Hướng dẫn phát hiện và đề phòng cuộc gọi lừa đảo

Qua công tác giám sát, theo dõi phản ánh của người dùng trên hệ thống tiếp nhận phản ánh tin nhắn rác, cuộc gọi rác thông qua đầu số 5656, 156, thời gian gần đây Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam (VNCERT/CC) - Cục An toàn thông tin - Bộ Thông tin và Truyền thông liên tục ghi nhận các phản ánh từ người dân khi nhận được các cuộc gọi lừa đảo qua điện thoại để lấy cắp thông tin cá nhân người dùng.

Theo Trung tâm VNCERT/CC, dưới đây là các dấu hiệu cần chú ý để người dân có thể phòng tránh lừa đảo qua điện thoại.

1. Yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân sau đó chuyển khoản

Đây là dấu hiệu lừa đảo đang phổ biến nhất hiện nay: kẻ lừa đảo sẽ yêu cầu người dùng cung cấp thông tin cá nhân như: đầy đủ họ tên quê quán, số điện thoại, số CMND - căn cước công dân, số thẻ tín dụng, mật khẩu hay thông tin tài khoản ngân hàng. Một ví dụ cụ thể như sau:

“Xin chào, tôi là đại diện của ngân hàng xxx. Tài khoản của bạn sắp bị khóa và phong tỏa tiền mặt; chúng tôi cần thông tin tài khoản của bạn để xác, minh và giải quyết vấn đề này. Bạn vui lòng cung cấp cho tôi số tài khoản và mật khẩu của bạn?”

Dễ dàng nhận thấy, kẻ lừa đảo sẽ khởi đầu bằng cách giả mạo một “vấn đề” sau đó yêu cầu bạn cung cấp thông tin tài khoản hoặc chuyển khoản tiền để “giải quyết vấn đề”. Nếu bạn cung cấp thông tin của mình, kẻ lừa đảo có thể truy cập vào tài khoản và lấy cắp tiền của bạn. Vì vậy, nên cẩn thận với yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng từ những cuộc điện thoại không rõ người gọi.

2. Những cuộc gọi tự xưng là cơ quan chức năng

Biến tướng thành nhiều hình thức tinh vi và nguy hiểm, các đối tượng xấu giả danh cơ quan công an, tòa án, bệnh viện hoặc các tổ chức có uy tín để lừa dối, đe dọa và gây áp lực tâm lý cho người dân.

Nạn nhân của các cuộc gọi lừa đảo kiểu này thường là những người cao tuổi, ít giao tiếp xã hội, không có thông tin mới. Mặc dù đã có nhiều cơ quan chức năng và báo chí cảnh báo về hình thức lừa đảo này, tuy nhiên vẫn có nhiều người vô tình bị mắc bẫy.

Một số hành vi lừa đảo thông qua cuộc gọi giả danh cơ quan nhà nước như giả danh cán bộ công an, viện kiểm sát, tòa án, nhân viên bệnh viện… yêu cầu cung cấp thông tin để xử lý vụ án; chuyển tiền ngay để nhận gửi bưu phẩm hoặc giấy triệu tập phục vụ điều tra…

Theo quy định của pháp luật, để làm việc với người dân, cơ quan chức năng sẽ trực tiếp gửi giấy mời, giấy triệu tập hoặc gửi qua công an địa phương và không yêu cầu người dân cung cấp tài khoản ngân hàng để phục vụ điều tra.

Người dân tuyệt đối không cung cấp thông tin tài khoản ngân hàng, mã OTP và chuyển tiền cho các đối tượng. Vì vậy, nếu nhận được cuộc gọi tự xưng là công an, nhân viên tòa án… người dân cần cảnh giác và bình tĩnh giải quyết.

3. Những cuộc gọi từ những số lạ, đầu số lạ

Để spam số lượng lớn, kẻ lừa đảo cũng thường sử dụng số điện thoại không đăng ký, đầu số lạ, những cuộc gọi hay tin nhắn đến từ nước ngoài sẽ xuất hiện ký hiệu cộng (+) hoặc 0 ở đầu số, và hai chữ số tiếp theo không phải là 84 - mã số quốc gia của Việt Nam để thực hiện cuộc gọi. Vậy nếu nhận được cuộc gọi từ số điện thoại không phải là một số điện thoại cố định hay di động thông thường hoặc không liên quan đến một tổ chức hay đơn vị nào đó, đó có thể là một dấu hiệu lừa đảo.

4. Những cuộc gọi kèm theo lời mời chào hấp dẫn, không thực tế

Không chỉ giả danh cơ quan chức năng, kẻ lừa đảo còn giả danh các công ty, doanh nghiệp hoặc ngành nghề khác nhau, như bưu điện, xổ số, du lịch, giải trí… rồi liên lạc với người dân thông qua điện thoại hoặc tin nhắn.

Những cuộc gọi này nội dung thường báo tin người dân đã trúng thưởng một phần quà hay chương trình khuyến mãi có giá trị cao hoặc đang có bưu phẩm từ nước ngoài gửi về. Tuy nhiên, để nhận được phần thưởng, người dân bị yêu cầu mua một sản phẩm hoặc chuyển trước một khoản tiền.

Điều này đặc biệt rất nguy hiểm vì khi người dân điền thông tin cá nhân vào các đường link website giả mạo do các đối tượng gửi đến, tài khoản ngân hàng sẽ bị chiếm đoạt, tài sản bị lấy cắp.

Để không trở thành nạn nhân của các đối tượng lừa đảo qua mạng, Trung tâm VNCERT/CC khuyến cáo người dân lưu ý một số nội dung sau:

Người dân cần cảnh giác, tuyên truyền đến người thân, bạn bè về các thủ đoạn lừa đảo qua điện thoại, tránh mắc bẫy của đối tượng xấu.

Người dân cần cẩn trọng khi nhận được các tin nhắn, cuộc gọi lạ; lưu lại các bằng chứng (tin nhắn hoặc ghi âm cuộc gọi) thực hiện phản ánh lên Hệ thống tiếp nhận phản ánh tin nhắn rác, cuộc gọi rác qua đầu số 156, 5656 và các Doanh nghiệp viễn thông quản lý thuê bao để yêu cầu xử lý.