Mâu thuẫn không tìm được điểm chung, châu Âu tiếp tục bó tay trước tài sản bị đóng băng của Nga

Phát biểu tại cuộc họp báo rạng sáng 12/9 sau nhiều giờ đàm phán căng thẳng ở Brussels, Chủ tịch Hội nghị Thượng đỉnh EU Antonio Costa cho biết khoản hỗ trợ này sẽ được triển khai khẩn cấp dưới hình thức một khoản vay được bảo lãnh bằng ngân sách EU.

“Đây là quyết định mang tính cấp bách. Chúng tôi sẽ hành động ngay để đảm bảo Ukraine có đủ nguồn lực tài chính,” ông Costa nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, các nhà lãnh đạo EU cũng giao cho Ủy ban châu Âu tiếp tục nghiên cứu phương án cho vay dựa trên tài sản Nga bị phong tỏa – thường được gọi là “khoản vay bồi thường”. Tuy nhiên, giải pháp này hiện chưa thể triển khai do vấp phải những rào cản pháp lý và chính trị, đặc biệt là sự phản đối từ Bỉ, nơi đang nắm giữ phần lớn số tài sản Nga tại châu Âu.

Theo EU, tổng giá trị tài sản Nga bị phong tỏa trong khối hiện vào khoảng 210 tỷ euro, trong đó 185 tỷ euro được lưu giữ tại Bỉ. Các lãnh đạo khẳng định số tài sản này sẽ tiếp tục bị đóng băng cho đến khi Moscow chấp nhận chi trả bồi thường chiến tranh cho Ukraine. Trong trường hợp đó, Kyiv có thể sử dụng số tiền này để hoàn trả các khoản vay từ EU.

Ý tưởng sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga gặp trở ngại lớn do yêu cầu sự đồng thuận tuyệt đối, trong khi Thủ tướng Hungary Viktor Orbán – người có lập trường mềm mỏng hơn với Nga – công khai phản đối. Tuy nhiên, Hungary cùng Slovakia và Cộng hòa Séc cuối cùng đã chấp thuận để kế hoạch được triển khai, với điều kiện họ không phải chịu bất kỳ nghĩa vụ tài chính nào.

Thủ tướng Bỉ Bart De Wever thừa nhận phương án sử dụng trực tiếp tài sản Nga hiện còn quá nhiều rủi ro. “Có quá nhiều câu hỏi pháp lý và tài chính liên quan đến khoản vay bồi thường. Chúng tôi buộc phải chuyển sang phương án B. Quan trọng nhất là EU đã tránh được hỗn loạn và giữ được sự đoàn kết,” ông nói.

Việc không sử dụng tài sản Nga ngay lập tức được xem là một thắng lợi ngoại giao đối với Hungary. Một nhà ngoại giao EU nhận định: “Thủ tướng Orban đã đạt được điều ông ta muốn: không có khoản vay bồi thường và EU hành động mà không buộc Hungary, Séc hay Slovakia phải góp tiền.”

Theo các quan chức EU, nếu không có gói hỗ trợ mới, Ukraine có nguy cơ cạn tiền vào quý II năm tới, kịch bản có thể dẫn tới thất bại quân sự trước Nga.