Mỹ có thể phải hoàn trả tới 168 tỷ USD cho doanh nghiệp nếu Tòa án Tối cao bác bỏ thuế quan của ông Trump

Cụ thể, tính đến ngày 5/12, chính phủ Mỹ đã thu về 259 tỷ USD tiền thuế quan, theo một sáng kiến nghiên cứu phi đảng phái.

Tuy nhiên, nếu Tòa án Tối cao kết luận rằng ông Trump đã viện dẫn trái luật Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để áp đặt các mức thuế theo từng quốc gia, chính phủ có thể buộc phải hoàn trả tiền thuế cho các nhà nhập khẩu, ông Kent Smetters – Giáo sư kinh tế kinh doanh và chính sách công tại Trường Wharton, Đại học Pennsylvania – cho biết.

Trong phiên điều trần hồi tháng 11, Tòa án Tối cao Mỹ cho thấy sự chia rẽ về việc liệu ông Trump có đủ thẩm quyền pháp lý để áp đặt các mức thuế diện rộng theo IEEPA hay không.

Một số thẩm phán tỏ ra hoài nghi, lưu ý rằng IEEPA không hề nhắc đến khái niệm “thuế quan”, và từ trước đến nay chưa từng có tổng thống nào dựa vào đạo luật này để biện minh cho việc đánh thuế quy mô lớn lên các quốc gia khác.

Theo các chuyên gia pháp lý, trong trường hợp thuế quan dựa trên IEEPA bị bác bỏ, chính quyền ông Trump vẫn có thể duy trì mức thuế tương tự bằng cách dựa vào những đạo luật khác, dù các luật này đặt ra nhiều ràng buộc chặt chẽ hơn.

Chẳng hạn, Điều khoản 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962 cho phép tổng thống Mỹ hạn chế nhập khẩu vì lý do an ninh quốc gia. Trong khi đó, Điều khoản 301 của Đạo luật Thương mại năm 1974 cho phép áp thuế theo từng quốc gia nếu Đại diện Thương mại Mỹ xác định đối tác có hành vi thương mại không công bằng.

Dù thừa nhận khả năng chính phủ phải chi trả một khoản hoàn thuế rất lớn cho các nhà nhập khẩu, ông Smetters cho rằng việc bác bỏ thuế quan về lâu dài sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Mỹ.

“Thuế quan là một trong những cách kém hiệu quả nhất để tăng thu ngân sách”, ông nói với CBS News, đồng thời cho biết thuế quan làm giảm năng suất doanh nghiệp do họ phải trả chi phí cao hơn cho linh kiện và hàng hóa nhập khẩu.

“Chính phủ sẽ phải bù đắp khoản tiền đó, nên nợ liên bang có thể tăng nhẹ. Nhưng nếu các mức thuế này thực sự bị xóa bỏ, môi trường đầu tư tại Mỹ sẽ trở nên hấp dẫn hơn nhiều”, ông Smetters nhận định.

Về phía mình, chính quyền ông Trump khẳng định thuế quan là công cụ then chốt để thúc đẩy ngành sản xuất trong nước, tạo việc làm, thu hẹp thâm hụt thương mại và tăng nguồn thu cho ngân sách liên bang.

“Những hệ quả về kinh tế và an ninh quốc gia nếu không bảo vệ các mức thuế hợp pháp của Tổng thống Trump sẽ là vô cùng to lớn. Nhà Trắng mong chờ Tòa án Tối cao sớm đưa ra phán quyết thỏa đáng cho vấn đề này”, người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai tuyên bố với CBS News.

Quá ít, quá muộn?

Theo Yale Budget Lab, tính đến ngày 17/11, mức thuế suất hiệu quả bình quân tại Mỹ đã lên tới 16,8%, cao nhất kể từ năm 1935. Con số này cao hơn rất nhiều so với mức 2,4% hồi tháng 1, trước khi ông Trump quay trở lại Nhà Trắng.

Trong bối cảnh đó, nhiều doanh nghiệp nhỏ cho rằng ngay cả khi được hoàn thuế, khoản tiền này cũng không đủ bù đắp thiệt hại do chi phí nhập khẩu tăng vọt.

“Tiền hoàn thuế sẽ quay trở lại tay các nhà cung cấp – những bên trực tiếp chịu thuế. Còn chúng tôi là khách hàng cuối cùng và vẫn tiếp tục là người chịu thiệt”, bà Trinita Rhodes, chủ cửa hàng Beauty Supply Refresh tại bang Missouri, chia sẻ trong một cuộc họp báo do nhóm vận động Tariffs Cost US tổ chức.

Bà Rachel Lutz, chủ cửa hàng thời trang nữ The Peacock Room tại Detroit, cũng cho rằng việc hoàn thuế – nếu có – đã quá muộn.

“Các doanh nghiệp nhỏ không có nguồn dự trữ tiền mặt quá 30 ngày”. bà nói. “Việc hoàn tiền vào thời điểm này không thể bù đắp cho những xáo trộn như cắt giảm nhân sự hay kế hoạch tuyển dụng đã bị đình trệ. Thiệt hại thực sự đã xảy ra rồi”, bà nói.

Không chỉ doanh nghiệp, người tiêu dùng Mỹ cũng đang gánh chịu tác động trực tiếp của thuế quan, theo các nghiên cứu gần đây. Từ tháng 2 đến tháng 11, mỗi hộ gia đình Mỹ đã phải chi trả trung bình 1.197,50 USD tiền thuế quan, với tổng số tiền gần 160 tỷ USD, theo báo cáo công bố tháng này của các nghị sĩ Dân chủ trong Ủy ban Kinh tế Liên hợp của Quốc hội Mỹ.

“Trong khi Tổng thống Trump cam kết sẽ hạ chi phí sinh hoạt, báo cáo này cho thấy thuế quan của ông ấy chỉ khiến giá cả tiếp tục leo thang đối với các gia đình”, Thượng nghị sĩ Maggie Hassan, đại diện bang New Hampshire và là thành viên cao cấp của Ủy ban Kinh tế Liên hợp, nhấn mạnh.

“Vào thời điểm lưỡng đảng cần cùng nhau giảm gánh nặng chi phí, thứ ‘thuế’ mà Tổng thống áp lên các gia đình Mỹ lại đang khiến mọi thứ trở nên đắt đỏ hơn”, ông nói.