Giấc mơ xa vời của nước Mỹ: Muốn tạo ra chuỗi cung ứng xe điện lấy mình làm trung tâm nhưng quên rằng vẫn còn Trung Quốc, từ Á sang Âu đều phải phụ thuộc

Tổng thống Joe Biden có một giấc mơ và Elon Musk có vẻ là người có khả năng biến điều đó thành hiện thực nhất: Tạo ra một chuỗi cung ứng xe điện lấy Mỹ làm trung tâm nhờ Đạo luật Giảm lạm phát trị giá hàng tỷ USD. Tesla của Musk đã tham gia vào cuộc chiến này nhờ mối quan hệ thương mại sâu sắc với các nhà cung cấp phương Tây, pin có nguồn gốc từ Nevada và một nhà máy lọc lithium đang hoạt động ở Texas. Vào năm 2023, xe của họ chiếm 4 vị trí đầu tiên trong bảng xếp hạng hàng năm những chiếc xe do Mỹ sản xuất nhiều nhất.

Tuy nhiên, Tesla đang phòng ngừa rủi ro cho vụ cá cược của mình. Theo dữ liệu thương mại từ IHS Markit, chỉ 7 tháng sau khi IRA có hiệu lực, công ty đã bắt đầu mua pin lithium-ion do Trung Quốc sản xuất với số lượng lớn đến mức trở thành nhà nhập khẩu lớn nhất nước Mỹ đối với loại pin này.

“Thị trường Mỹ ngày nay phần lớn là Tesla, vì vậy sẽ phụ thuộc vào cách hãng tái cơ cấu chuỗi cung ứng. Tesla đang trên đà phát triển nhưng lại phụ thuộc rất nhiều vào các nhà cung cấp Trung Quốc trong suốt khoảng thời gian dài”, Sam Adham, người đứng đầu bộ phận vật liệu pin tại CRU Group, cho biết.

Trung Quốc, nhà khai thác lớn nhất thế giới với hơn hai chục kim loại và khoáng sản quan trọng, trong thập kỷ qua đã thắt chặt kiểm soát của mình đối với mạng lưới cung cấp rộng khắp các thành phần pin quan trọng, từ lithium đến mangan và coban. Sự xuất hiện của IRA theo đó được cho là phù hợp bởi chúng đóng vai trò như những chất xúc tác tạo ra mạng lưới cung ứng thay thế trên khắp nước Mỹ.

Việc đảm bảo các khoản tín dụng thuế rất quan trọng đối với các nhà sản xuất ô tô Mỹ như GM và Ford - những hãng vốn đang lỗ hàng tỷ USD và đối mặt với phản ứng dữ dội của người tiêu dùng đối với phân khúc xe giá cao. Jim Farley, giám đốc điều hành của Ford, phát biểu tại một hội nghị rằng 30% doanh thu toàn cầu của công ty có thể gặp rủi ro nếu không thể cạnh tranh với các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc.

Bộ Tài chính đã nhượng bộ cho phép kim loại do các công ty ngoài quốc doanh của Trung Quốc sản xuất, hoạt động ở nước ngoài, được thâm nhập vào thị trường xe hơi Mỹ. Có vẻ như người ta đã chấp nhận rằng nếu không có niken và coban của Indonesia từ Congo, các nhà sản xuất ô tô Mỹ sẽ không thể đảm bảo nguyên liệu thô mà họ cần, bất chấp cam kết chi hàng trăm tỷ USD cho các mỏ, nhà máy lọc dầu và nhà máy pin của Mỹ.

“Ảnh hưởng của Trung Quốc đối với nguyên liệu cho công nghệ pin lớn hơn ảnh hưởng của OPEC đối với dầu mỏ. Toàn bộ lĩnh vực pin ở Châu Âu và Bắc Mỹ phải suy nghĩ nghiêm túc về cách họ có thể đa dạng hóa chuỗi cung ứng của mình”, Mattias Gromark, người điều hành quỹ kim loại xanh đầu tư vào chuỗi cung ứng pin châu Âu và Bắc Mỹ tại Atlant Fonder AB của Thụy Điển, cho biết.

Theo Bloomberg NEF, bất chấp nhu cầu chậm lại trong năm qua, doanh số bán xe điện vẫn được dự đoán chiếm 51% doanh số bán ô tô mới của Mỹ vào năm 2030 so với khoảng 9,5% hiện nay.

Ngoài việc cung cấp các ưu đãi cho người tiêu dùng, IRA đưa ra các khoản tín dụng thuế bổ sung tương đương với các khoản trợ cấp lên tới 30% chi phí sản xuất. Điều đó phần nào khuyến khích các nhà sản xuất ô tô và nhà cung cấp pin đầu tư mạnh cho chuỗi cung ứng tập trung vào Mỹ. Hơn 100 tỷ USD đã được chi trong 15 tháng đầu tiên sau khi Đạo luật được ký thành luật vào tháng 8 năm 2022.

Lợi nhuận và công nghệ độc quyền của Tesla mang lại cho hãng một lợi thế khác biệt, song các nhà sản xuất phụ tùng Trung Quốc vẫn sẽ đóng vai trò quan trọng trong chiến lược tăng trưởng.

Vào đầu năm, Tesla để tuột mất khoản tín dụng thuế IRA trị giá 7.500 USD đối với một số phương tiện, trong đó có phiên bản giá cả phải chăng nhất của Model 3 sử dụng pin nhập khẩu từ CATL của Trung Quốc. Ford có kế hoạch cung cấp pin LFP chi phí thấp từ CATL cho Mustang Mach-E và F-150 Lightning.

“Ford đã nhiều lần nói rằng họ đang gặp khó khăn trong việc kiếm tiền từ xe điện. Họ thực sự không thể làm được điều đó nếu không có pin LFP. Đối với các nhà sản xuất ô tô, đó là một vấn đề”, Adham của CRU cho biết.

Hàn Quốc, quê hương của Samsung, LG Energy Solution và SK, được một số người coi là giải pháp. Vị thế là đối tác thương mại tự do với Mỹ giúp nước này trở nên hấp dẫn đối với các nhà sản xuất ô tô phương Tây. Theo tính toán của Bloomberg, kể từ khi IRA có hiệu lực, các công ty Hàn Quốc đã cam kết chi gần 48 tỷ USD để xây dựng các nhà máy mới sản xuất hóa chất, cực âm và pin thành phẩm tại quê nhà và ở Bắc Mỹ.

Hàn Quốc cũng đang nỗ lực phát triển chuỗi cung ứng mới để thoát khỏi sức ảnh hưởng của Bắc Kinh. Họ trước đây luôn phụ thuộc vào nguyên liệu thô có nguồn gốc từ Trung Quốc.

“Khách hàng của chúng tôi đang yêu cầu mức giá tương tự các nhà sản xuất Trung Quốc. Hiện tại, chúng tôi đang tìm kiếm thêm những vật liệu mà Trung Quốc chưa đầu tư”, Jung Gon Hwang, người đứng đầu nhóm chiến lược doanh nghiệp tại LS MnM, cho biết.

Theo: Bloomberg