Nắm trong tay một loại nguyên liệu quý hiếm của thế giới, Trung Quốc ồ ạt khai thác khiến giá sụt mạnh, Việt Nam cũng sở hữu hơn 20 triệu tấn

Vào tháng 6 vừa qua, Trung Quốc đã nỗ lực thắt chặt sự kiểm soát của mình đối với ngành công nghiệp đất hiếm bằng cách đưa ra một danh sách các quy định để bảo vệ nguồn cung. Một trong số các quy định đó có hiệu lực từ ngày 1 tháng 10 cho biết tài nguyên đất hiếm thuộc sở hữu của nhà nước. Nhưng bất chấp nỗ lực kiểm soát chặt chẽ hơn của Bắc Kinh đối mặt hàng này, thị trường vẫn trong tình trạng ảm đạm.

Đất hiếm được sử dụng chủ yếu trong nam châm hiệu suất cao cho động cơ xe điện và tua-bin gió. 17 kim loại được gọi chung là nguyên tố đất hiếm đã được ví với “vitamin công nghiệp" vì chúng cải thiện hiệu suất của vật liệu khi được thêm vào với số lượng nhỏ. Neodymium là vật liệu từ tính, trong khi dysprosium và terbium cải thiện khả năng chịu nhiệt của nam châm.

Theo Argus Media, giá của Neodymium thấp hơn 23% vào ngày 11/7 so với cùng kỳ năm trước, trong khi Dysprosi đã giảm 24%.

Chỉ số giá do Hiệp hội Công nghiệp Đất hiếm Trung Quốc công bố cũng cho thấy xu hướng tương tự. Dựa trên dữ liệu giao dịch từ các công ty đất hiếm, giá trong tháng 7 đã giảm khoảng 20% so với thời điểm cuối tháng 7 năm 2023.

Nhu cầu về đất hiếm cho các ứng dụng quang học dự kiến sẽ tăng trong dài hạn. Xeri được dùng làm chất đánh bóng kính dùng trong đĩa cứng. Lanthanum được sử dụng trong kính quang học dùng cho máy ảnh và kính hiển vi. Một số đất hiếm được sử dụng trong điốt phát sáng và các ứng dụng tương tự.

Bất chấp nhu cầu vững chắc, giá đất hiếm vẫn giảm do sản lượng tăng ở Trung Quốc.

Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin, Bộ Tài nguyên thiên nhiên Trung Quốc đã phân bổ hạn ngạch sản xuất cho các nhà sản xuất đất hiếm trong nước. Hạn ngạch được cấp trong nửa đầu năm 2024 lên tới 135.000 tấn, tăng 12,5% so với một năm trước đó.

Hạn ngạch sản xuất đã tăng lên trong vài năm qua. Vào năm 2023, hạn ngạch đạt tổng cộng 255.000 tấn, tăng 21% so với năm 2022. Nhiều người tin rằng hạn ngạch năm nay sẽ vượt hạn ngạch năm 2023.

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã chỉ định đất hiếm là nguồn tài nguyên chiến lược với quan điểm Trung Đông có dầu mỏ, Trung Quốc có đất hiếm. Năm 2010, giá đất hiếm tăng vọt sau khi Trung Quốc áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới.

Vì sao đất hiếm ngày càng "mất giá"

Giá đất hiếm giảm đến từ nhiều yếu tố. Thứ nhất, Mỹ đã mở rộng sản xuất đất hiếm trong nước để giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung cấp của Trung Quốc. Các quốc gia khác đang thực hiện các bước tương tự.

Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ, Trung Quốc chiếm 80% trong số 90% sản lượng đất hiếm toàn cầu vào đầu những năm 2010. Đến năm 2023, tỷ lệ này đã giảm xuống còn khoảng 70%.

Sản lượng toàn cầu đạt 350.000 tấn vào năm 2023, tăng gấp 3 lần so với năm 2013. Nói cách khác, đất hiếm đã trở nên ít hiếm hơn trước đây. Phần lớn thị trường tin rằng nhu cầu đất hiếm sẽ không phục hồi nhiều, khiến giá đất hiếm tiếp tục ở mức thấp.

Xeri và lanthanum là một trong những loại đất hiếm được khai thác nhiều nhất tính theo khối lượng. Một chuyên gia lưu ý rằng có một số mỏ sẽ không thể hòa vốn ở mức giá hiện tại, sản lượng có thể giảm ở Trung Quốc và các nơi khác nếu lợi nhuận tiếp tục giảm.

Khả năng sinh lời ngày càng tồi tệ cũng được phản ánh trong hiệu quả hoạt động của công ty. China Northern Rare Earth (Group) High-Tech, một nhà sản xuất lớn, đã chứng kiến lợi nhuận ròng trong quý 1 giảm 94% trong năm xuống còn khoảng 52 triệu nhân dân tệ (7,2 triệu USD).

Đối với nước ta, trữ lượng đất hiếm của Việt Nam vào khoảng 20,7 triệu tấn. Theo "Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050", dự kiến trong thời kỳ đến năm 2030, Việt Nam sẽ khai thác khoảng 2 triệu tấn quặng đất hiếm nguyên khai/năm.

Theo Nikkei Asia