liệu hoặc giá thành tăng cao, ảnh hưởng đến ngành công nghiệp chế biến thực phẩm.

Về thương mại, chính sách duy trì lãi suất ở mức cao của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) có thể làm thay đổi tỉ giá hối đoái USD/VNĐ, USD sẽ có xu hướng mạnh hơn so với đồng VNĐ, khiến hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam trở nên đắt đỏ hơn và hàng hóa nhập khẩu rẻ hơn. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế…

Trong bối cảnh đó, Bộ Công Thương cho biết sẽ thực hiện giải pháp tiếp tục các nỗ lực ngoại giao kinh tế, đẩy mạnh hội nhập quốc tế và xây dựng quan hệ với các quốc gia lớn để củng cố vị thế thương mại của Việt Nam, mở rộng thị trường xuất nhập khẩu và giúp tăng trưởng kinh tế bền vững. Song song đó, đa dạng các mô hình phát triển thương mại điện tử, đẩy mạnh tiêu thụ nội địa và kết nối chuỗi cung ứng toàn cầu; đồng thời thúc đẩy phát triển triển thị trường trong nước thông qua việc tăng cường xúc tiến thương mại, quảng bá mạnh mẽ các sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử và nền tảng số.

Bộ Công Thương đề xuất Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương theo dõi sát sao các diễn biến chính trị - kinh tế toàn cầu và khu vực để có các phản ứng chính sách kịp thời và linh hoạt. Ngân hàng Nhà nước tạo điều kiện hỗ trợ tài chính và ưu đãi tín dụng cho các DN, giúp DN hoàn thành các hợp đồng đã ký kết và mở rộng hoạt động xuất khẩu.

Bộ Công Thương cũng khuyến cáo DN cần theo dõi sát sao các quyết định của FED và chuẩn bị các biện pháp ứng phó. Các biện pháp này có thể bao gồm việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tăng cường năng lực sản xuất trong nước và tìm kiếm các nguồn vốn thay thế để bảo đảm sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp Việt Nam.

Theo dõi sát việc FED cắt giảm lãi suất

Theo các chuyên gia, những biến động trên thị trường tài chính quốc tế vừa qua, đặc biệt là xung đột địa chính trị ở khu vực Trung Đông, ngày càng căng thẳng.

Ông Barry Weisblatt David, Giám đốc Khối phân tích - Công ty CP Chứng khoán VNDIRECT, nhận định sau tin tức mới nhất về tốc độ tăng việc làm phi nông nghiệp yếu tại Mỹ, hiện có sự đồng thuận là chắc chắn FED sẽ cắt giảm lãi suất ít nhất một lần và thậm chí có thể cắt giảm 0,5 điểm % cơ bản trong năm nay. Tin tức này đã khiến chỉ số USD (DXY) giảm 0,75% vào hôm qua xuống 102,5 điểm.

"Dự kiến 2 lần cắt giảm lãi suất của FED có thể sẽ đẩy chỉ số DXY xuống dưới 100, giúp Ngân hàng Nhà nước Việt Nam linh hoạt hơn trong việc bơm thanh khoản vào thị trường và giúp dễ đạt được mức tăng trưởng tín dụng 14% hơn. Trên thực tế, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vừa cắt giảm lãi suất OMO (thị trường mở) từ 4,5% xuống 4,25%" - ông Barry Weisblatt David nói.

PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, giảng viên cao cấp Đại học Kinh tế TP HCM, nhận định việc FED giảm lãi suất từ tháng 9 tới có thể không ảnh hưởng quá lớn đến kinh tế Việt Nam bởi tác động của việc điều chỉnh lãi suất có độ trễ nhất định. Chưa kể, chính sách tiền tệ của Việt Nam đang đi lệch pha so với Mỹ, như ngày 5-8, Ngân hàng Nhà nước vừa cắt giảm lãi suất điều hành trên OMO nhưng Mỹ vẫn duy trì lãi suất cao.

"Áp lực của tỉ giá USD/VNĐ thường mang tính mùa vụ, mà thời điểm này áp lực lên thị trường là không nhiều. Thực tế là tỉ giá đã hạ nhiệt đáng kể vừa qua. Việc kỳ vọng FED giảm lãi suất sẽ mở ra nhiều dư địa cho Ngân hàng Nhà nước điều hành chính sách tiền tệ vừa bảo đảm tăng trưởng kinh tế vừa kiểm soát tốt tỉ giá. Việc lãi suất OMO giảm sẽ góp phần hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng, từ đó góp phần thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, đẩy vốn ra thị trường thời gian tới" - PGS-TS Nguyễn Hữu Huân nói.

Theo các chuyên gia của VNDIRECT, việc tăng trưởng chậm lại của Mỹ có thể gây áp lực nhất định lên dự báo xuất khẩu của Việt Nam, vì Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của chúng ta. Nhưng tác động này là không lớn bởi trên thực tế, hoạt động sản xuất của Việt Nam vẫn diễn ra mạnh mẽ trong tháng 7; chỉ số PMI (chỉ số kinh tế được sử dụng để đo mức độ hoạt động của ngành sản xuất và dịch vụ trong một nền kinh tế) đạt 54,7 điểm, nhờ lượng đơn đặt hàng mới tăng mạnh.

Đối với quyết định tăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ), ông Barry Weisblatt David nhận định chỉ tác động nhỏ đến Việt Nam. Một số chuyên gia kinh tế trong nước cũng có chung nhận định này khi cho rằng Nhật Bản chỉ là thị trường xuất khẩu lớn thứ sáu của Việt Nam. Mặt khác, hầu hết khoản đầu tư từ Nhật Bản vào Việt Nam là nguồn vốn hỗ trợ phát triển (giữa các Chính phủ) hay nguồn vốn FDI dài hạn, như khoản đầu tư 1,5 tỉ USD của SMBC vào VPBank. Dòng vốn này vốn không nhạy cảm với những biến động tiền tệ ở mức vừa phải giống như cách mà các dòng vốn ETF sẽ phản ứng. Do đó, dòng vốn đầu tư từ Nhật Bản vào Việt Nam không bị ảnh hưởng.

Dù vậy, phân tích tổng thể tình hình thế giới cùng với tác động từ việc FED cắt giảm lãi suất, các khuyến nghị được đưa ra là DN cần theo dõi sát sao tình hình, chuẩn bị biện pháp ứng phó phù hợp để tận dụng cơ hội và giảm thiểu rủi ro trước mọi biến động.