Sau ông Trương Gia Bình, Chủ tịch VCCI cũng kiến nghị bãi bỏ Điều 292 Bộ luật Hình sự

Cụ thể, Chủ tịch VCCI kiến nghị phi hình sự hóa với các hành vi cung cấp dịch vụ nếu như không có hoặc không đúng giấy phép đối với các trường hợp:

Sàn giao dịch thương mại điện tử; trò chơi điện tử trên mạng; trung gian thanh toán; và các dịch vụ khác, bao gồm trang thông tin điện tử, mạng xã hội, dịch vụ nội dung trên mạng viễn thông.

Đồng thời, bổ sung thêm tội danh mới về các hành vi vi phạm quy định về sở giao dịch hàng hóa (trừ chứng khoán). Tội danh này sẽ bao gồm việc xử lý đối với hành vi cung cấp dịch vụ kinh doanh vàng tài khoản và website hoạt động theo phương thức sở giao dịch hàng hóa.

Kiến nghị thứ ba được Chủ tịch VCCI đưa ra là bổ sung tội danh về kinh doanh đa cấp bất chính. Tội danh này sẽ bao gồm cả hành vi kinh doanh đa cấp bất chính trên mạng.

Sở dĩ có những kiến nghị trên, theo VCCI là do trong 6 hành vi được liệt kê tại Điều 292, nhiều hành vi chỉ có thể thực hiện trên nền tảng mạng máy tính, mạng viễn thông như thương mại điện tử, trung gian thanh toán, trò chơi điện tử trên mạng, các dịch vụ khác.

Tuy nhiên, vẫn có 2 hành vi có thể được thực hiện không nhất thiết trên mạng là kinh doanh đa cấp và kinh doanh vàng tài khoản (về lý thuyết, vẫn có thể kinh doanh vàng tài khoản thông qua đặt lệnh trực tiếp tại sàn mà không cần mạng máy tính).

Do đó, việc phân biệt hành vi như Điều 292 sẽ khiến các doanh nghiệp nảy sinh câu hỏi: Vì sao chính sách hình sự của nhà nước lại phân biệt đối xử giữa kinh doanh trên mạng và kinh doanh không trên mạng.

Theo VCCI, lĩnh vực công nghệ thông tin đang là hướng phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Nhà nước đã có nhiều chính sách ưu đãi đối với các doanh nghiệp làm trong lĩnh vực này như miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân… Lĩnh vực công nghệ thông tin và sản phẩm phần mềm không yêu cầu vốn đầu tư lớn về cơ sở vật chất, mà chủ yếu là các yếu tố về nguồn nhân lực.

Do đó, đây được coi là hướng đi có triển vọng của nền kinh tế trong bối cảnh hội nhập. Tuy nhiên, Điều 292 được nhiều người ví là "tội kinh doanh trái phép được chuyển lên mạng" đã tạo không ít tâm lý lo lắng cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ thông tin, cũng như nhiều doanh nghiệp khác có sử dụng mạng viễn thông, mạng máy tính trong hoạt động kinh doanh của mình.

Điều 292 tác động rất lớn đến việc kinh doanh các dịch vụ trên mạng tại Việt Nam hiện nay, bởi điều luật này đã hình sự hóa nhiều hành vi vốn chỉ nên xử lý hành chính, ví dụ như cung cấp trò chơi điện tử trên mạng mà không có giấy phép.

Chủ tịch VCCI cho rằng, điều luật này không phù hợp với cách thức kinh doanh trong lĩnh vực thông tin, đặc biệt là các dịch vụ mới, các start-ups. Cụ thể, đối với các startups trong lĩnh vực công nghệ thông tin, phương pháp kinh doanh thường có các đặc điểm sau:

Làm ra sản phẩm thử nghiệm (có thể là website, ứng dụng, trò chơi…). Sản phẩm này được cung cấp thử nghiệm cho người dùng và nghiên cứu phản hồi của người dùng. Tỷ lệ thành công rất nhỏ, nên nếu chi phí gia nhập thị trường tăng cao thì số lượng các sản phẩm được làm ra sẽ giảm mạnh. Do đó, các quy định về yêu cầu cấp phép ban đầu không phù hợp để quản lý trong lĩnh vực công nghệ thông tin.

Bên cạnh đó, Điều 292 cũng không phân biệt về động cơ và mục đích của việc phạm tội và cũng xử lý cả trường hợp người phạm tội có doanh thu (mà không chỉ dừng lại ở thu lợi bất chính). Đây cũng là một đặc thù vì nhiều điều luật khác liên quan đến mạng viễn thông, mạng internet luôn có yếu tố động cơ mục đích. Do đó, VCCI cho rằng, Điều 292 đã quy định quá rộng khi xử lý hình sự ngay cả hành vi kinh doanh có nguy cơ gây nguy hiểm cho xã hội thấp.

Trong khi đó, pháp luật về quản lý mạng internet hiện nay của Việt Nam quá chú trọng vào công tác tiền kiểm thông qua các quy định về đăng ký và cấp phép. Tuy nhiên, với đặc tính không biên giới, các quy định này hầu như không tác động đến các nhà cung cấp dịch vụ ở nước ngoài mà chỉ siết chặt hơn hoạt động của các doanh nghiệp của Việt Nam.

Trên thực tế, hiện nay vẫn có rất nhiều các dịch vụ được liệt kê tại Điêu 292 do các nhà cung cấp đặt tại nước ngoài mà không thể bị xử lý theo tội danh này. Ví dụ, người dùng Việt Nam vẫn có thể dễ dàng tải và chơi các games trên kho ứng dụng toàn cầu được sản xuất và phát hành bởi nhiều doanh nghiệp nước ngoài.

Do đó, VCCI cho rằng quy định về quản lý mạng internet nói chung và Điều 292 nói riêng đã gây ra sự phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài. Vô hình chung, quy định này lại đang đóng cửa đối với doanh nghiệp trong nước và mở cửa cho doanh nghiệp nước ngoài.

VCCI chỉ rõ lo ngại là hiện nay đã xuất hiện một số trường hợp một số cá nhân người Việt, ra nước ngoài để thành lập doanh nghiệp nhằm cung cấp các dịch vụ trên mạng viễn thông cho khách hàng chủ yếu tại Việt Nam.