Nhìn lại thị trường CPU năm 2024: AMD lội ngược dòng, Intel lao đao, Qualcomm khuấy đảo laptop AI, Apple vượt mọi giới hạn với M4, và TSMC thống trị không đối thủ

Năm 2024 là một năm đầy biến động của ngành CPU, với những bước tiến vượt bậc như tiến trình 2nm của TSMC, tích hợp AI mạnh mẽ từ AMD, Intel, và Qualcomm. Tuy nhiên, đây cũng là năm của những thách thức lớn, khi Intel gặp khó khăn lịch sử, AMD gây tranh cãi về hiệu năng, và Qualcomm lần đầu bước vào thị trường PC đầy kỳ vọng.

Intel đối mặt với khủng hoảng toàn diện

Năm 2024 là một năm đầy sóng gió với Intel khi hãng phải đối mặt với những khó khăn nghiêm trọng cả về công nghệ lẫn tài chính. Dòng CPU Core Ultra (Arrow Lake), được kỳ vọng sẽ giúp Intel giành lại thị phần desktop, lại gây thất vọng lớn. Hiệu suất gaming của Arrow Lake bị đánh giá thấp hơn nhiều so với Ryzen 9800X3D của AMD – CPU gaming tốt nhất năm 2024. Các bài đánh giá từ Tom’s Hardware và AnandTech chỉ trích hiệu suất không ấn tượng, mức tiêu thụ năng lượng cao và sự thiếu ổn định. Cộng đồng nhanh chóng chế giễu thất bại này, làm tổn hại thêm danh tiếng của Intel.

Ở chiều ngược lại, dòng CPU Lunar Lake dành cho laptop đã mang lại chút tia hy vọng. Với tích hợp NPU mạnh mẽ, Lunar Lake là một lựa chọn sáng giá cho các laptop AI Copilot+, giúp tối ưu hóa các tác vụ AI và cải thiện thời lượng pin. Tuy nhiên, sản phẩm này vẫn phải cạnh tranh khốc liệt với Snapdragon X Elite của Qualcomm và Ryzen AI 300 của AMD, vốn không bị ảnh hưởng bởi các vấn đề sản xuất nội bộ như Intel.

Về tài chính, tình hình của Intel trở nên nghiêm trọng khi hãng báo lỗ kỷ lục 16,6 tỷ USD trong quý III/2024. Điều này buộc công ty phải cắt giảm 15% lực lượng lao động và giảm đầu tư vào các dự án không mang lại lợi nhuận tức thời. Intel cũng mất vị trí trong Dow Jones Industrial Average vào tay Nvidia, đánh dấu một bước lùi lớn về danh tiếng và niềm tin từ nhà đầu tư.

Một vấn đề lớn khác là sự phụ thuộc ngày càng tăng vào TSMC để sản xuất các thành phần quan trọng cho cả Arrow Lake và Lunar Lake. Điều này làm tăng chi phí sản xuất và khiến Intel trở nên kém cạnh tranh hơn so với AMD và Apple, vốn đã tận dụng tối đa chuỗi cung ứng từ TSMC.

Áp lực đỉnh điểm dẫn đến sự từ chức của CEO Pat Gelsinger vào cuối năm 2024. Được kỳ vọng sẽ giúp Intel phục hồi, nhưng Gelsinger đã không thể hoàn thành mục tiêu khi tiến trình 18A (1.8nm) không đạt kỳ vọng. Hội đồng quản trị buộc phải thay thế ông, khởi đầu một giai đoạn chuyển giao đầy thử thách khác cho công ty.

Dù Lunar Lake mang lại chút lạc quan, toàn cảnh của Intel trong năm 2024 vẫn bị phủ bóng bởi những thất bại lớn. Công ty cần một chiến lược toàn diện hơn để đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt và lấy lại vị thế trong ngành bán dẫn.

AMD và cú lội ngược dòng với Ryzen 9800X3D

Năm 2024, AMD đã trải qua những thăng trầm lớn trong hành trình khẳng định vị thế trên thị trường CPU desktop. Dòng sản phẩm Ryzen 9000 Series với kiến trúc Zen 5, dù mang theo nhiều kỳ vọng, lại khởi đầu không suôn sẻ. Hiệu năng tăng chỉ ở mức 5-10% so với thế hệ trước khiến các CPU như Ryzen 9600X và 9700X bị đánh giá thấp hơn mong đợi, đặc biệt trong lĩnh vực gaming. Điều này khiến AMD hứng chịu chỉ trích từ cộng đồng, với biệt danh "Zen 5%" ám chỉ hiệu năng không đạt kỳ vọng. Thêm vào đó, dòng Ryzen 7000 với giá giảm mạnh tiếp tục là lựa chọn ưu tiên của người dùng, càng làm mờ nhạt Ryzen 9000 trong những ngày đầu ra mắt.

Tuy nhiên, AMD đã nhanh chóng đáp trả bằng cách ra mắt Ryzen 9800X3D chỉ vài tháng sau đó. Được trang bị công nghệ 3D V-Cache thế hệ thứ hai, đây là bước đột phá quan trọng trong phân khúc CPU gaming. Với khả năng tăng đáng kể băng thông bộ nhớ cache mà không làm tăng mức tiêu thụ năng lượng, Ryzen 9800X3D không chỉ giải quyết được những hạn chế của Ryzen 9000 mà còn được đánh giá là CPU gaming tốt nhất năm 2024. Lần đầu tiên, AMD cho phép ép xung trên dòng X3D, tạo thêm sức hút cho sản phẩm này trong cộng đồng game thủ. Ryzen 9800X3D nhanh chóng trở thành điểm sáng, giúp AMD khôi phục danh tiếng và đạt gần 30% thị phần desktop CPU – mức tăng trưởng ấn tượng so với 20% vài năm trước đó.

AMD không dừng lại ở phân khúc gaming. Với sự ra mắt của Ryzen AI 300, dòng CPU đầu tiên tích hợp mạnh mẽ NPU, AMD đã mở ra một kỷ nguyên mới trong xử lý AI. Ryzen AI 300 cạnh tranh trực tiếp với Snapdragon X Elite của Qualcomm và Lunar Lake của Intel, nhưng lại vượt trội hơn nhờ tính tương thích cao với Windows. Dòng CPU này không chỉ nâng cao hiệu năng AI mà còn khẳng định vị trí của AMD trong phân khúc laptop AI Copilot+, một thị trường mới nổi đầy tiềm năng.

Bên cạnh đó, trong lĩnh vực trung tâm dữ liệu, AMD tiếp tục gặt hái thành công lớn với EPYC thế hệ 5, được xây dựng trên kiến trúc Zen 5. Các CPU này cung cấp hiệu suất vượt trội trong xử lý AI và điện toán đám mây, giúp AMD vượt qua Intel về tăng trưởng doanh thu trong mảng trung tâm dữ liệu. Đây là một mảng kinh doanh mang lại nguồn thu lớn, củng cố thêm tiềm lực tài chính của AMD và giúp hãng duy trì lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh thị trường ngày càng khốc liệt.

Apple và chip M4 khẳng định vị thế cao cấp

Năm 2024, Apple tiếp tục củng cố vị thế trong phân khúc chip cao cấp với sự ra mắt dòng chip M4, được phát triển trên tiến trình 3nm thế hệ thứ hai của TSMC. Là người tiên phong trong việc tích hợp kiến trúc ARM vào máy tính cá nhân, Apple đã nâng tầm hiệu năng và hiệu suất năng lượng lên một chuẩn mực mới. Chip M4 không chỉ cải thiện vượt trội hiệu năng mà còn mở ra khả năng xử lý mạnh mẽ cho các tác vụ AI và đa nhiệm.

Chip M4 được quảng bá là "chip nhanh nhất từng được tích hợp trong máy tính cá nhân" và điều này đã được chứng minh qua các bài kiểm tra thực tế. Với hiệu năng đa luồng tăng 20% so với thế hệ trước và mức tiêu thụ năng lượng thấp hơn, M4 mang lại hiệu suất mạnh mẽ cho các tác vụ đòi hỏi cao. Phiên bản M4 Pro và M4 Max thậm chí còn được trang bị tới 16 lõi CPU, 40 lõi GPU, và bộ nhớ thống nhất 128GB, đáp ứng tốt các ứng dụng như dựng phim, thiết kế đồ họa, và học máy. Đây là sự lựa chọn hàng đầu cho các chuyên gia sáng tạo và nhà phát triển AI.

Đặc biệt, dòng M4 đã cải thiện vượt bậc khả năng xử lý AI. Neural Engine trên M4 có thể thực hiện hơn 40 nghìn tỷ phép tính mỗi giây, gấp ba lần so với thế hệ trước. Điều này giúp tăng tốc các tác vụ AI cục bộ như xử lý hình ảnh và ngôn ngữ tự nhiên, đồng thời giảm sự phụ thuộc vào các dịch vụ điện toán đám mây. Các sản phẩm như MacBook Pro, Mac Mini, và iMac sử dụng chip M4 nhanh chóng trở thành chuẩn mực trong phân khúc máy tính cá nhân cao cấp.

Mặc dù không cạnh tranh trực tiếp với Intel hay AMD trong mảng desktop hoặc laptop gaming, Apple đã chọn hướng đi riêng: tập trung vào hiệu suất toàn diện và sự tích hợp tối ưu giữa phần cứng và phần mềm. Hệ sinh thái khép kín của Apple, nơi iPhone, iPad, và Mac hoạt động mượt mà nhờ tính đồng bộ cao, tiếp tục mang lại lợi thế vượt trội.

Qualcomm và Snapdragon X Series đột phá

Năm 2024, Qualcomm ghi dấu ấn mạnh mẽ trong thị trường máy tính cá nhân với dòng vi xử lý Snapdragon X Series, đặc biệt là Snapdragon X Elite. Đây là bước đột phá giúp Qualcomm mở rộng từ mảng di động sang PC, tạo ra lựa chọn mới mẻ và mạnh mẽ cho các nhà sản xuất laptop. Snapdragon X Elite không chỉ là biểu tượng cho sự chuyển mình của Qualcomm mà còn thách thức các hãng x86 truyền thống như Intel và AMD.

Snapdragon X Elite, được sản xuất trên tiến trình 4nm với 12 lõi, đã tạo nên làn sóng lớn trong phân khúc laptop AI. Dòng chip này tích hợp NPU (Neural Processing Unit) mạnh mẽ, tối ưu hóa các tác vụ AI như nhận diện giọng nói, xử lý hình ảnh, và học máy. Qualcomm định vị Snapdragon X Elite là nền tảng lý tưởng cho laptop Copilot+, loại máy tính AI được thiết kế để khai thác tối đa các ứng dụng AI trên Windows 11.

Sự thành công ban đầu của Snapdragon X Elite được ghi nhận qua các mẫu laptop như Surface Laptop 7 và Surface Pro 11, đều nhận được đánh giá tích cực từ giới chuyên môn. Những thiết bị này không chỉ mang lại hiệu năng mạnh mẽ mà còn khắc phục được điểm yếu lớn của các CPU x86: thời lượng pin. Qualcomm tuyên bố Snapdragon X Elite có thể mang đến thời lượng pin lên đến 20 giờ sử dụng liên tục, vượt xa các đối thủ, đặc biệt trong phân khúc mỏng nhẹ.

Tuy nhiên, Qualcomm cũng gặp không ít thách thức. Một trong những vấn đề lớn nhất là khả năng tương thích phần mềm. Do kiến trúc ARM, các laptop sử dụng Snapdragon X phụ thuộc vào lớp giả lập Prism của Microsoft để chạy các ứng dụng x86 truyền thống. Mặc dù Prism đã cải thiện hiệu năng, nhưng vẫn không thể đạt được mức hiệu quả như các CPU x86 gốc. Điều này khiến Qualcomm gặp khó khăn trong việc thuyết phục người dùng chuyển sang nền tảng ARM. Bên cạnh đó, doanh số bán hàng ban đầu cũng không đạt kỳ vọng, với chỉ 720,000 laptop Snapdragon X được bán ra, chiếm chưa đến 1% tổng số laptop toàn cầu trong năm.

Để mở rộng thị trường, Qualcomm đã giới thiệu các phiên bản giá rẻ hơn như Snapdragon X Plus với 8 lõi, giúp các laptop AI hạ giá xuống mức 600-800 USD. Đây được xem là bước đi hợp lý nhằm tiếp cận nhiều đối tượng người dùng hơn và xây dựng sự hiện diện dài hạn trong thị trường.

Mặc dù doanh số chưa phản ánh hết tiềm năng, Snapdragon X Elite đã khẳng định vị trí của Qualcomm trong phân khúc laptop AI. Với sự kết hợp giữa hiệu năng mạnh mẽ, khả năng xử lý AI vượt trội, và thời lượng pin ấn tượng, Qualcomm không chỉ là một kẻ thách thức mà còn là nhân tố quan trọng định hình tương lai của thị trường PC.

TSMC củng cố vai trò trung tâm trong ngành sản xuất bán dẫn

Năm 2024, TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) tiếp tục khẳng định vai trò không thể thay thế trong ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu. Là nhà cung cấp hàng đầu cho các hãng lớn như Apple, AMD, và Qualcomm, TSMC không chỉ đóng vai trò trung tâm trong chuỗi cung ứng CPU mà còn dẫn đầu các công nghệ sản xuất tiên tiến, đặt nền móng cho những cải tiến vượt trội về hiệu năng và hiệu suất năng lượng.

Một trong những cột mốc quan trọng nhất của TSMC trong năm là triển khai tiến trình 2nm GAA (Gate-All-Around) – công nghệ sản xuất tiên tiến nhất hiện nay. Đây là bước đột phá lớn, cho phép tăng mật độ transistor và giảm tiêu thụ năng lượng, giúp cải thiện hiệu năng tổng thể của các dòng chip như M4 của Apple và Ryzen 9000 Series của AMD. Để hiện thực hóa tiến trình này, TSMC đã đầu tư hàng tỷ USD xây dựng nhà máy 2nm tại Đài Loan, đồng thời mở rộng hoạt động sản xuất tại Mỹ với các nhà máy ở Arizona, được tài trợ bởi CHIPS Act của chính phủ Mỹ.

Bên cạnh 2nm, TSMC vẫn giữ vững vai trò chủ lực với tiến trình 3nm, được Qualcomm sử dụng trong dòng Snapdragon X Elite. Sự dẫn đầu về công nghệ sản xuất đã giúp TSMC duy trì vị trí hàng đầu, bất chấp sự cạnh tranh từ Samsung và Intel Foundry.

Không chỉ dẫn đầu về công nghệ, TSMC còn đạt được thành công lớn về tài chính. Trong quý III/2024, lợi nhuận của TSMC tăng 54% so với cùng kỳ năm trước, nhờ nhu cầu mạnh mẽ từ các CPU cao cấp và chip AI cho trung tâm dữ liệu. Những khách hàng lớn như Apple, AMD, và Qualcomm tiếp tục đóng góp đáng kể vào doanh thu, nhấn mạnh vai trò quan trọng của TSMC trong chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu.

Tuy nhiên, TSMC cũng đối mặt với không ít thách thức. Áp lực địa chính trị gia tăng đặt ra những rủi ro tiềm tàng về an ninh công nghệ. Việc mở rộng sản xuất tại Mỹ cũng gặp trở ngại do chi phí lao động cao, làm tăng chi phí vận hành so với các nhà máy ở Đài Loan. Dù vậy, TSMC đã chứng minh khả năng thích nghi và quản lý rủi ro hiệu quả bằng cách tăng cường hợp tác với các chính phủ và đối tác chiến lược, đảm bảo sự ổn định trong chuỗi cung ứng.

Nhìn về năm 2025: Xu hướng tiếp theo của ngành CPU

Bước sang năm 2025, ngành CPU dự kiến sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ với những xu hướng quan trọng định hình tương lai. Tiến trình 2nm và xa hơn sẽ là cuộc đua khốc liệt giữa TSMC, Samsung, và Intel. TSMC đã có lợi thế vượt trội, nhưng các đối thủ đang không ngừng đẩy mạnh công nghệ để cạnh tranh, đặc biệt là Intel với kế hoạch tiến tới tiến trình 18A.

AI tiếp tục là trung tâm khi các nhà sản xuất CPU đầu tư sâu hơn vào tích hợp AI cục bộ. AMD, Intel, Qualcomm, và Apple sẽ cạnh tranh để tối ưu hóa khả năng xử lý AI trên chip, hướng đến việc thay thế các tác vụ AI truyền thống vốn phụ thuộc vào đám mây. Sự phát triển của AI cục bộ không chỉ cải thiện tốc độ và tính bảo mật mà còn mở ra những ứng dụng mới trong cả doanh nghiệp lẫn đời sống cá nhân.

Laptop AI Copilot+ sẽ phát triển mạnh mẽ, với giá cả hợp lý hơn nhờ các dòng CPU như Snapdragon X giá rẻ và sự cạnh tranh gay gắt giữa Qualcomm, AMD, và Intel. Điều này có thể đưa phân khúc laptop AI vào giai đoạn phổ biến, thay vì chỉ dừng lại ở nhóm cao cấp.

Bên cạnh đó, trung tâm dữ liệu và điện toán biên được dự đoán sẽ trở thành điểm nóng trong ngành công nghiệp CPU. Các hãng lớn như AMD và Intel đã bắt đầu tập trung vào các giải pháp tối ưu hóa cho trung tâm dữ liệu, trong khi TSMC tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp chip chuyên dụng.

Nhìn về phía trước, năm 2025 hứa hẹn sẽ tiếp tục là một giai đoạn sôi động và đầy tiềm năng, nơi các xu hướng hiện tại được phát triển và mở rộng, tạo nền tảng cho những bước tiến dài hạn của ngành công nghiệp CPU.