Năm 2014: Thách thức và cơ hội cho Doanh nghiệp

So với tháng 12/2012, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 11/2013 tăng 5,5%, thấp hơn nhiều so với cùng kỳ 3 năm trước. CPI tháng 12/2013 ước tăng khoảng dưới 6,5% so với tháng 12/2012, đạt mục tiêu đề ra (kế hoạch đề ra là khoảng 8%), thấp hơn mức tăng giá cuối năm 2012 (6,81%). Tuy nhiên, tổng cầu kinh tế yếu và phục hồi chậm cũng là một trong những yếu tố góp phần làm chỉ số giá tăng thấp. Cũng phải thừa nhận rằng, không ít những thách thức đang ở phía trước có thể gây ra những áp lực cho nền kinh tế nước ta trong năm 2014.

Thách thức đối với khu vực DN

Mặc dù kinh tế thế giới được dự báo sẽ tăng trong 2014 - 2015 nhưng  có lẽ vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro như vấn đề nợ công ở châu Âu hay suy giảm tăng trưởng ở Trung Quốc và Ấn Độ.  Hiện nền kinh tế thế giới vẫn còn phải đối mặt với những thách thức khi các nước mới nổi đang phát triển vẫn chưa thoát khỏi tình trạng tồi tệ nhất, kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại, khu vực châu Âu, đặc biệt là khu vực Eurozone đang phải đối mặt với tình trạng đình trệ tương tự như Nhật Bản trong những năm 1980-1998 tăng trưởng chậm và giảm phát.

Lạm phát tuy được kiềm chế nhưng nguy cơ tăng trở lại vẫn còn do chưa thực hiện cải cách tiền lương, chưa thực hiện được một số loại giá (than, điện, y tế, giáo dục..) theo thị trường; tốc độ CPI vẫn cao hơn tốc độ tăng GDP; biên độ dao động lạm phát giữa các năm rất lớn chứng tỏ tính ổn định chưa cao. Kết quả khảo sát gần đây của NHNN nước cho thấy, lạm phát năm 2014 theo kỳ vọng của các tổ chức tín dụng sẽ có mức tăng trung bình 6,74%. Đây cũng là mức nằm trong ngưỡng mục tiêu đề ra của Quốc hội (khoảng 7%). Tuy nhiên, các ngân hàng cũng cảnh báo vẫn nên thận trọng với một số yếu tố gây áp lực lên lạm phát, trong đó, khả năng điều chỉnh giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý có thể ảnh hưởng mạnh nhất đến diễn biến lạm phát trong năm 2014.

Trong năm 2014, những nguy cơ rủi ro trong hoạt động của hệ thống ngân hàng vẫn tiềm ẩn. Thanh khoản của hệ thống ngân hàng được cải thiện, lãi suất cho vay tuy đã giảm nhưng vẫn còn cao và DN vẫn khó tiếp cận được nguồn vốn vay.

Bộ Tài chính vừa có quyết định công bố công khai số liệu dự toán NSNN năm 2014. Theo đó, dự toán tổng thu cân đối NSNN năm 2014 là 782,700 tỷ đồng. Trong đó, thu nội địa là 539,000 tỷ đồng; Thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu là 154,000 tỷ đồng… Năm 2014, tổng chi cân đối NSNN dự toán 1.006.700 tỷ đồng. Bội chi NSNN 224.000 tỷ đồng. Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng công bố cân đối nguồn thu, chi, dự toán ngân sách trung ương và ngân sách địa phương năm 2014. Theo đó, thu ngân sách Trung ương là 495.189 tỷ đồng. Chi ngân sách Trung ương là 719.189 tỷ đồng. Thu ngân sách địa phương là 499.096 tỷ đồng và Chi ngân sách địa phương 499.096 tỷ đồng… Tuy nhiên, trong năm 2014, việc cân đối NSNN được dự báo vẫn tiếp tục khó khăn do hoạt động của DN vẫn chưa khả quan, khiến nguồn thu có khả năng bị sụt giảm. Điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng bố trí vốn đầu tư phát triển (30% GDP).

Phải nói rằng, tăng trưởng của kinh tế VN nhiều năm qua dựa vào 2 nguồn lực chính là khai thác tài nguyên thô và đầu tư công, tuy nhiên 2 “lực đỡ” này hiện đang gặp nhiều khó khăn. Để có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2014 là 5,8%, năm 2015 là 6-6,2% thì VN sẽ vẫn phải tiếp tục dựa vào vốn và tài nguyên. Trong bối cảnh sự tăng trưởng còn phụ thuộc nhiều vào vốn đầu tư (vốn chưa được cải thiện năng suất và hiệu quả), trong thời gian tới, nếu không có các giải pháp đột phá thì việc thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân và ĐTNN sẽ rất khó khăn.

Số liệu của Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch & Đầu tư) cho biết, trong tháng 11/2013, số DN giải thể và tạm dừng hoạt động lên tới trên 5.000 DN, đẩy tổng số DN phải giải thể, dừng hoạt động trong 11 tháng đầu năm 2013 lên 54.932 DN, tăng 8,4% so với cùng kỳ năm 2012. Trong đó, có 8.857 DN hoàn thành thủ tục giải thể, 46.075 DN gặp khó khăn phải tạm ngừng hoạt động.

Thay đổi tư duy quản lý DN Nhà nước

Báo cáo kết quả rà soát lần thứ nhất về chính sách thương mại của Việt Nam tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cho thấy 27 nước thành viên (hầu hết là các đối tác thương mại) nhận định Việt Nam đã có tiến bộ, bảo đảm không phân biệt đối xử giữa DN trong và ngoài nước. Tuy nhiên, việc duy trì một lượng lớn các DNNN  có thể ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường kinh doanh nói chung và kéo lùi sự phát triển kinh tế trong tương lai.

Thống kê của Cục Tài chính DN (Bộ Tài chính), các DNNN đã đầu tư vào các lĩnh vực nóng như chứng khoán, bảo hiểm, bất động sản, ngân hàng tổng cộng hơn 22.000 tỷ đồng. Với yêu cầu đặt ra, hạn chốt 2015 DNNN phải hoàn thành quá trình thoái vốn ngoài ngành để tập trung kinh doanh chuyên sâu, hiệu quả. Có thể nói, đây là chặng nước rút  vô cùng khó khăn.

Được biết, hiện Bộ Tài Chính đã đưa ra hướng dẫn cụ thể về việc thoái vốn dưới giá trị của các DNNN và ban hành tiêu chí DN 100% vốn nhà nước để đẩy nhanh tiến độ thoái vốn. Trong thời gian tới, Bộ này sẽ có các quy định về chuyển nhượng các khoản đầu tư, quy định chào bán cổ phần ra công chúng của các Cty cổ phần chưa niêm yết. Tiếp đó, cho phép DNNN được quyền bán nợ xấu. Như vậy, các nút thắt đang dần  dần được tháo gỡ.

Đã đến lúc phải dùng những nguyên tắc quản trị hiện đại áp dụng đối với tập đoàn, TCty Nhà nước. Với nguyên tắc công khai và minh bạch hóa thông tin, thiết lập cơ chế giám sát hữu hiệu đối với tập đoàn, TCty Nhà nước; yêu cầu  khu vực này phải thực hiện công bố thông tin theo các chuẩn mực của Cty CP niêm yết, phải quy trách nhiệm rõ ràng cho người đứng đầu, cho giới hạn trong khoảng thời gian nhất định nếu không thoái vốn, không cổ phần  hóa thì thay lãnh đạo DN.  Đây chính là những biện pháp mạnh đặt trọng tâm cải cách, cổ phần hóa tái cơ cấu khu vực DNNN và chính là thay đổi cả tư duy lẫn phương thức hoạt động...