Ngành tôm điêu đứng

Theo thống kê mới nhất của ngành nông nghiệp, hiện toàn tỉnh Bạc Liêu có hơn 1.360 ha tôm nuôi bị thiệt hại, trong khi con số này tại Cà Mau là 2.700 ha. Nguyên nhân tôm chết ngoài chất lượng con giống chưa bảo đảm, ô nhiễm môi trường, phần lớn do ảnh hưởng nắng nóng kéo dài làm cho độ mặn trong các ao nuôi tăng cao vượt ngưỡng thích nghi của tôm. Đặc biệt, ở một số địa phương có nhiều mô hình nuôi tôm được đánh giá là bền vững như: tôm - lúa, tôm quảng canh, quảng canh cải tiến… cũng bị thiệt hại nặng.

Thiệt hại toàn diện

Những ngày qua, bà Nguyễn Thị Thiệt (ngụ xã Vĩnh Trạch Đông, TP Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu) phải lội xuống ao mò tôm chết để làm khô. “Nước quá mặn và nóng, tôm sú mới thả nuôi chưa đầy 2 tháng không chịu nổi, chết thối cả ao. Tôm cỡ này bán chẳng ai mua. Xót của, tôi để làm khô ăn dần” - bà Thiệt buồn bã.

Nhiều nông dân ở xã này cũng cho biết nắng nóng, kiệt nguồn nước và độ mặn quá cao, tôm không lột vỏ nên không lớn nổi. “Tôi và một số người đành chấp nhận bỏ lứa tôm này, phơi ao chờ mưa vì tiếp tục chỉ thêm tốn kém tiền mua thức ăn cho tôm và tốn công vô ích. Với điều kiện thời tiết này, có phép mầu tôm mới sống được” - ông Liêu Văn Nhị, ngụ xã Vĩnh Trạch Đông, nói.

Các hộ nuôi tôm bán thâm canh ở Cà Mau cũng rơi vào tình trạng không có đủ nước để bơm vào ao đầm nuôi tôm vì nước các sông rạch cạn kiệt và rất mặn. Ông Tiến - một chủ trang trại nuôi tôm ở xã Lý Văn Lâm, TP Cà Mau, tỉnh Cà Mau - cho biết nuôi tôm trong điều kiện thời tiết bình thường đã khó, nên thời tiết như hiện nay thì không có hy vọng gì nhiều. Trong khi đó, vốn đầu tư nuôi tôm công nghiệp rất lớn nên tốt nhất là treo ao, chờ trời mưa cho độ mặn giảm xuống mới thả tôm được.

Ông Sơn Thành và hàng trăm hộ nuôi tôm khác ở xã Biển Bạch Đông, huyện Thới Bình thả tôm nuôi hơn tháng nay nhưng vẫn không lột xác phát triển được do nắng nóng làm cho độ mặn trong ao tăng cao. “Mô hình lúa - tôm kết hợp hay ở chỗ là vừa tạo môi trường sống cho tôm vừa thu hoạch thêm lúa. Có điều một khi lúa chết thì tôm chắc chắn sẽ chết theo. Những năm qua, tôm cũng có chết lai rai nhưng hiếm khi nào xảy ra tình trạng lúa chết trắng như bây giờ. Chúng tôi thiệt hại toàn diện, không thu hoạch được tôm mà cũng chẳng còn lúa để ăn” - ông Thành rầu rĩ.

Thiếu nguyên liệu xuất khẩu

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN-PTNT), trong quý I/2016, giá tôm nguyên liệu có xu hướng ổn định ở mức cao do nguồn cung nguyên liệu phục vụ chế biến xuất khẩu rất yếu vì điều kiện thời tiết bất lợi. Việt Nam đã phải chi 228 triệu USD nhập khẩu nguyên liệu phục vụ chế biến xuất khẩu. Trong đó, nguồn cung nguyên liệu thủy sản chủ yếu đến từ Ấn Độ (34,1%), Na Uy (8,1%), Đài Loan (6,8%), Nhật Bản (5,5%) và Hàn Quốc (5,1%). Thị trường có giá trị tăng mạnh so với cùng kỳ năm ngoái là Thái Lan (tăng 76,6%), tiếp đến là Đài Loan (tăng 30,1%).

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Vũ Văn Tám cho biết tình hình hạn hán, xâm nhập mặn tại vùng ĐBSCL đang rất nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn lĩnh vực nuôi trồng, xuất khẩu thủy sản. Lượng tôm thả từ tháng 12-2015 đến tháng 3-2016 chỉ bằng 50% so với cùng kỳ. Đây là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của nước ta và giá tôm đã tăng cao, các sản phẩm thủy sản khác cũng tăng. Do đó, phải tìm các giải pháp để khắc phục, bù đắp những thiệt hại, nếu không sẽ ảnh hưởng rất lớn đến thị trường xuất khẩu của Việt Nam.

Theo ông Tám, giải pháp cấp bách phải thực hiện là tăng cường quan trắc cảnh báo môi trường để thông báo kịp thời cho người dân chủ động ứng phó. Chuẩn bị thả giống từ tháng 4 thay vì tháng 6 có mưa vào các ao ươm trước khi nuôi đại trà, tăng cường diện tích tôm lúa và chú trọng nuôi tôm quảng canh vì đang có triển vọng. Năng suất tôm quảng canh hiện khoảng 300 kg/ha, nếu áp dụng tốt biện pháp kỹ thuật, có thế nâng lên 400 kg/ha. Với diện tích nuôi tôm quảng canh hơn 200.000 ha như hiện nay, có thể bù đắp được sản lượng nguyên liệu tôm thiếu hụt. “Về lâu dài, chúng ta càng phải tăng cường các giải pháp về khoa học - công nghệ để thích ứng với biến đổi khí hậu. Chẳng hạn, tới đây sẽ nghiên cứu các giống tôm, giống cá chịu mặn như tôm thẻ chân trắng, cá tra…; các loại cây trồng trên vùng đất bị xâm nhập mặn mà đang quảng canh để tạo ra môi trường cho tôm quảng canh được nâng cao năng suất hay việc nghiên cứu giống lúa có sức chịu đựng độ mặn trên 5%o” - ông Tám lưu ý.