Cách ứng phó khi Mỹ tăng lãi suất USD

Ứng phó USD tăng giá, thời gian qua, nhiều quốc gia đã chủ động giảm giá trị đồng tiền của mình. Cụ thể, tính từ tháng 9-2014 đến nay, đồng yen (Nhật Bản) giảm 18,5%; nhân dân tệ (Trung Quốc) giảm 4%; đồng đô la Singapore giảm 12,7%; đồng won (Hàn Quốc) giảm 16,9%... và VNĐ giảm 7,6% (số liệu thống kê của các tổ chức tài chính quốc tế). Câu hỏi đặt ra là nếu Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất, đồng nghĩa USD tiếp tục tăng giá, liệu đồng tiền của các quốc gia khác có giảm giá thêm?

Áp lực cho tỉ giá

Diễn biến của thị trường tài chính thế giới gần đây cho thấy sau khi Trung Quốc phá giá nhân dân tệ 4,6% vào giữa tháng 8, lập tức các ngày sau đó, chứng khoán toàn cầu đỏ sàn. Riêng thị trường chứng khoán Trung Quốc sụt giảm 30%, bốc hơi khoảng 5.000 tỉ USD.

Tại Việt Nam, ngày 12-8, biên độ tỉ giá tăng từ 1% lên 2% đã tác động mạnh đến giá cổ phiếu. VN-Index từ ngày 12 đến 14-8 giảm hơn 24,2 điểm. Đến ngày 19-8, khi tỉ giá liên ngân hàng (NH) tăng thêm 1%, đồng thời biên độ tỉ giá cũng tăng lên 3% thì ngày 20-8, VN-Index tiếp tục bốc hơi 11,13 điểm. Điều này cho thấy khi các đồng tiền của nhiều quốc gia giảm giá so với USD, thị trường chứng khoán lao dốc ngay lập tức bởi các nhà đầu tư bán tháo hàng hóa, trong đó có cổ phiếu, rồi trú ẩn vào USD để bảo toàn vốn.

Nếu FED tăng lãi suất, chứng khoán thế giới sẽ rớt giá, tác động đến thị trường tài chính Việt Nam. FED tăng lãi suất cộng hưởng với nhân dân tệ bị giảm giá, thâm hụt thương mại của Việt Nam với Trung Quốc trong 8 tháng năm 2015 lên tới 22,3 tỉ USD sẽ tạo áp lực lên tỉ giá VNĐ/USD. Trong bối cảnh đó, nếu tỉ giá tại Việt Nam thiếu linh hoạt sẽ để lại nhiều hệ quả cho nền kinh tế. Ngược lại, xuất khẩu được lợi về giá và nâng sức cạnh tranh sẽ làm cho dự trữ quốc gia ít bị tổn thương.

Chuyên gia tài chính - NH, TS Nguyễn Trí Hiếu, nhận định: “FED có thể sẽ tăng lãi suất trong tháng 9, nếu tỉ lệ lạm phát giữ mức thấp và tỉ lệ lao động thất nghiệp tại Mỹ giảm tiệm cận 5%. Khi đó, các thị trường tài chính trên thế giới sẽ bị ảnh hưởng”.

Theo ông Hoàng Công Tuấn, chuyên gia của Công ty Chứng khoán MB, nếu FED tăng lãi suất trong những tháng tới, sức ép giảm giá VNĐ sẽ tăng lên nhưng sẽ không có sự điều chỉnh tỉ giá quá lớn trong các tháng cuối năm 2015. Bởi lẽ, NH Nhà nước phải cân bằng giữa mục tiêu hỗ trợ xuất khẩu và ổn định kinh tế vĩ mô. Mặc dù nhập siêu của Việt Nam đã gia tăng song cán cân thanh toán vẫn ở mức thặng dư, cho phép NH Nhà nước có đủ dư địa để hỗ trợ VNĐ.

Ứng phó theo tín hiệu thị trường

GS-TS Trần Ngọc Thơ (Trường ĐH Kinh tế TP HCM) lập luận: “Bất kỳ quốc gia nào cũng có vũ khí khác hỗ trợ cho doanh nghiệp xuất khẩu, như thông qua lãi suất, ưu đãi thuế… Tuy nhiên, các chính sách này sẽ tạo ra sự bất bình đẳng giữa các khu vực kinh tế và làm méo mó các hoạt động kinh tế. Giải pháp hữu hiệu nhất không gì khác ngoài việc các doanh nghiệp phải tự nâng cao chất lượng và hoạt động tiếp thị của mình”.

GS-TS Trần Ngọc Thơ cho rằng rất khó để trả lời câu hỏi với cơ chế điều hành hiện tại, liệu tỉ giá VNĐ/USD đã hợp lý chưa. Chỉ còn cách “thả” tỉ giá cho thị trường mới biết được thị trường chấp nhận ở mức nào. Dù vậy, nếu tính theo ngang giá sức mua, nhiều nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy VNĐ đang định giá thực cao trong mối tương quan với nhiều đối tác Việt Nam có quan hệ thương mại, mà biểu hiện rõ nhất là vấn đề nhập siêu trong thời gian qua.

Trên thực tế, tỉ giá USD/VNĐ đã tăng nhanh và đến ngày 24-8, tỉ giá USD/VNĐ chạm trần và thanh khoản xuống mức rất thấp. Các doanh nghiệp tăng cường mua USD, thậm chí mua trước hạn, để dự phòng cho các khoản chi trả trong tương lai, làm nhu cầu ngoại tệ tăng đột biến. Tuy nhiên, do NH Nhà nước chủ động điều chỉnh tỉ giá và nới biên độ nên tỉ giá đã có dư địa đủ lớn để linh hoạt trước các diễn biến bất lợi. Mặt khác, NH Nhà nước cũng can thiệp thị trường bằng cách bán ra ngoại tệ, lập tức thị trường chuyển biến tích cực và đến ngày 28-8, tỉ giá USD/VNĐ trên thị trường liên NH đã xuống mức 22.460 đồng/USD, thấp hơn tỉ giá trần gần 100 đồng/USD. Như vậy, động thái điều chỉnh “kép” - tăng tỉ giá và nới biên độ cho thấy NH Nhà nước đã đón đầu các biến động của thị trường tài chính trong nước và quốc tế.

Theo GS-TS Trần Ngọc Thơ, các doanh nghiệp cần lưu ý những hành động của Chính phủ và NH Nhà nước cũng như cách thức can thiệp vào thị trường ngoại hối như thế nào để tự đưa ra dự báo. Nếu từ nay đến cuối năm 2015 không có những cú sốc nào lớn thì kỳ vọng thị trường có khả năng không đi chệch quá xa so với trước đây. “Còn nếu FED tăng lãi suất USD sẽ tác động đến cả thế giới và mọi thứ đều có thể truyền dẫn vào Việt Nam, phụ thuộc các hàm mục tiêu của NH Nhà nước. Cách ứng phó là doanh nghiệp, nhà đầu tư nên theo dõi thông tin, các dữ liệu kinh tế để từ đó đo lường trước mọi kịch bản có thể xảy ra. Cái khó nhất là tính bất ổn của kinh tế toàn cầu và kinh tế Mỹ sắp tới như thế nào là điều không ai biết được” - ông Thơ nói.