Một nhân vật trong bức ảnh chụp 50 năm trước được mệnh danh là "huyền thoại Việt Nam": 17 tuổi làm rạng danh nước nhà, giờ vẫn cống hiến

Olympic Toán học Quốc tế (IMO) là một kì thi Toán học cấp quốc tế hàng năm dành cho học sinh THPT. Kì thi IMO đầu tiên được tổ chức tại Rumani năm 1959 với sự tham gia của 7 quốc gia. Cho đến nay kì thi được tổ chức liên tục hàng năm, trừ duy nhất năm 1980.

Được tổ chức từ năm 1959, nhưng đến năm bao nhiêu Việt Nam mới cử đại diện tham gia cuộc thi tri thức này? Câu trả lời là năm 1974. Vào đầu tháng 2/1974, Bộ Giáo dục Đức chính thức mời Bộ Giáo dục nước ta cử đoàn tham gia Olympic Toán quốc tế (IMO) lần thứ 16, được tổ chức tại Berlin vào mùa hè cùng năm. Như vậy, Việt Nam tham gia IMO đầu tiên vào năm 1974.

Năm đó, đoàn Việt Nam có 5 thí sinh tham dự gồm Đặng Hoàng Trung, Hoàng Lê Minh, Tạ Hồng Quảng, Nguyễn Quốc Thắng và Vũ Đình Hòa. Trong 5 thí sinh này thì 4 thí sinh có huy chương, trong đó Hoàng Lê Minh có kết quả cao nhất với huy chương Vàng. Năm đó, Hoàng Lê Minh đạt 38/40 điểm, xếp thứ 9 toàn đoàn. Cậu học trò Hoàng Lê Minh năm đó sau này đã trở thành Tiến sĩ, giảng viên nổi tiếng.

TS Hoàng Lê Minh sinh năm 1957 tại Hà Nội trong một gia đình tri thức nổi tiếng. Sau khi tốt nghiệp lớp Toán ở trường Trưng Vương, ông thi khối chuyên toán, Đại học Quốc gia Hà Nội. Đến năm 1974, khi đấy ông đang 17 tuổi, đã vinh dự được cử đi thi IMO.

Sau khi đạt Huy chương Vàng, TS Hoàng Lê Minh theo học Trường Đại học Tổng hợp Lomonosov (Liên Xô cũ). Tại đây, ông làm nghiên cứu sinh và tham gia công tác với nhiều viện nghiên cứu nổi tiếng của Pháp, Anh, Italia. Trong thời gian ở nước ngoài, TS Hoàng Lê Minh đạt được nhiều thành tích ấn tượng.

Thời điểm năm 1987, mức lương của thần đồng Toán học này ở nước ngoài đã là 2.000 USD/tháng (hơn 50 triệu đồng tính theo tỷ giá ở thời điểm hiện tại). Tuy nhiên, sau tất cả, ông quyết định về Việt Nam làm việc.

Trở về nước, TS Hoàng Lê Minh trở thành giảng viên khoa toán, Đại học Tổng hợp TP.HCM. Năm 2000, ông tham gia nhóm nghiên cứu công tác giúp UBND TP.HCM xây dựng Khu Công viên Phần mềm Quang Trung. Năm 2001, ông tham gia xây dựng Dự án Khu công nghệ phần mềm Đại học Quốc gia TP.HCM, rồi được cử làm nhiều vị trí quan trọng khác.

Hiện tại, TS Hoàng Lê Minh đang là trưởng khoa Công nghệ thông tin của trường Đại học Văn Lang.

Có thể nói, chiếc huy chương vàng mà TS Hoàng Lê Minh mang về đã mở đầu một thời kỳ huy hoàng của toán học Việt Nam trong các kỳ thi IMO. Theo thống kê của International Mathematical Olympiad, Việt Nam hiện đang đứng top 8 trong tổng số những quốc gia đạt nhiều huy chương nhất trong kỳ thi IMO tính từ năm đầu tiên tham gia (1974) đến năm 2024. Trong đó, các đoàn của Việt Nam đã đạt được tổng cộng 69 Huy chương Vàng, 117 Huy chương Bạc, 85 Huy chương Đồng và 3 bằng khen.

Trong kỳ thi Olympic Toán quốc tế (IMO) năm 2024, đội tuyển quốc gia Việt Nam có 6 học sinh dự thi. Kết quả, 6/6 học sinh đoạt huy chương và bằng khen; gồm: 2 Huy chương Bạc, 3 Huy chương Đồng, 1 Bằng khen.

2 Huy chương Bạc thuộc về bạn Trần Duy (học sinh lớp 12, Trường THPT chuyên Sư Phạm, Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội) và bạn Trần Minh Hoàng (học sinh lớp 11, Trường THPT chuyên Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh).

Huy chương Đồng thuộc về các bạn: Phạm Trần Minh Đức (học sinh lớp 12, Trường THPT chuyên Trần Phú, thành phố Hải Phòng); bạn Nguyễn Đăng Dũng (học sinh lớp 11, Trường THPT chuyên Khoa học Tự nhiên, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội); bạn Nguyễn Văn Hoàng (học sinh lớp 12, Trường THPT chuyên Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh).

Bạn Tạ Đức Anh, học sinh lớp 12, Trường THPT chuyên Sư Phạm, Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội được nhận Bằng khen.