Nam NSND nổi danh 'ông trùm' phim võ thuật, từng thách đấu Lý Tiểu Long là ai?

NSND Lý Huỳnh tên thật Lý Kim Tuyền là một trong những tượng đài đặc biệt của điện ảnh và võ thuật Việt Nam. Ông không chỉ được nhớ đến như “ông trùm” của dòng phim võ thuật suốt nhiều thập niên, mà còn gắn liền với giai thoại gây xôn xao một thời: công khai thách đấu huyền thoại Lý Tiểu Long.

NSND Lý Huỳnh sinh ra trong gia đình có truyền thống võ học ở Vĩnh Long. Ngoài việc học võ với cha, Lý Huỳnh còn học võ Thiếu Lâm, võ cổ truyền Tây Sơn - Bình Định và Quyền Anh với các võ sư Hai Yến, Huỳnh Đạt Dân, Huỳnh Tiền.

Tập luyện và thi đấu võ thuật từ nhỏ, khi đã thành danh trên các võ đài, Lý Huỳnh thường được nhắc tới với chiêu võ độc "Liên hoàn bát cước" (Tung người đá 8 cước trên không trung).

Từ năm 1957 đến 1964, ông thượng đài 6 trận, thắng 3 trận, trong đó có trận đấm ngã đối thủ Lyauté Francoise - võ sĩ da đen vô địch quân đội Pháp. Ngoài ra, ông cũng thắng nhiều võ sĩ nổi tiếng Anh Thạch, Mạch Trung Phương.

Không chỉ được mệnh danh là "Báo đen" của làng võ, Lý Huỳnh còn là ngôi sao võ thuật được xếp vào nhóm "Nam Kỳ tứ tú".

Năm 1965, ông bắt đầu mở trường dạy võ, và từ đây đào tạo nhiều võ sĩ giỏi với tên gọi bắt đầu bằng hai từ “Lý Huỳnh” như Lý Huỳnh Cường, Lý Huỳnh Yến. Bản thân Lý Sơn, Lý Hùng cũng được học võ với cha mình từ khi còn bé.

“Ông trùm” phim võ thuật

Từ năm 1972 -1989, Lý Huỳnh đóng phim, trở thành người Việt đầu tiên đưa võ vào điện ảnh Việt Nam thành công. Với quan niệm đóng phim võ thuật không chỉ là phô diễn đòn thế mà phải đào sâu tâm lý nhân vật, Lý Huỳnh luôn nghiên cứu kỹ vai diễn, quan sát đời sống thực để mang lại cảm xúc chân thật. Từ đó, ông liên tiếp ghi dấu ấn trong hàng loạt tác phẩm như Long hổ sát đấu, Quái nữ Việt Quyền Đạo, Báu kiếm rửa hận thù, Hải vụ 709.

Ông thuộc lớp nghệ sĩ đầu tiên ở Sài Gòn tham gia điện ảnh cách mạng và có nhiều vai diễn nổi tiếng như đại tá Hoàng trong phim Cô Nhíp, ông Hai Lúa phim Vùng gió xoáy, thằng Xăm phim Hòn đất, chuẩn tướng Bách trong Đứa con bị từ chối, Long Râu trong Con mèo nhung, thiếu tá Y Vế trong Ngọn lửa Krông Jung.

Không ít vai diễn giúp ông giành huy chương tại các kỳ Liên hoan phim Việt Nam. Đặc biệt, vai diễn lão nông tri điền Hai Lúa trong phim “Vùng gió xoáy” do NSND Hồng Sến đạo diễn đã làm nức lòng người hâm mộ điện ảnh, đoạt giải Diễn viên xuất sắc nhất Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ VI.

Sau Hai Lúa, nghệ sĩ Lý Huỳnh còn có thêm vai diễn chính diện rất ấn tượng nữa là ông Hai Cũ trong bộ phim “Hai Cũ” cũng do NSND Hồng Sến thực hiện.

Ông cũng tiếp tục mở rộng vai trò khi tiên phong sản xuất phim thị trường, tự bỏ vốn thực hiện hàng loạt tác phẩm như Lửa cháy thành Đại La, Thanh gươm để lại, Thăng Long đệ nhất kiếm, Võ sĩ bất đắc dĩ… Từ đây, ông hợp tác với nhiều đoàn phim nước ngoài qua các dự án Kế hoạch 99, Hồng hải tặc, Cảnh sát đặc khu.

Có thời điểm, ông dốc toàn bộ tiền bạc và tâm huyết cho Cảnh sát đặc khu, đưa cả gia đình sang Hồng Kông nhiều tháng liền. Năm 2010, Lý Huỳnh tiếp tục đầu tư tới 12 tỷ đồng – con số “không tưởng” thời bấy giờ cho bộ phim lịch sử Tây Sơn hào kiệt.

Những nỗ lực ấy giúp ông được ghi nhận là một trong những người tiên phong của điện ảnh tư nhân Việt Nam. Năm 2015, Tây Sơn hào kiệt được xác lập kỷ lục “Bộ phim được dàn dựng hoành tráng nhất Việt Nam”, còn Hãng phim Lý Huỳnh được công nhận là “Hãng phim tư nhân sản xuất nhiều phim nhất” với 31 tác phẩm hợp tác quốc tế.

Giai thoại thách đấu Lý Tiểu Long

Nhắc đến Lý Huỳnh, công chúng đều nhớ đến giai thoại ông thách đấu huyền thoại võ thuật điện ảnh Lý Tiểu Long. Năm 1970, một đoàn phim Hong Kong sang Việt Nam để làm phim Long hổ sát đấu. Họ đến các võ đường để casting diễn viên, trong đó có võ đường của Lý Huỳnh. Ông được mời đóng vai sư huynh trong phim sau khi biểu diễn bài Thiếu lâm tự và đá liên hoàn bát cước.

Một hôm sau khi quay xong cảnh đánh nhau trong nghĩa địa, đạo diễn khen Lý Huỳnh đá hay, đẹp và hỏi ông có dám đánh Lý Tiểu Long không. Chính câu hỏi “có dám không” không này khiến Lý Huỳnh cho là mình bị xúc phạm.

“ Tôi bảo, này, tôi thách Lý Tiểu Long. Anh cứ ghi đi, tôi thách Lý Tiểu Long đánh. Tại sao tôi thách? Vì tôi là võ sĩ uýnh đài. Ông Lý Tiểu Long là võ sĩ màn ảnh, ông ấy không uýnh đài", Lý Huỳnh từng kể.

Thông tin vụ thách đấu được báo chí Sài Gòn đăng tải, cả báo Hong Kong cũng đăng tin đó. Tuy nhiên, do Lý Tiểu Long đột ngột qua đời năm 1972, lời thách đấu không thực hiện được.

Phân tích tương quan lực lượng, Lý Huỳnh cho rằng nếu trận đấu diễn ra thì sẽ chưa biết ai thắng ai, bởi tương quan lực lượng theo ông là “kẻ tám lạng, người nửa cân”. Lý Tiểu Long có điểm yếu là gương mặt hẹp, quai hàm yếu, khi đấm bốc thì một cú móc của đối phương có thể làm gãy quai hàm và dễ knock-out.

Nếu Lý Tiểu Long mạnh về bước chân nhún nhảy theo đấu pháp quyền Anh, bộ tay Vịnh Xuân và đòn cước karate thì Lý Huỳnh mạnh về đòn tay quyền Anh, đòn đá taekwondo, chỏ gối của võ tự do và bộ pháp di chuyển theo Thiếu Lâm nam phái.

Trước những thông tin cho rằng Lý Huỳnh tạo nên “lời thách đấu” với “ông vua Kungfu Hong Kong” để nổi tiếng, vị võ sư từng giải thích, là người con nhà võ, cũng từng đứng trên sàn thi đấu nhiều lần, dù cho đó có là đối thủ mạnh hơn nhưng việc đối đầu với ông chưa bao giờ xuất hiện hai chữ “sợ hãi”.

Năm 2020, NSND Lý Huỳnh qua đời tại nhà riêng ở TP.HCM, hưởng thọ 78 tuổi. Sự ra đi của ông khép lại cuộc đời một võ sư – nghệ sĩ đặc biệt, người góp phần định hình dòng phim võ thuật Việt Nam và để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng nhiều thế hệ khán giả.