Donald Trump và Hillary Clinton: Ai nói dối, ai nói thật?

Ở Mỹ, Factchecking là một nghề nghiệp chính thống. Họ là những nhà báo, chuyên gia làm nhiệm vụ xác minh dữ kiện và chứng thực tất cả những phát ngôn được tuyên bố trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Và, sau khi ánh đèn sân khấu tại Hofstra kết thúc vào tối ngày 26 (theo giờ Mỹ), những người xác minh dữ liệu lại trở nên bận rộn hơn bao giờ hết.

Khi những lập luận, câu từ trở thành đòn tấn công đối phương, những lời nói quá, nói sai sự thật là không thiếu. Tờ New York Times đã tập hợp một đội ngũ gồm 18 nhà báo, nhà phân tích bóc tách từng câu chữ trong lập luận mà 2 vị ứng viên Tổng thống đưa ra.

Sau đây là những lỗi sai đã được phát hiện trong cả lập luận của bà Hillary Clinton và ông Donald Trump.

Bà Clinton đã sai khi chỉ trích ông Trump rằng “khoản thuế gián thu mà ông công bố chứng tỏ ông đã không trả một xu thuế liên bang nào”. Thực tế, Trump có nộp thuế liên bang trong 3 năm trên tổng số 5 năm trong giai đoạn những năm 1970.

Trump đã đúng khi nói rằng Ford đã di chuyển các đơn vị nhỏ của công ty này ra nước ngoài, nhưng ông đã sai khi kết luận điều này khiến hàng ngàn việc làm bị đánh cắp tại Michigan và Ohio. CEO Ford khẳng định không có bất kỳ một công nhân Mỹ nào bị mất việc làm do quá trình chuyển đổi địa điểm.

Trump đã để lại cảm giác xấu trong dư luận rằng chính quyền Tổng thống Obama đã sai lầm khi để lộ ra khoản tiền trả cho Iran. Ngày 16/1, Iran trả tự do cho phóng viên tờ Washington Post. Mỹ khi đó cho biết họ đã giải quyết yêu cầu bồi thường lâu nay của Iran về khoản tiền 400 triệu USD bị đóng băng trong ngân hàng Mỹ và số lãi 1,3 tỷ USD. Trước đó, Tòa quốc tế ở The Hague, Hà Lan ra phán quyết buộc Mỹ phải trả Iran số tiền 400 triệu USD bị đóng băng tại Mỹ từ năm 1981. Phát ngôn viên Nhà Trắng Josh Earnest khẳng định nước Mỹ dưới thời Tổng thống Obama không trả tiền chuộc để đổi lấy tự do cho các công dân Mỹ bị giam giữ vô cớ.

Clinton đã chỉ trích rằng: “Donald nghĩ biến đổi khí hậu là một trò bịp của Trung Quốc”. Trump ngắt lời: “Không. Tôi không nói như vậy” và đúng thật là ông đã không nói như vậy. Năm 2012, Trump đã viết trên Twitter rằng người Trung Quốc đã khiến trái đất nóng lên, nhưng sau đó ông đã nói rằng đó chỉ là câu nói đùa.

Trump chỉ trích trong chương trình vận động tranh cử năm 2008, bà Clinton đã “nỗ lực” gây dựng lên một câu chuyện sai sự thật về Tổng thống Obama, rằng ông Obama được sinh ra ở Kenya, chứ không phải ở Hawaii. Nhưng điều đó là sai. Thực tế, một tình nguyện viên đã bị sa thải ngay lập tức sau khi bị phát hiện đã phát tán ra email gây ra hiểu lầm này.

Trump nói rằng trước khi chiến tranh Iraq xảy ra, ông đã trả lời phỏng vấn báo chí về quan điểm phản đối chiến tranh Iraq. “Tôi nghĩ là năm 2004. Họ đã đăng báo nói rằng tôi hoàn toàn phải đối”. Nhưng thực tế là không có một bài báo nào như vậy.

Trump nói số lượng tội phạm giết người đang tăng tại New York City kể từ khi nước Mỹ chấm dứt chính sách Chặn-và-sờ (một hình thức kiểm tra an ninh của cảnh sát, theo đó cảnh sát có quyền sờ thoáng bên ngoài quần áo đủ để có thể biết là người bị chặn lại có được mang vũ khí hay không). Trong khi đó bà Clinton lại nói rằng tội phạm tại New York City (bao gồm cả tội phạm giết người) đang giảm. Mặc dù cả hai đều nói ý kiến của đối phương là sai nhưng thực tế thì cả hai đều nói đúng.

Bà Clinton đáp trả chỉ trích của ông Donald Trump rằng bà chưa bao giờ nói TPP là một hiệp định tốt mà lúc đó bà chỉ “mong rằng” TPP “sẽ” là một hiệp định tốt và là một tiêu chuẩn vàng. Trên thực tế, năm 2012, phát biểu tại Adelaide, Úc, bà nói: “TPP đặt một tiêu chuẩn vàng cho các đàm phán thương mại để mở cửa hơn, minh bạch và công bằng hơn…”

Bà Clinton lập luận các chuyên gia độc lập đã kết luận rằng “dưới thời của Trump, nước Mỹ sẽ mất đi 3,5 triệu việc làm và có thể sẽ còn có nhiều cuộc suy thoái kinh tế nữa xảy ra. Còn dưới kế hoạch của bà Clinton, chúng ta sẽ có thểm hơn 10 triệu việc làm mới”. Tuy nhiên, báo cáo này chỉ dựa trên bản kế hoạch thuế cũ mà Trump đưa ra. Ông đã đổi mới kế hoạch của mình trước khi báo cáo này được tung ra và bà Clinton đã nói quá về ảnh hưởng của bà.

Moody nhận định, nếu bà Clinton có thể làm hết khả năng với bản kế hoạch của mình đưa ra, nền kinh tế cũng chỉ tăng thêm 10,4 triệu việc làm trong thời kỳ đương nhiệm của bà. Tuy nhiên hãng này không cho rằng bà Clinton có thể được thông qua tất cả bản kế hoạch của mình trước Quốc hội.