Lo sợ di chứng cục máu đông hậu Covid-19 gây đột quỵ: Chuyên gia chỉ cách dự phòng

Covid-19 và đột quỵ

Theo PGS Nguyễn Huy Thắng – Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não – Bệnh viện Nhân dân 115 TP.HCM, dựa trên những chứng cứ gần đây người ta thấy mối liên quan giữa Covid-19 và đột quỵ.

Qua khá nhiều công bố, tỷ lệ bệnh nhân mắc đột quỵ trong thời gian đang nhiễm Covid-19 dao động từ 0.9 - 2.7 % (trung bình 1.2%). So với nhiễm virus khác như Influenza, khả năng mắc đột quỵ liên quan đến nhiễm Covid-19 cao hơn gấp 7 lần.

Nghiên cứu được công bố tại hội nghị Đột Quỵ Hoa Kỳ 2022 cho thấy, nguy cơ mắc đột quỵ cao nhất trong khoảng 3 ngày đầu tiên sau khi được chẩn đoán nhiễm Covid-19 (tăng gấp 10 lần). Nguy cơ mắc đột quỵ giảm dần theo các khoảng thời gian 4 - 7 ngày, 8 - 14 ngày và 15 - 28 ngày. Sau thời gian 1 năm, dù nguy cơ mắc đột quỵ ở bệnh nhân có tiền sử nhiễm Covid-19 đã thấp hơn rõ rệt nhưng cao hơn so với người bình thường.

PGS Thắng cho rằng, sau khi khỏi Covid-19, người bệnh có thể đột quỵ thiếu máu não bằng 3 cơ chế chính:

Thứ nhất, do cơ chế tăng phản ứng viêm, dẫn đến viêm các mạch máu.

Thứ hai, gây ra tình trạng tăng đông, dẫn đến sự hình thành huyết khối trong hệ động mạch, hệ tĩnh mạch và các cơ quan.

Thứ ba, thuyên tắc huyết khối ngược dòng, đặc biệt trên bệnh nhân còn tồn tại lỗ bầu dục PFO - là một lỗ trong tim không đóng lại sau khi sinh.

Một số ít tài liệu cho thấy nhiễm coronavirus có thể gây co mạch, tăng huyết áp dẫn đến xuất huyết não...

F0 theo dõi tại nhà.

Dự phòng đột quỵ

Với bệnh nhân đang mắc Covid-19 cấp tính, PGS Thắng cho biết, cơ chế gây đột quỵ của Covid-19 liên quan rất nhiều đến việc hình thành huyết khối, gây thuyên tắc mạch máu.

Tuy nhiên, các thử nghiệm lâm sàng mới công bố gần đây đều không chứng minh được lợi ích của việc sử dụng thường quy thuốc kháng đông hoặc kháng kết tập tiểu cầu trên người bệnh Covid-19 nhằm mục đích dự phòng đột quỵ.

Đối với hậu Covid-19, PGS Thắng cho biết, hậu nhiễm Covid-19 những người thuộc nhóm nguy cơ cao có thể bị đột quỵ vì có nhiều yếu tố nguy cơ khác như: tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn chuyển hóa lipid, hút thuốc, béo phì…

Việc phòng ngừa đột quỵ trên bệnh nhân hậu nhiễm Covid-19 chỉ bao gồm việc kiểm soát chặt các yếu tố nguy cơ.

Người bệnh vẫn phải tuân thủ uống đủ loại thuốc, đủ thời gian. Hiện nay, tất cả bệnh lý gây ra đột quỵ gần như phải duy trì thuốc suốt đời. Ví dụ như cao huyết áp không thể điều trị dứt điểm mà chỉ có thể sử dụng thuốc để kiểm soát mức huyết áp. Tương tự, đường huyết cũng vậy, để hữu hiệu, người bệnh cần tuân thủ điều trị và sử dụng thuốc lâu dài, nếu chỉ điều trị trong thời gian vài tháng sau đó ngưng thì sẽ trở về như cũ làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Ngoài quản lý bệnh nền sẵn có, người bệnh cần thay đổi lối sống, bỏ thuốc lá, hạn chế bia rượu, tập luyện thể thao để giảm mắc các bệnh như tăng huyết áp, đái tháo đường, từ đó sẽ giảm nguy cơ đột quỵ trong tương lai.

Với người khoẻ mạnh không có các yếu tố trên thì không cần thiết phải tầm soát hậu Covid-19 xem có đột quỵ không và cũng không cần tầm soát bằng các thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại quá đắt tiền trừ khi bản thân người bệnh có triệu chứng của đột quỵ, đột quỵ thoáng qua.