Sáp nhập trường công lẫn tư nếu không đạt chuẩn

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) Nguyễn Kim Sơn, tại buổi làm việc với tỉnh Ninh Bình về sắp xếp, tổ chức các cơ sở giáo dục theo chính quyền địa phương 2 cấp, đã yêu cầu đến ngày 31-12, các địa phương phải hoàn thành đề án, kế hoạch rà soát, sắp xếp các cơ sở giáo dục và báo cáo Trung ương.

Một số địa phương sáp nhập theo hướng cơ học

Theo Bộ GD-ĐT, năm học 2025-2026, tất cả đơn vị hành chính cấp xã trên cả nước đều có trường tiểu học; 93,2% số xã có trường THCS. Khoảng 6,8% số xã - chủ yếu ở vùng sâu, vùng xa, vùng cao, biên giới và hải đảo - vẫn phải tổ chức trường liên xã hoặc trường phổ thông nhiều cấp học do mật độ dân cư thấp và điều kiện địa lý đặc thù. Hiện cả nước có 11.559 trường tiểu học với 8.882.864 học sinh và 8.403 trường THCS với 6.656.888 học sinh.

Mạng lưới trường lớp nhìn chung đã được phủ kín, đáp ứng yêu cầu phổ cập giáo dục. Tuy nhiên, thực tế còn sự chênh lệch rõ nét giữa các vùng. Tại các đô thị lớn và khu công nghiệp, sĩ số học sinh bình quân cao. Ngược lại, ở miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, nhiều trường có quy mô nhỏ, sĩ số chỉ khoảng 18 học sinh/lớp, thậm chí phải tổ chức dạy học ghép.

Cơ sở vật chất trường học tiếp tục được cải thiện. Ở cấp tiểu học, tỉ lệ phòng học/lớp đạt 1,03, tỉ lệ phòng học kiên cố đạt 87%, sĩ số bình quân 31,8 học sinh/lớp. Ở cấp THCS, tỉ lệ phòng học/lớp đạt 0,89, tỉ lệ phòng học kiên cố đạt 95,24%, sĩ số bình quân 39,8 học sinh/lớp.

Theo báo cáo của các địa phương tính đến ngày 18-12, hầu hết giữ nguyên các trường mầm non, tiểu học, THCS, THPT trong năm 2025 và xây dựng lộ trình sắp xếp sau khi kết thúc năm học 2025-2026. Đối với giáo dục mầm non, 6/23 tỉnh giữ nguyên hiện trạng, 15/23 tỉnh giảm dần từ 1,76% đến dưới 10%, 1 tỉnh đã hoàn thành sáp nhập, giảm 45,83% cơ sở giáo dục. Ở giáo dục phổ thông, 7/23 tỉnh giữ nguyên, 15/23 tỉnh giảm từ 0,2% đến dưới 10%, 1 tỉnh giảm 42,57%. Giáo dục thường xuyên có mức sáp nhập mạnh, nhiều địa phương giảm trên 30%.

Việc sắp xếp bước đầu đã góp phần tinh giản đầu mối, giảm biên chế quản lý, bố trí lại đội ngũ giáo viên, nhân viên, khắc phục tình trạng thiếu - thừa cục bộ. Tuy nhiên, một số địa phương còn sáp nhập theo hướng cơ học trong thời gian ngắn, tiềm ẩn nguy cơ quá tải cơ sở vật chất, ảnh hưởng đến mô hình trường dân tộc nội trú, bán trú và quyền tiếp cận giáo dục của học sinh vùng khó khăn.

Ông Nguyễn Vinh Hưng, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TP Huế, cho hay thành phố xác định chủ trương giữ ổn định các cơ sở giáo dục trực thuộc sở, chỉ xem xét sắp xếp ở cấp xã, phường khi thật sự cần thiết và bảo đảm điều kiện đi lại an toàn cho học sinh, nhất là ở vùng khó khăn và khu vực biên giới. Việc sắp xếp mạng lưới trường học phải gắn với đầu tư trường bán trú, nội trú nhằm tạo điều kiện học tập ổn định, lâu dài cho học sinh vùng đặc thù.

Chung quan điểm này, ông Phùng Quốc Lập, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Phú Thọ, cho rằng việc sáp nhập các cơ sở giáo dục cần tập trung vào những trường, điểm trường quy mô nhỏ, không còn phù hợp, đồng thời không đặt nặng yêu cầu hoàn thành trong thời gian ngắn. Sắp xếp mạng lưới trường lớp là vấn đề nhạy cảm, cần có lộ trình phù hợp, gắn với công tác tuyên truyền, tạo sự đồng thuận của người dân và đội ngũ nhà giáo.

Không đạt chuẩn thì phải sáp nhập!

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh việc rà soát, sắp xếp cần bảo đảm các nguyên tắc: Thứ nhất, không ảnh hưởng, gây xáo trộn hoạt động dạy và học; bảo đảm hoạt động dạy và học diễn ra bình thường, theo tiến độ. Thứ hai, sắp xếp phải giúp công tác quản lý và việc dạy học thuận tiện hơn, tốt hơn, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục. Thứ ba, không đặt ra các chỉ tiêu mang tính gượng ép và thành tích, không thực hiện công thức, máy móc. Rà soát để hướng đến sự hợp lý. Có chỗ giảm nhiều đầu mối nhưng cũng có chỗ phải tăng, ví dụ khu vực trung tâm đang có ít trường, các khu công nghiệp… Thứ tư, không lấy tiêu chí về tự chủ tài chính để sắp xếp cơ sở giáo dục. Thứ năm, không đồng nhất ở các nhóm đối tượng và các vùng miền, khu vực.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn lưu ý thực hiện sáp nhập các cơ sở giáo dục có quy mô nhỏ, gần nhau trên cùng địa bàn xã. Theo đó, những cơ sở giáo dục, nhóm trẻ - cả tư lẫn công - nếu không đạt chuẩn, không bảo đảm an toàn, không đạt điều kiện tối thiểu thì phải sáp nhập hoặc dừng hoạt động, giải thể.

Đây là việc cần làm một cách kiên quyết. Đồng thời, không vì giảm đầu mối mà sáp nhập trường mầm non vào trường tiểu học; không nhập tiểu học, THCS, THPT vào một, trừ những trường tư, liên cấp đã sẵn có; không dồn ghép dẫn tới các cơ sở giáo dục quá lớn về quy mô; với vùng đồng bằng, không khuyến khích duy trì nhiều điểm trường.

Riêng vấn đề tuyển dụng, bộ trưởng nhấn mạnh yêu cầu rà soát để sử dụng triệt để chỉ tiêu biên chế đã có, tránh tình trạng có địa phương lượng biên chế còn rất lớn nhưng không tuyển mà chỉ giáo viên hợp đồng, thậm chí hợp đồng kéo dài 10-15 năm, gây bức xúc trong xã hội.