Ngành công nghiệp vui chơi có thưởng: 'Mở toang' hay 'he hé'?

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo sửa đổi bổ sung một số điều Nghị định 06/2017 về kinh doanh đặt cược đua ngựa, đua chó và bóng đá quốc tế với nhiều điểm mở hơn so với văn bản lần đầu được ban hành cách đây 3 năm. Đây được xem là bước đi tiếp theo để mở cửa thị trường dịch vụ vui chơi có thưởng trong bối cảnh ngành du lịch Việt Nam cần thêm những động lực mới để tăng trưởng.

Trước đó, những quy định về hoạt động vui chơi có thưởng như Nghị định 03/2017 về kinh doanh casino, Nghị định 06/2017 và Nghị định 175/2016 về kinh doanh trò chơi điện tử có thưởng dành cho người nước ngoài... đã tạo những nền móng đầu tiên cho nhà đầu tư gia nhập thị trường. Tuy nhiên, những quy định này được các chuyên gia cho rằng mới dừng ở mức "mở he hé" cánh cửa cho doanh nghiệp, khiến sân chơi sau khi có quy định chẳng thể tấp nập hơn trước đó bao nhiêu.

Như với cá cược thể thao, quy định trước đây yêu cầu các trận đấu, giải thi đấu có thể đặt cược phải được Liên đoàn Bóng đá thế giới (FIFA) công bố và phê chuẩn. Bộ Văn hóa Thể thao & Du lịch có trách nhiệm công bố danh mục những trận đấu này. Trên thực tế, tổ chức này chỉ chịu trách nhiệm tổ chức và công bố các giải đấu, trận đấu mà họ và các liên đoàn thành viên cấp châu lục tổ chức, chứ không phải tất cả các giải đấu bóng đá quốc tế. Trong khi đó, những giải đấu này không nhiều (4-8 giải), thường có tần suất diễn ra rất thấp (thường 2-4 năm mới có một vòng chung kết, kéo dài 10-30 ngày, các trận đấu vòng loại thì diễn ra theo đợt). Các cơ hội kinh doanh ít như vậy trong khi suất đầu tư tối thiểu phải đạt 1.000 tỷ đồng dẫn đến hệ quả là sau 3 năm quy định có hiệu lực, Bộ Tài chính đến nay vẫn chưa lựa chọn được doanh nghiệp nào làm thí điểm.

Vì vậy, Nghị định 06/2017 đã được sửa đổi theo hướng mở rộng danh mục các giải đấu và thí điểm lựa chọn một doanh nghiệp kinh doanh đặt cược trong thời gian 5 năm.

Bên trong một casino tại Bà Rịa - Vũng Tàu. Ảnh: Báo Đầu Tư.

Tương tự, Nghị định 03/2017 đã nới rộng điều kiện cho nhà đầu tư gia nhập thị trường casino thông qua việc bỏ quy định doanh nghiệp phải có ít nhất 10 năm kinh nghiệm và suất đầu tư dự án tổ hợp dịch vụ du lịch và vui chơi giải trí đã giảm từ 4 tỷ USD xuống còn 2 tỷ USD. Đồng thời, lần đầu tiên người Việt có thể được chơi casino sau thời gian dài hoạt động đặt cược và vui chơi có thưởng chỉ dành cho người nước ngoài.

Tuy nhiên, vẫn còn đó những quy định khá mơ hồ, trở thành rào cản phát triển cho ngành "công nghiệp" này tại Việt Nam. Ví dụ, để vào các điểm kinh doanh casino, người Việt phải có thu nhập 10 triệu đồng/tháng. Để chứng minh, người chơi phải mang theo các giấy tờ như hợp đồng cho thuê nhà, tài sản hoặc chứng thực sổ tiết kiệm ngân hàng, sao kê tài khoản tiền gửi ngân hàng có thời hạn từ một năm trở lên với lãi phát sinh hàng tháng từ 10 triệu đồng trở lên. Những thủ tục này được ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam cho rằng phiền hà.

Chưa kể, trường hợp khi du khách đến khách sạn mới có ý định muốn chơi casino thì những thủ tục xác minh trên sẽ là rào cản khiến họ không thể vào cửa. Như vậy, cả casino và nhà nước đều thất thu. Ông Hải cho rằng điều kiện mua vé 1 triệu đồng/người khi vào cửa đủ là phép thử với khả năng tài chính của nhiều người.

Đề xuất định hướng phát triển casino và vui chơi có thưởng nói chung trong thời gian tới TS Võ Trí Thành - Nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng khi đã phát triển loại hình kinh doanh vui chơi có thưởng nói chung và casino nói riêng thì nên "mở toang cửa", "chơi lớn" và "chơi chuyên nghiệp" ở giai đoạn thí điểm phát triển thay vì chỉ "mở he hé".

Đồng quan điểm, ông McCamley, thành viên của Global Markets Advisors, Công ty cung cấp dịch vụ tư vấn hàng đầu thế giới hoạt động trong nhiều lĩnh vực như hàng không, nghỉ dưỡng và casino cũng chỉ ra rằng việc hợp pháp hóa các hoạt động kinh doanh casino đang cho thấy sự lưỡng lữ của cơ quan quản lý. Điều này được thể hiện trong việc lựa chọn địa điểm phát triển casino. Theo đó, việc thí điểm casino tại Vân Đồn hay Phú Quốc không thể đạt được thành công nếu doanh thu chỉ trông chờ vào khách du lịch. Thay vào đó, những thành phố lớn và năng động như TP HCM có tiềm năng để thí điểm phát triển dự án casino.

Ngoài ra, tại các nước mà hoạt động casino phát triển, họ cũng chỉ quy định mức đặt cược tối thiểu và tối đa thay vì quy định số lần được đặt cược trong một ngày.

Cụ thể, tại Anh, Công ty Ladbrokes quy định mức đặt cược tối thiểu 1 bảng, tương đương khoảng hơn 29.000 đồng, mức tối đa 25 bảng tương đương hơn 732.000 đồng cho mỗi lần đặt cược và không quy định số lần đặt cược trong một ngày. Hay như, Công ty William Hill quy định mức đặt cược tối thiểu 1 bảng, mức tối đa gắn với mức trả thưởng không quá 2 triệu bảng mỗi ngày. Hàn Quốc cũng chỉ quy định mức đặt cược tối thiểu cho một lần đặt cược là 100 won (khoảng 2.000 đồng) và không quy định mức đặt cược của người chơi tại một đơn vị kinh doanh casino hay số lần đặt cược trong ngày.

TS Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia cho rằng đi kèm với việc nới lỏng các điều kiện kinh doanh phù hợp thì cũng cần có một cơ quan chuyên trách phụ trách hoạt động này để định hướng phát triển được đồng bộ, bài bản và chuyên nghiệp gắn với phát triển kinh tế đêm. Hiện Trung Quốc, Singapore và Malaysia đều có một đầu mối chuyên trách hoạt động vui chơi có thưởng như Hội đồng Quốc gia về vui chơi có thưởng hoặc Cục quản lý cá ngựa và xổ số.

Từ kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt từ Australia, Singapore - đất nước đã sử dụng hành lang pháp lý một cách có hiệu quả để gặt hái tối đa những lợi ích và giảm thiểu tốt nhất những tác động tiêu cực, GS TSKH Nguyễn Mại cũng cho rằng cần sửa đổi hệ thống chính sách, pháp luật về hoạt động kinh doanh vui chơi có thưởng, casino theo hướng tiệm cận với thông lệ tiên tiến quốc tế, ổn định và minh bạch nhằm khuyến khích tổ chức, cá nhân người là người Việt Nam, nước ngoài đầu tư, kinh doanh có hiệu quả.

Về quản lý Nhà nước, theo Chủ tịch Hiệp hội Nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam (VAFIE), có hai mô hình là thành lập Hội đồng Quốc gia về hoạt động vui chơi có thưởng (theo mô hình của Singapore) hoặc cho phép UBND tỉnh, thành phố cấp phép, quản lý và giám sát hoạt động giải trí vui chơi có thưởng (mô hình của Australia).

Trước đó, VAFIE đã có văn bản gửi lên Chính phủ để hiến kế các biện pháp phục hồi kinh tế bằng việc phát triển dịch vụ casino, vui chơi có thưởng. Hiện hoạt động kinh doanh casino, vui chơi có thưởng hiện được thực hiện ở 43 khách sạn lớn nhỏ và các khu nghỉ dưỡng có doanh thu tăng trưởng đều qua các năm, quy mô thị trường đã tăng gấp đôi kể từ 2017 tuy nhiên hiệu quả kinh doanh, xã hội chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế. 

Theo GS TSKH Nguyễn Mại, nguyên nhân là do hoạt động kinh doanh casino và vui chơi có thưởng chưa có sự thống nhất về quan điểm, nhận thức về thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này và luật pháp chung chưa tiệm cận với thông lệ quốc tế. Đồng thời, những hoạt động kinh doanh này do Bộ Tài chính quản lý nhưng nguồn lực có hạn nên việc thẩm định và cấp chứng nhận đăng ký kinh doanh... bị chậm trễ.

Đề xuất này được đưa ra trong bối cảnh Thủ tướng chỉ đạo về việc nhanh chóng phục hồi và phát triển du lịch trong nước và chuẩn bị mọi điều kiện cần thiết để khôi phục lại hoạt động du lịch quốc tế khi một số nước đã dập tắt dịch bệnh.