Phát hiện "sinh vật độc" chưa từng có trong rừng Cát Bà

Các nhà khoa học thuộc Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga vừa ghi nhận hai loài nấm thuộc chi Lepiota tại Vườn quốc gia Cát Bà (Hải Phòng), đánh dấu lần đầu tiên hai loài này được phát hiện và công bố tại Việt Nam. Đây là những loài nấm có giá trị khoa học cao, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ độc tính nghiêm trọng đối với con người.

Lepiota là một chi nấm thuộc họ Agaricaceae (họ Nấm tán), bộ Agaricales, hiện có khoảng 400 loài được công nhận trên toàn thế giới. Đáng chú ý, nhiều loài trong chi này chứa độc tố Amatoxin – chất cực độc có thể gây suy gan, suy thận cấp và tử vong nếu ăn phải.

Kết quả nghiên cứu được thực hiện trong khuôn khổ đề tài E-1.5: "Khu hệ nấm rừng nhiệt đới Việt Nam: đa dạng phân loại, sinh thái và cấu trúc, chức năng". Nhóm nghiên cứu đã ghi nhận hai loài nấm Lepiota mới đối với khu hệ nấm Việt Nam, gồm Lepiota erythrosticta và Lepiota omninoflava, phân bố trong sinh cảnh rừng thường xanh tại Vườn quốc gia Cát Bà.

Đặc điểm 2 loài nấm mới

Lepiota erythrosticta thuộc phân nhóm Stenosporae, đặc trưng bởi bào tử có dạng gai. Quả thể của loài này có mũ nhỏ (khoảng 15 mm), dạng lồi tù, màu tím đậm đến đỏ sẫm, phần chóp mũ sẫm màu hơn và bị gián đoạn thành các vảy tím trên nền trắng về phía mép mũ. Cuống nấm màu trắng, rỗng, có vân sọc dưới vòng nấm và xuất hiện các rễ giả phân nhánh ở gốc; vòng nấm thường mất đi khi trưởng thành.

Bào tử của L. erythrosticta có kích thước 7,8–10,6 × 3,2–4,5 µm, hình thuôn dài khi nhìn chính diện, có dạng gai khi nhìn bên, bắt màu dextrin – đặc điểm quan trọng trong phân loại học nấm.

Loài thứ hai, Lepiota omninoflava, thuộc phân nhóm Eriophorae, có bào tử hình elip hoặc hình trứng. Quả thể rất nhỏ, mũ chỉ khoảng 4 mm, màu vàng, bề mặt phủ vảy hình chóp màu nâu vàng, dày đặc hơn ở chóp mũ. Mép mũ còn lưu lại các tàn dư dạng bông xốp.

Cuống nấm hình trụ, màu vàng nhạt, phủ các vảy sợi nhỏ; vòng nấm rất mờ và gần như biến mất khi trưởng thành. Bào tử của loài này có kích thước 4,5–5,5 × 2,7–3,4 µm, thành mỏng, bắt màu dextrin.

Cảnh báo nguy cơ từ nấm hoang dại

Theo các nhà khoa học, việc phát hiện hai loài Lepiota mới không chỉ góp phần bổ sung dữ liệu về đa dạng sinh học nấm tại Việt Nam, mà còn mang ý nghĩa cảnh báo cộng đồng. Nhiều loài Lepiota có hình dạng nhỏ, màu sắc bắt mắt, dễ bị nhầm lẫn với nấm ăn được, trong khi lại chứa độc tố nguy hiểm.

Các chuyên gia khuyến cáo, tuyệt đối không thu hái và sử dụng nấm hoang dại khi chưa được định danh chính xác, đặc biệt tại các khu rừng tự nhiên, nhằm tránh những tai nạn ngộ độc đáng tiếc.

* Theo TS.Phạm Thị Hà Giang – Viện Sinh thái Nhiệt đới (Trung tâm Nhiệt đới (TTNĐ) Việt – Nga).