Ngành yến hướng đến xuất khẩu tỷ đô

Chuẩn hóa nuôi và chế biến tổ yến đáp ứng thị trường

Sau 5 năm đàm phán, ngày 16/10, Việt Nam đã xuất khẩu lô yến chính ngạch đầu tiên sang thị trường Trung Quốc. Cơ hội thị trường rộng mở cho cả sản phẩm yến tổ và nước yến. Vấn đề đặt ra cho người nuôi yến và doanh nghiệp chế biến đó là phải chuẩn hoá để tăng thêm số lượng cơ sở được thị trường Trung Quốc chấp thuận.

20 năm theo nghề nuôi yến, tin vui về xuất khẩu đã khiến ông Phi (xã Vĩnh Ngọc, TP Nha Trang, Khánh Hoà) có thêm niềm tin về con đường phát triển. Nhưng từ chỗ chỉ bán trong nước, giờ ra thị trường lớn thì tư duy cũng phải thay đổi. Hiện ông đã kết hợp với làng yến Mai Sinh để chuẩn hoá các công đoạn.

"Xây dựng đúng quy chuẩn thì con yến nó mới về ở với mình, chứ xây tự phát bắt chước thì không đúng nữa rồi. Tôi ngày xưa cũng làm như vậy nhưng sau này cũng phải cải tiến hết", ông Phi chia sẻ.

Để nhà yến được cấp mã định danh để xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc, cán bộ kỹ thuật phải thiết lập một quy trình chuẩn từ vệ sinh nhà nuôi đến kỹ thuật thu hoạch, đến lấy mẫu kiểm nghiệm.

"Định kỳ hàng năm thì các nhà yến của chúng tôi được lấy mẫu kiểm nghiệm về mặt dịch bệnh thú y và chất lượng tổ yến được kiểm nghiệm về an toàn vệ sinh thực phẩm", anh Nguyễn Xuân Viễn - Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật công nghệ nuôi chim yến Khánh Hoà cho hay.

Dây chuyền sản xuất yến tinh chế. (Ảnh: TTXVN)

Để đáp ứng yêu cầu của Nghị định thư với 16 tiêu chí về an toàn thực phẩm và truy suất nguồn gốc. Hiện các doanh nghiệp chưa được cấp mã cũng đang nỗ lực thay đổi hạ tầng nhà xưởng, chuẩn hoá quy trình vệ sinh của công nhân.

Việc đảm bảo sạch khuẩn, khép kín quy trình chế biến, đầu tư máy móc chế biến là những yếu tố quan trọng để các cơ sở có hy vọng được cấp mã số.

Cùng với 2 doanh nghiệp đã được chấp thuận xuất ngạch chính ngạch thì hiện Việt Nam đã có 46 doanh nghiệp yêu cầu được hướng dẫn thủ tục đăng ký xuất khẩu, trong đó đã có 11 doanh nghiệp nộp hồ sơ lên hệ thống. Hiện 9 doanh nghiệp đã hoàn thiện hồ sơ và gửi sang hải quan Trung Quốc đánh giá, 2 doanh nghiệp còn lại đang xem xét.

Ngành yến kỳ vọng sẽ có sự bứt phá trong việc khai thác thị trường

Trung Quốc là thị trường tiêu thụ sản phẩm tổ yến lớn nhất thế giới, với nhu cầu khoảng 300 - 400 tấn/năm, chiếm khoảng 80% thị phần toàn cầu.

Với nhu cầu lớn như vậy, hàng năm Trung Quốc nhập khẩu lượng lớn yến sào từ các nước như Indonesia, Malaysia, Thái Lan... Hiện nay có thêm Việt Nam. Vì thế, ngay lúc này, nhiều giải pháp đã được thực hiện, để ngành yến Việt có thể tăng tốc xuất khẩu tỷ đô từ năm tới.

Tỉnh Khánh Hoà vừa có thêm 1 nhà máy chế biến tổ yến mới đi vào vận hành với mức đầu tư 70 tỷ đồng để đón cơ hội xuất khẩu năm 2024. Đây cũng là nhà máy tập trung cho các sản phẩm giá trị cao như nước yến, yến tinh chất và yến sào tinh chế. Giai đoạn 2 với mức đầu tư 150 tỷ đồng sẽ là cơ sở để tăng công suất chế biến cũng như nâng cao giá trị của nguồn nguyên liệu từ 300 nhà yến.

Với 100% các công đoạn làm thủ công, để có 1 tổ yến thành phẩm mất 2 ngày. Kết hợp giá trị dinh dưỡng, 1 tấn tổ yến đang mang lại giá trị xuất khẩu khoảng 200.000 USD.

Từ thực tế 2 mặt hàng là chuối và sầu riêng được xuất khẩu chính ngạch đã nhanh chóng có bước phát triển, ngành yến kỳ vọng sẽ có sự bứt phá trong việc khai thác thị trường và khả năng tiến tới doanh thu 1 tỷ USD từ xuất khẩu là không quá xa. Nhưng điều này cũng đòi hỏi nhà nước, doanh nghiệp và người nuôi cần có những giải pháp tổng thể.

Ông Nguyễn Tấn Tuấn - Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hoà cho biết: "Chúng tôi nghĩ Bộ NN-PTNT phải có chính sách quản lý, bảo vệ chim yến thiên nhiên vì hiện nhiều nơi săn bắt chim yến…".

"Nếu chúng ta không có đủ tiềm lực và không phát triển các nhà yến đúng chuẩn thì những yến tràn lan, nước khác nhập khẩu vào sẽ ảnh hưởng đến uy tín, chất lượng của yến sào Việt Nam. Chất lượng yến sào Việt Nam là hàng đầu thế giới nên làm sao đảm bảo chất lượng này mang ra thế giới là điều cần quan tâm", bà Trịnh Thị Hồng Vân - Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Nhà nước MTV Yến sào Khánh Hòa cho hay.

Hoàn thiện đóng gói sản phẩm tổ yến. (Ảnh: TTXVN)

Sở hữu số lượng yến đảo lớn nhất châu Á, tỉnh Khánh Hoà còn có 1.000 nhà yến trên tổng số 24.000 nhà yến của cả nước. Con số này sẽ còn tiếp tục tăng trong thời gian tới nhưng cũng đặt ra cho các địa phương là phải có cơ chế chuẩn hoá.

Ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho hay: "Sắp tới đây, ngoài những doanh nghiệp được xuất khẩu, chúng ta phải tập huấn kỹ thuật cho người nuôi để đảm bảo truy suất nguồn gốc, an toàn thực phẩm, an toàn dịch bệnh, đáp ứng tiêu chí cao của các thị trường. Chúng ta phải có hệ sinh thái đó là doanh nghiệp, hợp tác xã, bà con gắn với chuỗi khép kín".

Với 42 trên 63 tỉnh thành có chim yến, cộng với điều kiện tự nhiên thuận lợi, Việt Nam có nhiều cơ sở để hình thành một ngành công nghiệp về yến. Trên cơ sở luật chăn nuôi, Bộ NN-PTNT cũng sẽ quy hoạch để Việt Nam có những nhà yến tốt nhất, năng suất nhất phục vụ xuất khẩu.