Financial Times: Chuyên gia chỉ ra 5 đòn bẩy phục hồi kinh tế Việt Nam và Đông Nam Á giữa đại dịch Covid-19

Đối với các quốc gia phát triển, họ thường có các nguồn lực và cơ sở hạ tầng để ứng phó với tác động của đại dịch. Một số nước ASEAN đã không thể thực hiện các biện pháp tương tự để chống đỡ với ảnh hưởng của đại dịch. Các dự báo chỉ ra rằng những quốc gia này sẽ phải chịu tác động lớn hơn đối với tốc độ tăng trưởng, cũng như đối mặt với sự bất ổn trong những năm sắp tới.

Nghiên cứu gần đây của McKinsey chỉ ra một loạt các xu hướng mà đại dịch đã gây ra. Những xu hướng này có thể được coi là cách thức phục hồi tiềm năng cho nền kinh tế mỗi quốc gia.

Năm đòn bẩy chính là: các trung tâm sản xuất, cơ sở hạ tầng xanh, đầu tư vào kỹ thuật số, đào tạo lại nhân tài và các ngành công nghiệp thực phẩm có giá trị cao. Đây đều là những chìa khóa giúp đẩy nhanh sự phục hồi kinh tế cho các quốc gia Đông Nam Á và tạo nền tảng cho tăng trưởng trong dài hạn.

Trung tâm sản xuất

Các nền kinh tế thuộc ASEAN có cơ hội thu hút đầu tư mới vào các ngành công nghiệp thâm dụng lao động. Tại châu Á, trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến năm 2017, tốc độ phát triển tại các vùng kinh tế trọng điểm đã diễn ra nhanh hơn so với các nơi khác. Một sự thay đổi khác đó là số lượng các giám đốc điều hành cấp cao trong khu vực ngày càng tăng nhanh, nhằm đa dạng hóa chuỗi cung ứng từ Trung Quốc sang các nước châu Á khác.

Việt Nam được đánh giá là đang tận dụng tốt xu hướng này. Quốc gia này chính là điểm đến hấp dẫn của các "ông lớn" ngành sản xuất điện tử như Google hay LG trong việc đặt nhà máy sản xuất điện thoại thông minh. Việt Nam có vị trí tốt để tiếp tục thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài, đặc biệt là khi các nhà sản xuất đang tăng cường và đa dạng hóa chuỗi cung ứng của họ để đối phó với đại dịch Covid-19.

Cơ sở hạ tầng xanh

Các hoạt động tác động lên khí hậu sẽ vô cùng quan trọng trong thập kỷ tới. Cụ thể, các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng xanh cũng như quá trình chuyển đổi sẽ dần hướng đến mục tiêu tối thiểu hóa lượng khí thải carbon.

Điều này có thể góp phần tạo ra việc làm đáng kể trong ngắn hạn. Lãi suất cho vay gần bằng 0 trong tương lai gần sẽ tạo thêm động lực để thực hiện các khoản đầu tư tương tự. Tại các quốc gia ASEAN vẫn còn tồn tại những hạn chế trong xây dựng cơ sở hạ tầng cơ bản, chẳng hạn như khả năng tiếp cận nước sạch hoặc truy cập internet.

Trong khi ngân sách tài chính có thể bị hạn chế, các quy định và chi tiêu công có thể khuyến khích đầu tư của người tiêu dùng và doanh nghiệp vào năng lượng tái tạo.

Việt Nam đang tìm cách đẩy nhanh hành trình hướng tới một tương lai ít sử dụng ít carbon hơn thông qua một kế hoạch quốc gia mới. Đề xuất này bao gồm việc giảm đáng kể kế hoạch phát triển các nhà máy than, đồng thời tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo từ 13% lên 25% tổng năng lượng của toàn quốc gia.

Tương lai số

Trong bối cảnh của đại dịch Covid-19, việc sử dụng các công nghệ kỹ thuật số đã nhanh chóng chuyển từ ưu tiên sang bắt buộc. Các doanh nghiệp cần cung cấp phương tiện làm việc từ xa cho người lao động, cũng như cũng như tạo ra các kênh thương mại điện tử để hỗ trợ người tiêu dùng thay cho các phương pháp truyền thống trước đây. Quá trình chuyển đổi mạnh mẽ này có thể khiến các doanh nghiệp vừa và nhỏ bị tụt hậu, vì thế chính phủ có thể giải quyết những rủi ro này thông qua các chương trình và hỗ trợ.

Một báo cáo tổng quát từ Bộ Tài chính Indonesia và Ngân hàng Phát triển châu Á cho thấy việc chuyển đổi công nghệ có thể bổ sung 2,8 nghìn tỷ USD cho nền kinh tế Indonesia vào năm 2040. Ngành công nghiệp giải trí của quốc gia này có thể được hưởng lợi từ thay đổi hành vi thói quen tiêu dùng trong thời gian giãn cách.

Trong một cuộc khảo sát của McKinsey, 28% người được hỏi cho biết họ xem nhiều nội dung trực tuyến hơn so với trước khi bị giãn cách và 68% nói rằng họ sẽ tiếp tục xem nội dung phát trực tuyến sau khi cuộc khủng hoảng qua đi. Điều này tạo động lực mạnh mẽ cho các nhà sản xuất và nhà phân phối Indonesia cung cấp nhiều nội dung địa phương hơn.

Đào tạo nhân tài

Đòn bẩy thứ tư cho sự tăng trưởng là cung cấp hỗ trợ đào tạo và tái triển khai ở quy mô lớn, từ đó có thể giải quyết tình trạng gián đoạn công việc từ Covid-19.

Ngay cả trước khi đại dịch xảy ra, các nhà lãnh đạo doanh nghiệp đã chuẩn bị các phương án liên quan đến nhân sự trong bối cảnh tự động hóa và công nghệ kỹ thuật số ngày càng phát triển. Suy thoái kinh tế hiện nay đang đẩy nhanh quá trình dịch chuyển việc làm.

Tuy nhiên, sự thay đổi mạnh mẽ đối với hình thức thương mại điện tử có thể sẽ cần nhiều lao động có kỹ năng về công nghệ hơn. Các chính phủ trong khu vực ASEAN có thể giải quyết xu hướng này bằng cách hỗ trợ cung cấp các dịch vụ, kinh phí đào tạo và triển khai.

Tại Indonesia, một nghiên cứu của McKinsey năm 2019 về tương lai của công việc cho thấy rằng nhiều việc làm sẽ được tạo ra hơn là mất đi do quá trình tự động hóa vào năm 2030. Nhiều công việc mới sẽ đòi hỏi các kỹ năng mới và ước tính quốc gia này phải đối mặt với sự thiếu hụt khoảng 9 triệu người lao động có các kỹ năng kỹ thuật số cần thiết tính từ năm 2015 đến năm 2030.

Một báo cáo mới nhất của McKinsey về Indonesia cho thấy quốc gia này có thể xây dựng từ những nỗ lực và thói quen học tập trực tuyến được phát triển trong giai đoạn Covid-19 để đào tạo những kỹ năng mới một cách rộng rãi hơn và nhanh chóng hơn.

Nâng cao giá trị ngành công nghiệp thực phẩm

Hậu quả của tình trạng thất nghiệp hàng loạt do Covid-19 đã khiến hàng trăm triệu người có thể không đủ tiền mua thực phẩm. Đại dịch cũng đã khiến thay đổi mô hình nhu cầu về lương thực và làm gián đoạn nguồn cung.

Một lần nữa, các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể bị ảnh hưởng bởi những gián đoạn này vì họ có thể không có đủ nguồn lực để tồn tại lâu hơn. Các chính phủ ASEAN có thể tập trung vào việc nâng cao năng suất của nông dân để thúc đẩy tính cạnh tranh nông sản địa phương. Bên cạnh đó, điều này giúp ngành nông nghiệp đến gần hơn tới chuỗi giá trị gần gũi với khách hàng, chẳng hạn như chế biến, đóng gói và bán lẻ, để cho phép thu được giá trị lớn hơn.