Ông Hồ Quang Cua - cha đẻ gạo ST25 là ai?

Những năm qua, người tiêu dùng trong nước rất ấn tượng với thương hiệu gạo thơm Sóc Trăng. Có thể kể đến như các giống: ST5, ST10, ST20, ST24, ST26. Những giống này có đặc điểm hạt gạo thơm, dài, sáng, đẹp; khi nấu lên cho cơm mềm, ngon, và rất dẻo. Người đã lai tạo ra giống lúa ấy là anh hùng lao động, kỹ sư Hồ Quang Cua ở Sóc Trăng.

Mong ước làm ra giống gạo cao cấp cho quê hương

Sinh ra trong một gia đình nghèo thuần nông ở Sóc Trăng, tuổi thơ gắn liền với ruộng đồng, vì thế sau khi học xong phổ thông, ông Hồ Quang Cua thi vào Khoa Nông nghiệp trường Đại học Cần Thơ. Tốt nghiệp kỹ sư trồng trọt, ông trở về Sóc Trăng, quyết tâm thực hiện ý tưởng làm lúa thơm cao cấp cho Việt Nam.

Trong thời gian từ năm 1991, kỹ sư Hồ Quang Cua sưu tập, thử nghiệm các giống lúa thơm cổ truyền của Việt Nam, Thái Lan và Đài Loan cùng với nhóm nghiên cứu của Viện Lúa ĐBSCL và Đại học Cần Thơ.

Cũng trong thời gian này, người kỹ sư Sóc Trăng có ý tưởng làm lúa thơm cao cấp cho Việt Nam, mà trước hết là cho quê hương Sóc Trăng của mình.

Ảnh: H.T.DŨNG

"Vào năm 1996, trong một lần tình cờ khi đang tham quan cánh đồng ruộng, tôi bất ngờ phát hiện những cây lúa có hình dạng rất lạ và không giống ai, với gốc lúa đặc biệt là màu tím, hạt thì lại thon và rất đẹp”, ông Cua chia sẻ.

Với ước mơ nâng tầm cây lúa Sóc Trăng, lại hay tìm hiểu về cây lúa từ nhỏ, cộng với là người có tư duy nhạy bén, ông Cua bắt đầu vào công trình lai tạo, nhân giống. Từ đó, hàng loạt giống lúa thơm mang tên ST bắt đầu được ra đời.

Có khoảng 1.050 cá thể đột biến đầu tiên được ông cùng các cộng sự thu thập và sau đó tiến hành trồng thử nghiệm, rồi cho lai tạo theo nhiều cách khác nhau để chọn những cá thể vượt trội nhất đưa vào sản xuất.

Ông Cua cho biết: “Cách đây hơn 20 năm, Thái Lan công bố đã lai tạo được 2 giống lúa thơm không cảm quang mà họ gọi là hạt vàng. Tôi suy nghĩ tại sao họ làm được còn mình lại không?”

"Cứ như thế, trong đầu tôi lúc nào cũng suy nghĩ đến việc phát triển giống lúa thơm mới cho Việt Nam và đầu thế kỷ 21, nhóm nghiên cứu lúa Sóc Trăng được hình thành và tồn tại tới ngày hôm nay.

Thành công với ST24 và ST25

Năm 2017, tại Hội nghị quốc tế lần thứ 9 về mua bán gạo do tổ chức The Rice Trader (Tổ chức thương mại gạo) tại Ma Cao, trước các chuyên gia ẩm thực nổi tiếng của thế giới, gạo ST24 có những phẩm chất vượt trội như ngắn ngày, hạt gạo dài, trắng trong, dẻo cơm, thơm thoảng hương lá dứa,… đã được chọn và vinh danh là một trong ba loại gạo ngon nhất theo tiêu chuẩn gạo ngon thế giới và giải Nhất ST24 hữu cơ tại Festival lúa gạo Việt Nam lần thứ III-Long An năm 2018.

Vào năm 2019, tại Cuộc thi Gạo ngon nhất thế giới tổ chức trong khuôn khổ hội nghị Thương mại Gạo Thế giới lần thứ 11 tại Manila (Philippines) từ ngày 10-13/11, với sự tham gia của hơn 20 doanh nghiệp kinh doanh gạo quốc tế, Việt Nam cùng hàng trăm nhà xuất nhập khẩu gạo lớn thế giới đã quy tụ về đây tranh tài.

Kết quả gạo ST25 của doanh nghiệp Hồ Quang (Sóc Trăng) đã xuất sắc vượt qua gạo thái Lan, giành giải Nhất cuộc thi gạo ngon nhất Thế giới 2019.

Kỹ sư Hồ Quang Cua cho biết thêm, lần dự thi này, ông và các cộng sự mang 2 loại gạo ST24 và ST25 dự thi. Kết quả, cả 2 loại gạo này được Ban giám khảo chấm đồng điểm với nhau.

Sau khi xem xét kỹ lưỡng, Ban giám khảo quyết định chọn giống gạo ST25 là gạo ngon nhất tại hội thi lần này để công bố chính thức trên trang thông tin của mình (trtworldrice.com). Với kết quả này, Việt Nam tự hào khi cả 2 giống ST24 và ST25 đều được đánh giá là loại gạo ngon nhất thế giới năm 2019.

Gạo ST25 đạt giải thưởng Gạo ngon nhất thế giới tại cuộc thi ở Philippines năm 2019 và giải nhì năm 2020 trong cuộc thi ở Mỹ.

Không chỉ nghiên cứu lai tạo, nhân giống và quảng bá thương hiệu, kỹ sư Hồ Quang Cua còn tiên phong trong việc đưa chế phẩm sinh học vào quy trình sản xuất lúa thơm ST để sản phẩm không chỉ ngon mà còn an toàn cho người tiêu dùng và thân thiện với môi trường.

Lúa thơm ST đã góp phần đưa sản lượng lúa ở tỉnh Sóc Trăng có sự bứt phá ngoạn mục. Năm 2017, tổng sản lượng lúa toàn tỉnh đạt trên 2 triệu tấn; trong đó, lúa thơm và lúa đặc sản chiếm trên 50%; năm 2018, tổng sản lượng lúa đạt trên 2,1 triệu tấn; năm 2019, sản lượng lúa cũng đạt trên 2 triệu tấn, lúa đặc sản ước đạt trên 1 triệu tấn.

Cây lúa Sóc Trăng trở thành một trong những chỉ dẫn địa lý hấp dẫn về lúa thơm trong cả nước, vươn lên top đầu những tỉnh sản xuất lúa lớn nhất trong khu vực ĐBSCL, giúp hàng chục nghìn hộ dân thoát nghèo.

Kỹ sư Hồ Quang Cua tâm sự: “Việt Nam nổi tiếng với gạo thơm, giá rẻ so với gạo của các nước láng giềng như Thái Lan, Campuchia,… Tuy nhiên, việc tổ chức sản xuất lúa ở Việt Nam vẫn còn rất yếu.

Theo tôi, đây là cơ hội lớn để chúng ta sắp xếp lại mọi việc. Từ lâu, gạo thơm ST được người tiêu dùng tin chọn, thay thế cho các loại gạo của Thái Lan, Campuchia,...”.

Với những đóng góp cho ngành Nông nghiệp, kỹ sư Hồ Quang Cua và nhóm nghiên cứu của ông đã nhận được 7 Huân chương Lao động của Chủ tịch nước, 2 giải thưởng Bông lúa vàng của Bộ NN&PTNT, đoạt hạng Nhất trong tất cả các cuộc thi trong nước, được Tổ chức Lương nông quốc tế (FAO) chứng nhận thành tựu.

Riêng cá nhân kỹ sư Hồ Quang Cua 2 lần vinh dự được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đề cử là đại biểu dự Vinh quang Việt Nam (năm 2014 và 2017). Năm 2011, ông được Chủ tịch nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất và năm 2012 được phong tặng danh hiệu Anh hùng lao động.

Năm 2018, kỷ niệm 70 năm Bác Hồ ra lời kêu gọi “Thi đua yêu nước”, kỹ sư Hồ Quang Cua được chọn là một trong 70 gương mặt điển hình tiêu biểu của cả nước được vinh danh.

Năm 2013, ông về hưu nhưng không dừng lại công việc mà vẫn tiếp tục gắn bó với cây lúa Sóc Trăng với việc thành lập 2 doanh nghiệp tư nhân chuyên về lúa gạo mang tên Hồ Quang và Hồ Quang Trí. Cả 2 đều do con trai ông làm giám đốc, còn ông làm cố vấn.

Nguồn: Tổng hợp